123   «لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ وَ لا أَمانِىِّ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً يُجْزَ بِهِ وَ لا يَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللّه‏ِ وَلِيّاً وَ لا نَصِيراً»
ترجمه :
123. نيست و بى‏ جاست آمال و آرزوهاى شما و همچنين آمال و آرزوهاى اهل كتاب از يهود و نصارا، هر كس عمل سوئى بكند جزاى او را خواهد ديد و نمى ‏يابد از غير خدا ولىّ و ناصرى.
تفسير :
اين آيه شريفه مطابق با آيه شريفه «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ * وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ»[1] است و باعث اشكال شده كه ما ادله بسيارى از آيات و اخبار، بلكه ضرورت مذهب [داريم] كه مؤمن ولو مرتكب معاصى هم باشد مورد عفو و مغفرت و شفاعت واقع خواهد شد، چه موفق به توبه بشود يا بى ‏توبه از دنيا برود. لذا مفسرين در دست و پا افتادند : بعضى گفتند خطاب در «لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ» به مشركين است و بعضى گفتند مراد از عمل سوء شرك است و هر دو جواب باطل است.
[آثار گناهان]
و تحقيق كلام اين است كه عمل سوء هر چه باشد تأثير خود را دارد ، چنانچه مكرر گفته ‏ايم كه معاصى آثار وخيمه دارد ؛ باعث نزول بلا و سلب نعم و مانع از قبولى عبادت و جلوگيرى از دعا و ضعف ايمان و تسلط شيطان و بُعد از رحمت و سلب توفيق و كوتاهى عمر و گرفتار ظالم [شدن] و سختى جان دادن و رنجش قلوب مطهره پيغمبر صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله و ائمه اطهار عليهم‏ السلام تا خداى نخواسته باعثِ سلبِ ايمان و غير اين‏ها از مضار دنيوى و اخروى مى ‏شود، تا برسد به عقوبات عالم برزخ و قبر و قيامت، تا كفاره گناهان بشود به توبه، يا عمل صالح ، يا شمول رحمت و مغفرت، يا شفاعت شفعا و به واسطه ايمان اگر باقى باشد نجات پيدا كند. و در آيه ندارد كه جزاى عمل سوء چيست، يا فقط عذاب جهنم است. پس بناءً على هذا مى‏ گوييم مراد از «لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ» اين است كه بعضى مغرور مى ‏شوند كه چون مسلمان يا مؤمن و شيعه هستند، معصيت، هيچ‏ گونه ضررى به آن‏ها نمى ‏رساند، اين نحوه نيست.
«وَ لا أَمانِىِّ أَهْلِ الْكِتابِ»، اما يهود «قالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النّارُ إِلاّ أَيّاماً مَعْدُوداتٍ»[2] ؛ و اما نصارا به اينكه گفتند : « عيسى مسيح فدانا من لعنة الناموس »[3] ، مرادشان از ناموس تورات موسى است و در تورات لعن كرده به كسانى كه به احكام تورات عمل نكنند. و مى‏ گويند كه عيسى پس از دار و كشته شدن زنده شد و رفت عوض امتش در جهنم و انبيايى كه شيطان آن‏ها را در جهنم غل و زنجير كرده بود نجات داد و رفت در آسمان پهلوى دست پدرش نشست و ديگر ما ولو به احكام ناموس عمل نكنيم جهنم نمى‏ رويم. و هم چنين يهود و نصارا گفتند: «لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلاّ مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى»[4].
چنين نيست : «مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً يُجْزَ بِهِ». اما كفار على التحقيق چنانچه مكلف به اصول هستند مكلف به فروع هم هستند و بر ترك واجبات شرعيه و فعل محرمات معاقب هستند و از جهت كفر چون قابليت رحمت و بهشت ندارند، لذا به قدر معاصى علاوه بر عقاب كفر معاقب خواهند بود.
و اما مسلمين غير از فرقه حقه ، آن‏ها هم به واسطه عدم ايمان در اين جهت با كفار مشتركند.
و اما فرقه حقه به مضارى كه قبلاً متذكر شديم گرفتار مى‏ شوند و بر فرض كه آمرزيده شوند و بهشت روند مع ذلك با كسانى كه اصلاً مرتكب معاصى نشدند بسيار تفاوت درجات دارند و بالاخره عمل سوء اثر خود را مى ‏بخشد.
«وَ لا يَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللّه‏ِ وَلِيّاً وَ لا نَصِيراً».
نكته:
در اين جمله ، ندارد كه خداوند هم ولىّ و ناصر آن‏ها نيست، مى‏ فرمايد غير از خدا ولىّ و ناصرى ندارند و ما كه مى ‏گوييم فرداى قيامت پيغمبر صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله و ائمّه عليهم‏ السلام و ساير شفعا شفاعت مى ‏كنند، اولاً ، تا اجازه الهى و مرضى خداوند نباشد ممكن نيست.
و ثانياً ، تا ايمان نباشد قابليت ندارد و همين شفاعت اثر ايمان است.
و ثالثاً ، نفس شفاعت خود يك اجر و مقام و مرتبه‏اى است در اثر آن خدماتى كه پيغمبر و ائمّه نمودند كه يكى از شئونات مقام محمود است كه در قرآن مى ‏فرمايد: «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً محْمُوداً»[5].
----------------------------------------------------
[1] .  پس هر كه هم وزن ذره ‏اى نيكى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد و هر كه هم وزن ذره ‏اى بدى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد. سوره زلزال: آيات 7 ـ 8.
[2] .  گفتند آتش بيش از چند روز با ما تماس نمى‏ كند . سوره آل عمران: آيه 24.
[3] .  يعنى عيسى، فداى ما شد از لعنت ناموس ، يعنى براى از بين رفتن و بى‏ اثر شدن لعنت تورات و يا بخشيده شدن ما، عيسى فدايى و پيش مرگ ما شد.
[4] .  داخل بهشت نشود مگر كسى كه يهودى باشد و يا نصرانى باشد. سوره بقره: آيه 111.
[5] .  و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو [به منزله] نافله‏ اى باشد، اميد كه پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند. سوره اسراء: آيه 79.

نوشتن دیدگاه