100 «وَجَعَلُوا للّه‏ِِ شُرَكاءَ الْجِنَّ وَخَلَقَهُمْ وَخَرَقُوا لَهُ بَنِینَ وَبَناتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحانَهُ وَتَعالی عَمّا يَصِفُونَ»

ترجمه :
100. و قرار دادند از برای خدا شریك ‏های جنّ را و حال آن كه خداوند آن‏ها را خلق فرمود. و از پیش خود درآوردند از برای خدا پسران و دختران را بدون علم و دانش. منزّه است خداوند و بالاتر است از اینكه او را متصف به این صفات نمایند.

تفسیر :
[ جن را شریك خدا دانستن و عبادت شیطان ]
«وَجَعَلُوا» ممكن است جمیع طبقات كفار باشند. و ممكن است خصوص ثنویه باشند به بیانی كه بیاید. «للّه‏ِِ شُرَكاءَ الْجِنَّ» مسلّما شرك ذاتی نیست ، چون احدی قائل نشده فقط ابن كمونه احتمال داده. و شرك صفاتی هم مناسبت ندارد. ولی ممكن است شرك افعالی باشد ، چنانچه ثنویه قائل به نور و ظلمت شدند و مجوس قائل به یزدان و اهرمن : یزدان خالق خیرات و اهرمن را خالق شرور ، مثل موذیات و مضرّات و آفات و نحو این‏ها . و ممكن است ، بلكه ظاهر این است ، كه شرك عبادتی باشد كه جمیع كفار شیطان‏پرستند . و شواهد بر این معنی یكی آیه شریفه «وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِیعاً ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلائِكَةِ أَهؤلاءِ إِيّاكُمْ كانُوا يَعْبُدُونَ * قالُوا سُبْحانَكَ أَنْتَ وَلِيُّنا مِنْ دُونِهِمْ بَلْ كانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤمِنُونَ»[1] و شاهد دیگر آیه شریفه «أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّيْطانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ»[2]، و نظایر این آیات [است]. و مراد اطاعت شیطان است ؛ مثل عبدی كه اطاعت مولا می‏كند «وَخَلَقَهُمْ» مرجع ضمیر «هم» راجع به « جنّ » است كه طایفه جن مخلوق خداوند هستند چگونه می‏شود شریك خدا شوند در فعل و عبادت و اطاعت !؟ و ممكن است راجع به فاعل « جعلوا » باشد كه با اینكه خدا شما را خلق فرموده و بایستی عبادت او را بكنید چگونه عبادت جن می‏كنید و شریك خدا قرار می‏دهید !؟ و ممكن است مرجع هر دو باشد . «وَخَرَقُوا» « خرق » دروغ نظیر افتراست و فرق [آن] با افترا این است كه خرق ، دروغ درآوردن از پیش خود است و افترا دروغ بستن است . «لَهُ بَنِینَ» كه گفتند . مسیح و عزیر ابن اللّه‏ هستند : «وَقالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللّه‏ِ وَقالَتِ النَّصاری الْمَسِیحُ ابْنُ اللّه‏ِ»[3]، «وَقالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصاری نَحْنُ أَبْنؤُا اللّه‏ِ»[4] . «وَبَناتٍ» گفتند : ملائكه دختران خدا هستند : «أَ فَأَصْفاكُمْ رَبُّكُمْ بِالْبَنِینَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلائِكَةِ إِناثاً»[5]، «أَمْ لَهُ الْبَناتُ وَلَكُمُ الْبَنُونَ»[6]، «فَاسْتَفْتِهِمْ أَلِرَبِّكَ الْبَناتُ وَلَهُمُ الْبَنُونَ * أَمْ خَلَقْنَا الْمَلائِكَةَ إِناثاً وَهُمْ شاهِدُونَ * أَلا إِنَّهُمْ مِنْ إِفْكِهِمْ لَيَقُولُونَ * وَلَدَ اللّه‏ُ وَإِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ»[7]، و غیر این‏ها از آیات.
«بِغَيْرِ عِلْمٍ»اگر علم داشتند می‏دانستند كه ذات اقدس ربوبی ، صرف [=محض] وجود است و ماهیت ندارد و محل حوادث نیست و حالّ در چیزی نمی‏شود و محلّ چیزی هم واقع نمی‏شود. و تولید و تناسل از لوازم جسم وجسمانیت است و او منزّه و مبرّاست : «لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ * وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ»[8].
«سُبْحانَهُ وَتَعالی عَمّا يَصِفُونَ» « سبحان » تنزّه از جمیع عوارض امكانی و جسمانی است و « تعالی » بالاتر از این است كه او را وصف نمود . بالاخص این نحو اوصاف كه از مختصّات جسم و جسمانی و عوارض امكانی است.

+(++(++(++(++(++(++(++(++(++(++(++(++(++(++(+

[1] . و روزی كه محشور می‏كند آن‏ها را بالتمام جمیعاً پس می‏گوید برای ملائكه : آیا این مشركین شما را بودند عبادت می‏كردند ؟ عرض كردند : پروردگارا ! تو منزهی از اینكه غیر تو را پرستش كنند تو ولىّ و صاحب اختیار ما هستی ؛ ما از تحت عبودیت تو خارج نشده ‏ایم و از طاعت تو بیرون نرفته ‏ایم از غیر آن‏ها ، بلكه این‏ها عبادت جن می‏كردند و اكثر آن‏ها به همان شیاطین ایمان داشتندز سوره سبأ: آیات 40 ـ 41.
[2] . آیا قرارداد نكردم با شما و عهد و میثاق نگرفتم ای پسران آدم! اینكه عبادت و اطاعت نكنید شیطان را؟ محققاً او از برای شما دشمنی است آشكارا و واضح . سوره یس: آیه 60.
[3] . و گفتند یهود : عزیر پسر خداست و گفتند نصارا : مسیح پسر خداست. سوره توبه: آیه 30.
[4] . و گفتند یهود و نصارا : كه ما پسران خدا هستیم و دوستان او. سوره مائده: آیه 18.
[5] . آیا برگزید خداوند شما را به پسران و گرفت از ملائكه دختران. سوره اسراء: آیه 40.
[6] . آیا از برای خدا دخترانی است و از برای شما پسران . سوره طور: آیه 39.
[7] . پس از این كفار و مشركین بپرس كه رأی و عقیده این‏ها چیست آیا برای پروردگار تو دخترانی هست و برای آن‏ها پسرانی؟ آیا ما خلق كردیم ملائكه را زنان و آن‏ها مشاهده می ‏كردند موقعی ما ملائكه را خلق كردیم ؟ آگاه باش كه این مشركین از راه اِفْك و دروغ هرآینه می‏گویند (مقول قول مشركین و اِفْك [= دروغ] آن‏ها این است كه می‏گویند : خداوند اولاد دارد و محققاً آن‏ها هرآینه دروغ می‏گویند). سوره صافات: آیات 149 ـ 152.
[8] . نه كس را زاده ، نه زاییده از كس. و او را هیچ همتایی نباشد. سوره اخلاص : آیات 3 ـ 4.

نوشتن دیدگاه