42 «وَلَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَالضَّرّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ»

ترجمه :
42. و هرآينه به تحقيق ما بر امم سابقه ارسال رسل كرديم و چون مخالفت كردند، آن‏ها را گرفتيم به سلب نعم و نزول بليات، بلكه آن‏ها متوجه شوند و تضرع كنند و ايمان آورند.

تفسير :
«وَلَقَدْ أَرْسَلْنا» مفعول كه «رسلاً» باشد محذوف است به دلالت لفظ «أَرْسَلْنا» از جهت اختصار ، «إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ» امت‏ هاى سابقه ، مثل امت نوح، هود، صالح، لوط، شعيب، موسى و غير آن‏ها. «فَأَخَذْناهُمْ» اين جمله دلالت دارد بر مخالفت و تكذيب رسل ، زيرا اگر ايمان آورده بودند و اطاعت نموده بودند، اَخْذِ «بِالْبَأْساءِ وَالضَّرّاءِ» مناسبت نداشت.

[ مراد از « بأساء » و « ضرّاء » ]
و مراد از « بأساء » فقر و تهى‏ دستى و قحطى و عدم نزول باران و سلب عزّت و نحو اين‏ها از نعم الهيه [است] كه از آن‏ها گرفته شده بود.
و مراد از « ضرّاء » نزول بلاها از امراض و اسقام و تسلّط ظالم و ساير بليّات است. و غرض از « اخذ بالبأساء و الضراء » تنبّه و توجّه و رجوع به حق است. لذا مى ‏فرمايد «لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ». و تعبير به « لعلّ » نه براى ترديد است ، چون خداوند مى ‏داند كه اين‏ها تضرع مى ‏كنند يا نمى ‏كنند ، بلكه به معنى « ينبغى » است ؛ يعنى سزاوار است ؛ نظير «اذْهَبا إِلى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى * فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى»[1]، كه بايد متذكر شود و خشيت پيدا كند.

/=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=//=/

[1] . برويد شما دو نفر [موسى و هارون] به سوى فرعون محققاً او طغيان و سركشى نموده. پس او را دعوت كنيد و بگوييد با او كلام و قول نرم و ملايم ، باشد كه متذكّر شود يا بترسد و خايف شود. سوره طه: آيات 43 ـ 44.

نوشتن دیدگاه