99 «وَهُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ نَباتَ كُلِّ شَىْءٍ فَأَخْرَجْنا مِنْهُ خَضِراً نُخْرِجُ مِنْهُ حَبّاً مُتَراكِباً وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِها قِنْوانٌ دانِيَةٌ وَجَنّاتٍ مِنْ أَعْنابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمّانَ مُشْتَبِهاً وَغَيْرَ مُتَشابِهٍ انْظُرُوا إِلی ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَيَنْعِهِ إِنَّ فِی ذلِكُمْ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ يُؤمِنُونَ»
ترجمه :
99. و اوست خداوندی كه نازل نمود از طرف بالا آب را كه باران باشد. پس بیرون آوردیم رستن هر چیزی را. پس خارج كردیم از او سبزی ها كه از آن سبزه خارج میكنیم دانه ها كه روی یكدیگر سوار شده اند كه خوشه های گندم وجو و سایر حبوبات باشد كه تعبیر به سنبل میكنند. و از نخل خرما از شكوفه او خوشه كه سرازیر است كه تعبیر به «قنوان» میكنند. و باغستانها از انگورها و زیتون و انار بعضی شبیه بعضی و بعضی غیر متشابه بعض دیگر. نگاه كنید به میوه و ثمره آن موقعی كه میوه میدهد و موقعی كه میرسد به درستی كه در این قدرت نمایی برای شما هر آینه آیاتی است كه كسانی كه ایمان دارند از آنها استفاده میكنند.
تفسیر :
[ در تولید باران و فواید آن ]
«وَهُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً» «سماء» از ماده سُمُوّ است به معنی علوّ [= بلندی] و به همین مناسبت سماوات را سماء نامیدند و كیفیت تكوّن باران از ابخره [بخارات] دریاها به توسط اشعه شمس و ادخنه [= دخان ها و دودهای] زمین به توسط افروختگی آتش ، متصاعد میشود به طرف بالا و تشكیل ابر میدهد. و باد این ابرها را به هر طرفی كه مأمور است حركت میدهد. و مواد مائیه آن به طرف زمین نازل میشود. و فواید باران بسیار است كه یكی از آنها ، تلطیف هواست ، چون ذرات زمین كه تعبیر به گرد میكنیم به واسطه وزیدن باد در جوّ هوا پراكنده میشود و تعبیر به میكرب میكنند ، انسان و حیوانات به واسطه تنفس اینها داخل در قلب میشود و تولید امراضی میكند. باران این كثافات را از هوا میگیرد و به زمین می ریزد. لذا آب باران در ابتدا گل آلود است بعد از زمانی گلها را فرومینشاند و زلال میشود . و یكی از فواید بزرگ باران اینكه یك قسمت از كره زمین كه از دریاها خارج است و دارای سكنه است از انسان و حیوان و نبات ، بلكه معادن احتیاج شدید به آب دارند و حیات آنها منوط به آب است «وَجَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَىْءٍ حَيٍّ»[1] . و از دریا ممكن نیست آب به جمیع نقاط زمین برسد خداوند به قدرت كامله خود از دریا میگیرد و به طرف بالا میبرد و در جمیع نقاط زمین میبارد و در اعماق زمین فرو میبرد و تشكیل رودخانه ها و چاه ها و قنات ها میدهد و تمام سكنه بهره برداری میكند. و یكی از فواید باران ، حیوانات دریایی هم بهره برداری میكنند مخصوصاً صدف ، كه قطره باران در دل آن مروارید میشود. و هزارها فواید دیگر كه به بعض آنها در این آیه شریفه اشاره دارد «فَأَخْرَجْنا بِهِ نَباتَ كُلِّ شَىْءٍ» هر چه روییدنی است از حبوب و اشجار و غیر اینها به توسط باران روییده میشود از زمین.
«فَأَخْرَجْنا مِنْهُ خَضِراً» تمام گیاه ها در ابتدا سبز و خرّم است «نُخْرِجُ مِنْهُ حَبّاً مُتَراكِباً» مراد حبوب است كه از سبزه خوشه گندم ، كه سنبله است ، بیرون می آید كه دانه ها روی یكدیگر سوار شده و از یك قسمت سبزه نخل خرما بیرون می آید كه «وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِها» از شكوفه نخل «قِنْوانٌ دانِيَةٌ» خوشه سربه زیر ، به عكس سنبله حبوب و چه فوائدی در شكوفه خرماست ! و مراتب سیر آن تا رطب و تمر گردد و چیزهایی كه از آنها به عمل می آید. «وَجَنّاتٍ» عطف به «حَبّاً مُتَراكِباً» ، یعنی نخرج منه جنّات ، یعنی از آن خضر باغستان هایی «مِنْ أَعْنابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمّانَ»باغستان انگور و زیتون و انار و اینها از باب مثال است . و سایر فواكه و میوه ها هم مثل اینهاست كه از آن «خضر» خارج میشود. و مثل تمام اینهاست اقسام سبزی ها و كشت ها ، مثل بَطّیخ [ = خربزه ] هندوانه و چیزهایی كه در داخل زمین به عمل می آید مثل بَصَل [= پیاز] و سیبزمینی و غیر آنها [و] هر چه به توسط باران از زمین خارج میشود حتی اقسام ریاحین [= گلها] و علف ها.
«مُشْتَبِهاً وَغَيْرَ مُتَشابِهٍ» تشابه یا از جهت طعم است یا از جهت رنگ یا از جهت شكل یا از جهت خاصیت است. حتی ادویه جات ، بلكه یك میوه، مثل زردآلو، انگور در مقام رشد، اَطوار [= مراحل] مختلفه دارد از جهت رنگ و طعم و خاصیت . جلّ الخالق[2] ! كه هر یك آنها دلیل بارزی است بر وجود حق و وحدانیت و علم و قدرت و حكمت و سایر صفات او. «انْظُرُوا» به نظر تفكر و تدبّر و تأمل «إِلی ثَمَرِهِ» كه مقصود اصلی آنهاست «إِذا أَثْمَرَ»از ابتدای ظهور ثمره «وَيَنْعِهِ» تا زمانی كه به حدّ كمال میرسد به عین مثل نطفه، علقه [= خون بسته] ، مضغه [= پاره گوشت] ، عظام [= استخوان] ، لحم [= گوشت]، صورت بندی تا زمان ولادت از طفولیت تا شیخوخیت [= پیری] چه اندازه اطوار مختلفه و حالات متفاوته و آثار متشتته دارد ، لكن اشخاصی كه ایمان به خدا داشته باشند این آیات باعث ازدیاد معرفت آنها میشود ، لذا میفرماید : «إِنَّ فِی ذلِكُمْ لآَیاتٍ لِقَوْمٍ يُؤمِنُونَ» و اما كفار مثل اینكه كور و كر و لال هستند ابداً برخورد به این آثار نمیكنند : «صُمٌّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لا يَعْقِلُونَ»[3].
+!++!++!++!++!++!++!++!++!++!++!++!++!++!++!+
[1] . و قرار دادیم از آب ، هر چیزی را زنده . سوره انبیاء: آیه 30.
[2] . بزرگ است آفریدگار!
[3] . اینها كران و گنگان و كورانند. پس اینان تعقل نمی كنند. سوره بقره: آیه 171.
