129 «وَ لَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوها كَالْمُعَلَّقَةِ وَ إِنْ تُصْلِحُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اللّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيماً»
ترجمه :
129. و هرگز نمى توانيد به عدالت رفتار كنيد بين زن هاى متعدد؛ ولى انحراف پيدا نكنيد كل انحراف از آنها ، پس وا گذاريد آنها را مثل زن هاى بى شوهر و اگر به صلاح رفتار كرديد و از منع حقوق آنها پرهيز نموديد، پس خداوند آمرزنده مهربان است.
[اشكال عدالت بين زوجات و جواب آن]
اشكال:
بعض زنادقه اعتراض به قرآن كردند كه تناقض دارد ، اين آيه كه مى فرمايد: «وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّساءِ» با آيه در اوايل سوره كه فرمود : «فَإِنْ خِفْتُم أنْ لا تَعدِلُوا فَواحِدَة»[1] ، زيرا اينجا با فرض عدم عدالت و عدم استطاعت تعدد زوجات را تجويز فرموده و در آن آيه منع فرموده و با عدم استطاعت كلاً بايد به واحده اكتفا نمود.
جواب:
اين اشكال را خدمت ائمّه عليهم السلام آوردند و آنها جواب فرمودند كه عدالت در آن آيه عدالت در نفقه است كه بايد تمام مساوى باشند و اگر نمى تواند يا نمى كند به يكى قناعت كند، و عدالت در اين آيه در محبت قلب است كه يكى را بيشتر از ديگرى دوست دارد و اين امر غير اختيارى است، مورد تكليف نيست.
«وَ لَوْ حَرَصْتُمْ» ؛ يعنى هر چه بخواهيد در محبت تساوى را ملحوظ داريد ممكن نيست، زيرا زن ها از حيث سن و جمال و اخلاق متفاوت هستند.
«فَلا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ» ؛ چون در محبت نمى توانيد تساوى را ملحوظ داريد پس به كلى اعراض از آن كه محبت نداريد نكنيد كه در نفقه و كسوه و قسمت كوتاهى كنيد. البته در اين امور واجبه بايد تساوى را ملحوظ داريد كه در اينجا به معنى اعراض است و متعدى به « عن » است، به خلاف متعدى به «الى» كه به معنى اقبال است، فرق است بين « مال اليه » و «مال عنه».
«فَتَذَرُوها كَالْمُعَلَّقَةِ» « معلق » كسى را گويند كه در وسط هوا او را آويزان كنند كه سر او به طرف پايين باشد و پاى او به طرف بالا و در اينجا كنايه از اين است كه نه به وظايف زوجيت با او رفتار كند، مثل زنى كه شوهر نداشته باشد و از نفقه و كسوه و سكنا و قسمت محرومه باشد و نه مطلقه شود كه بتواند اختيار زوج ديگرى بكند.
«وَ إِنْ تُصْلِحُوا» ؛ يعنى هر چه صلاح و صواب است رفتار كنيد با او. «وَ تَتَّقُوا»؛ و از آنچه موجب فساد و اضرار و منع حقوق اوست پرهيز و دورى كنيد.
«فَإِنَّ اللّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيماً»؛ پس خداوند مؤاخذه نمى كند از تفاوت در محبت و اگر حقوق او را مراعات كرديد، مورد ترحم او خواهيد شد.
-------------------------------------------------------
[1] . و اگر مى ترسيد كه به عدالت بين زنها رفتار نكنيد، پس اكتفا كنيد به يك زن. سوره نساء : آيه 3.
آیه ١٢٩ « وَ لَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّساءِ وَ لَوْ ... »
- بازدید: 1983