159  «وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ إِلاّ لَيُؤمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيداً»
ترجمه :
159. و نيست از اهل كتاب احدى، مگر آنكه ايمان مى ‏آورد به او. البته پيش از موت او و روز قيامت مى ‏باشد بر آن‏ها شاهد.
تفسير :
اختلاف شد در مراجع ضماير : ضمير «بِهِ» و «مَوْتِهِ» و «يَكُونُ» كه حضرت عيسى عليه‏ السلام است، يا احد اهل الكتاب، يا پيغمبر اسلام صلى‏ الله‏ عليه‏ و ‏آله. در ميان مفسرين و در بعض اخبار دارد كه مراد پيغمبر اسلام صلى ‏الله‏ عليه‏ و ‏آله است[1] ، لكن سند معتبرى نداريم و خلاف ظاهر آيه [است]. و اگر از ائمّه عليهم ‏السلام صادر شده، بايد حمل به بواطن قرآن كرد، منافى با ظاهر نيست و ظاهر آيه همان اول است كه حضرت عيسى عليه ‏السلام باشد.
[ايمان اهل كتاب به مسيح در موقع احتضار]
«وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ» «إِنْ» نافيه است و «مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ» ؛ يعنى احدى از اهل كتاب نيست «إِلاّ لَيُؤمِنَنَّ بِهِ»؛ مگر اينكه ايمان به عيسى مى ‏آورد «قَبْلَ مَوْتِهِ» ؛ يعنى قبل از موت اهل كتاب، بعضى گفتند مراد زمانى است كه حضرت عيسى نزول مى‏ فرمايد و خدمت حضرت مهدى مشرف مى ‏شود و عقب سر آن حضرت نماز مى‏ خواند و دجّال ملعون به دست آن حضرت كشته مى ‏شود. بنابراين بايد اختصاص داد به اهل كتاب زمان ظهور مهدى.
و آيه شريفه عام است از زمان عيسى تا قيامت را شامل است و از آن طرف هم بالحسّ و الوجدان مشاهده مى ‏كنيم كه اهل كتاب، چه يهود و چه نصارا به همان عقيده فاسده خود باقى هستند. و آنچه مى توان گفت و شواهد بسيارى هم از آيات و هم از اخبار داريم كه انسان قبل از موتش حقايق را مشاهده مى ‏كند و جاى خود را در بهشت و جهنم مى ‏بيند، و پيغمبر و ائمّه و ملائكه رحمت و عذاب را معاينه مى ‏كند؛ لكن آن موقع براى او ايمان و توبه فايده ندارد، چنانچه بر فرعون نتيجه نداشت كه خدا مى‏ فرمايد: «إِذا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ الَّذِى آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِيلَ» و جواب شنيد «آلاْنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ»[2] .
بناءً على هذا ، مفاد آيه معلوم مى‏ شود كه اهل الكتاب هم قبل از موت معاينه مى ‏كنند كه حضرت عيسى پيغمبر اولوالعزم بود، نه حرام زاده بود كه يهود گمان بردند و نه پسر خدا بوده كه نصارا توهّم كردند و فرداى قيامت هم عيسى در حق آن‏ها شهادت به اعمال آن‏ها مى‏ دهند، چنانچه در قرآن مى ‏فرمايد خطاب به پيغمبر اكرم صلى ‏الله ‏عليه ‏و ‏آله : «فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤلاءِ شَهِيداً»[3].
و نيز مى ‏فرمايد: «وَ لَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ حَتّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّى تُبْتُ الاْنَ...» الآية[4]
و در اخبار دارد : « التوبة قبل المعاينة »[5].
-------------------------------------------------
[1] . تفسير عياشى : ج1 ، ص309 ، ح298 و تفسير البرهان : ج2 ، ص351 ، ح3 .
[2] . زمانى كه غرق شد و ديد الآن هلاك مى ‏شود، گفت : ايمان آوردم اينكه خدايى نيست جز آن خدايى كه ايمان آوردند به او بنى اسرائيل. آيا در اين حال الجاء ايمان مى ‏آورى و حال آنكه معصيت از پيش مى ‏كردى. سوره يونس: آيات 90 ـ 91 .
[3] . پس چگونه است وقتى كه بياوريم از هر دسته گواهى دهنده و بياوريم تو را بر آن‏ها گواه ؟ سوره نساء: آيه 41.
[4] . و توبه كسانى كه مرتكب معاصى و سيّئات مى شوند تا زمانى كه مرگ يكى از ايشان حاضر شود، مى ‏گويد : اكنون توبه كردم ، پذيرفته نيست. همان: آيه 18.
[5] . توبه قبل از ديدنِ مرگ پذيرفته است. بحار الأنوار : ج86 ، ص379 ، ضمن ح67.

نوشتن دیدگاه