64 « وَ قالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللّه‏ِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ يَداهُ مَبْسُوطَتانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشاءُ وَ لَيَزِيدَنَّ كَثِيراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْياناً وَ كُفْراً وَأَلْقَيْنا بَيْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ كُلَّما أَوْقَدُوا ناراً لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللّه‏ُ وَيَسْعَوْنَ فِى الْأَرْضِ فَساداً وَ اللّه‏ُ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ»
ترجمه :
64. و گفتند يهود دست خدا بسته و غل شده است، دست ‏هاى آن‏ها بسته است و ملعون و مطرود شدند به واسطه آنچه گفتند، بلكه دست‏ هاى خدا باز است هر نحو بخواهد انفاق مى ‏كند، و هر آينه بسيار آن‏ها طغيان و كفرشان زيادتر مى‏ شود به آنچه كه از جانب پروردگارت بر تو نازل مى ‏شود. و ما القا كرديم بين‏ آن‏ها دشمنى و كينه را تا روز قيامت و هر موقعى كه افروختند آتشى را براى جنگ، خداوند خاموش فرمود. و اين‏ها سعى مى ‏كنند در روى زمين فساد را و خدا دوست نمى ‏دارد مفسدين را.
تفسير :
[ چند معناى « يد »]
«وَ قالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللّه‏ِ مَغْلُولَةٌ» ، مفسرين و ارباب لغت براى «يد» معانى زيادى ذكر كرده‏ اند: جارحة[1] ، قوت، نعمت، ملك، اضافة الفعل [= نسبت دادن كار] . و از براى قوت مثال زدند به «أُولِى الْأَيْدِى وَ الْأَبْصارِ»[2]، و براى نعمت بقولهم : لفلان عليّ يد[3] و از براى ملك به «الَّذِى بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكاحِ»[4]، و از براى اضافة الفعل قوله تعالى: «لِما خَلَقْتُ بِيَدَىَّ»[5]، و معانى ديگرى هم گفته‏ اند ، مثل نصرت و چيزهاى زيادى، لكن تمام اشتباه است و «يَدُ» معانى مشتركه ندارد، بلكه به معنى جارحه است و در اين نمره موارد، كنايه و تشبيه است.
[قول يهود به بسته بودن دست قدرت خدا و واگذارى امور به خلق] و نيز از براى «مَغْلُولَةٌ» تفسيراتى كردند ، امساك از عطا، منع رزق، بخل، منع از عذاب، ضيق معيشت و غير اين‏ها ، اين هم اشتباه است در اشتباه. و تحقيق كلام اين است كه يهود معتقد هستند كه خدا روز يكشنبه شروع كرد در خلقت آسمان‏ها و زمين‏ها و آنچه در آن‏هاست تا روز جمعه فارغ شد و روز شنبه تعطيل كرد و كنار نشست[6] و دستگاه خود به خود مى ‏گردد و مى ‏چرخد و هيچ مساسى ديگر با خدا ندارد ، نظير ساعت كه موقعى كه او را كوك كردند يا وصل به قوه نمودند ديگر خود به خود كار مى‏ كند، و اين كلام بسيار غلط و باطل و يك نوع تفويض است و نظير كلام حكم است كه گفتند يك فعل بيشتر از خدا صادر نشده و او عقل اول است چون علت واحده من جميع الجهات يك معلول بيشتر ندارد، و تمام اين مزخرفات مبنى بر اين است كه خدا را علت موجبه مى ‏دانند، ولى فاعل مختار است و افعالش تابع مصالح و حكم است و به واسطه اختلاف مصالح ، افعال متعدد مى   ‏شود و آن به آن افاضه فيض مى‏ كند ، چنانچه مكرر متذكر شده‏ ايم.
«غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ»؛ آن‏ها در افعال اختياريه فاعل مستقل نيستند؛ تا مشيت حق تعلق نگيرد هيچ فعلى از بنده صادر نخواهد شد، با اينكه فاعل مختار هستند ؛ «ما قَطَعْتُمْ مِنْ لِينَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوها قائِمَةً عَلى أُصُولِها فَبِإِذْنِ اللّه‏ِ»[7]، از حضرت اميرالمؤمنين عليه ‏السلام است كه فرمود : «عرفت اللّه‏ بفسخ العزائم و نقض الهمم»[8] ؛ زيرا بسا انسان عازم بر امرى مى ‏شود و همت خود را مصروف مى ‏سازد و تمام اسباب و وسايل را فراهم مى‏ كند و آن امر انجام نمى ‏گيرد ، سپس مى ‏فرمايد: «فعلمْت أنّ المدبِّر غيري»[9].
«وَ لُعِنُوا بِما قالُوا» ، زيرا اعظم معارف معرفة اللّه‏ است؛ « أوّل الدين معرفة اللّه‏ »[10] و اين‏ها خدا را نشناختند ؛ زيرا خدا را يك صانع بشرى دانستند ، مثل بنّا و بنّا كه مى ‏سازد و مى ‏رود ، بلكه سال‏هاى دراز بنا باقى است و بنّا زير خاك پوسيده شده و غافل از اينكه بقاى وجود ، آن به آن به دست قدرت اوست ، بلكه دايماً وجود ممكنات خلع و لبس است ، مثل اضائه نور .
لذا مى‏فرمايد: «بَلْ يَداهُ مَبْسُوطَتانِ» ؛ در هر آنى افاضه وجود از مبدأ فياض مى ‏شود، و شايد تعبير به تثنيه با اينكه آن‏ها تعبير به مفرد كردند اين است كه در هر آنى دو افاضه مى ‏شود، يكى احداث و ايجاد ماهيات معدومه و يكى ابقاى ماهيات موجوده ، چنانچه انسان و ساير حيوانات نيز دو دست دارند، و تعبير يهود به مفرد براى اين است كه يك دست ممكن نيست غل شود و لفظ غل دلالت بر تعدد دارد كه اين دست را با دست ديگر غل كنند ، كأنّه مى ‏فرمايد خداوند به هر دو دست افاضه مى ‏كند. «يُنْفِقُ كَيْفَ يَشاءُ» ، هر نحو كه مصلحت باشد و حكمت اقتضا كند، كه افعال الهى و اراده و مشيت او تابع حكم و مصالح است.

[ در بيان زيادتى كفر و طغيان يهود ]
«وَ لَيَزِيدَنَّ كَثِيراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْياناً وَ كُفْراً» ، شخص عنود و حسود و لجوج هر چه بيشتر و بالاتر و مهم‏ تر ، ادله و براهين و فضايل و مناقب مشاهده كنند بر عناد و حسد و لجاجت آن‏ها افزوده خواهد شد ؛ «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤمِنِينَ وَ لا يَزِيدُ الظّالِمِينَ إِلاّ خَساراً»[11]، مِثْلِ منافقين كه چه اندازه فضايل على عليه‏ السلام را شنيدند از رسول اكرم صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ، حتى بعضى از علماى عامّه مدعى شدند چهل هزار حديث مسند و چهل هزار مرسل در فضايل على عليه ‏السلام حفظ دارند و هر روز بر عناد آن‏ها افزوده شد و مثل يزيد (لعنه اللّه‏) با آن معجزاتى كه از سرِ مطهر مشاهده كرد با چوب دستى چه كرد با آن سر.
و تعبير به «كثير» براى اخراج آن‏هايى است كه خالى از عناد و عصبيت و لجاجت بودند و از بركات قرآن هدايت شدند و به شرف اسلام مشرف گرديدند.
«وَ أَلْقَيْنا بَيْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ» ، اگر مشاهده حال يهود را بكنيد زن و شوهر، پدر و فرزند، دو برادر با يكديگر خوب نيستند ، فقط علاقه به جمع مال دارند. بلى، چون تمام آن‏ها با اسلام اعلا درجه و اشد مراتب عناد را دارند، در ضد اسلام و تقابل با او اتفاق و اتحاد دارند، لكن غافل از اينكه «كُلَّما أَوْقَدُوا ناراً لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللّه‏ُ». ببينيد در جنگ ‏هاى آن‏ها با پيغمبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و ‏آله يك فتح نصيب آن‏ها نشد و امروز هم كه اسرائيل با اعراب جنگ دارند ، و فى ‏الجمله پيشرفتى از آن‏ها شده بر تمام اهل عالم واضح است كه اسرائيل يك لقمه اعراب است، او نيست كه مى‏ جنگد ، بلكه آمريكاست. «وَ يَسْعَوْنَ فِى الْأَرْضِ فَساداً» ؛ در هر مملكتى كه وارد شوند، جز فساد از آن‏ها مشاهده نشده ، لذا بسيارى از ممالك آن‏ها را در مملكت خود راه نمى ‏دهند و اگر در آن مملكت باشند اخراج مى‏ كنند. «وَ اللّه‏ُ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ» «حب الهى» مشمول رحمت است و اين‏ها به كلى از رحمت دورند ، چنانچه مفاد لعن همين است كه گذشت.
********************************
[1] .  عضو يا اندامى از بدن . . . ؛ مجروح كننده . فرهنگ بزرگ سخن : ج3 ، واژه « جارحه » .
[2] .  [و ياد كن بندگان ما را ابراهيم و اسحاق و يعقوب] صاحبان ايادى و ابصار بودند . سوره ص: آيه 45.
[3] .  فلانى بر من نعمت دارد.
[4] .  آنكه عقد نكاح به دست اوست . سوره بقره: آيه 237.
[5] .  آنچه من به دو دست قدرت و حكمت خود خلق كردم . سوره ص: آيه 75.
[6] .  تفسير عياشى : ج2 ، ص150 ، ح4 و تفسير برهان : ج4 ، ص76 ، ح1 .
[7] .  آنچه قطع مى ‏كنيد از درخت خرما يا وا مى ‏گذاريد ايستاده بر ريشه ‏هاى آن‏ها پس به اذن خداى متعال است . سوره حشر: آيه 5.
[8] .  خدا را از روى شكسته شدن تصميم ‏ها و از هم گسستن اراده‏ ها شناختم . الخصال : ص55 ، ح1 و بحار الأنوار : ج3 ، ص42 ، ح17 .
[9] .  و فهميدم كسى غير از من كارها را تدبير و برنامه ريزى مى‏ كند. همان .
[10] .  اول و ابتداى دين معرفت خداست. نهج البلاغه : ص13 ، خطبه 1 .
[11] .  و ما نازل كرديم از قرآن چيزى را كه آن چيز شفاى امراض است و رحمت است براى مؤمنين و زياد نمى ‏كند ظالمين را مگر خسران و زيان كارى. سوره اسراء: آيه 82.

نوشتن دیدگاه