115   «وَ مَنْ يُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى وَ يَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤمِنِينَ نُوَلِّهِ ما تَوَلّى وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِيراً»
ترجمه :
115. و كسى كه مخالفت و معانده كند پيغمبر اكرم صلى ‏الله ‏عليه ‏و ‏آله را بعد از آنى كه راه هدايت بر او واضح شده و متابعت كند غير راه مؤمنين را، ما وا مى ‏گذاريم او را با آنى كه تولّى و دوستى و متابعت مى‏ كند و او را واصل مى‏ كنيم به جهنم و بد بازگشتى است از براى او.
[ادعاى اجماع بر خلافت ابوبكر و جواب آن]
علماى عامّه استدلال كردند به اين آيه براى حجيت اجماع بر خلافت ابى ‏بكر و اينكه شما شيعه متابعت نمى ‏كنيد سبيل مؤمنين را و مشمول اين آيه شده‏ ايد .
جواب:
مثلى است معروف كه گفتند شخصى سؤال كرد كه آن دختر امام كه سگ در دريا او را پاره كرد كه بود؟ جواب دادند:
اولاً ، دختر نبود و پسر بود.
و ثانياً ، از امام نبود از پيغمبر بود.
و ثالثاً ، دريا نبود صحرا بود.
و رابعاً ، سگ نبود و گرگ بود.
و خامساً ، دروغ بود راست نبود.
لذا مى ‏گوييم :
اولاً ، بر خلافت ابى ‏بكر اجماعى نبود كه منع صغرى باشد و ما به اشدّ انكار، انكار مى‏ كنيم.
و ثانياً، اين حجيت ندارد و اين آيه دلالت ندارد.
و ثالثاً، اين آيه دليل بر بطلان خلافت ابى ‏بكر است و دليل ماست ، نه بر اثبات و دليل شما باشد. و اين موضوع را ما مفصلاً در كلم الطيب قريب به سى صفحه بيان كرده ‏ايم ، رجوع فرماييد[1] .
و در اينجا به مناسبت اين آيه در تحت چند سطر اشاره مى‏ كنيم:
اولاً، مخالفين ابى‏ بكر به مقتضاى نقل خود عامّه در كتب خود،على عليه ‏السلام و اهل بيتش، عباس و دو پسرش، سعد بن عباده با قبيله ‏اش، جماعتى از طايفه خزرج و جمعى از قريش و ابى ‏سفيان و ابى قحافه پدر ابى‏ بكر و حباب بن منذر و زبير و پسران ابى ‏لهب كه اشعارى در اين باب سروده و قيس بن سعد، كه سيّاف رسول اللّه‏ صلى ‏الله‏ عليه‏ و ‏آله بوده، و اسامة بن زيد، كه امير بر ابى ‏بكر و عمر بود، و دوازده نفر، كه در مسجد با ابى ‏بكر محاجه كردند و غير اين‏ها كه از اكابر صحابه بودند ، به علاوه بسيارى از مهاجر و انصار ساكت بودند، به علاوه جماعتى از آن‏هايى كه بيعت كردند از روى جبر و عنف بود و با اين وضع چگونه دعواى اجماع مى‏ كنيد و اگر بگويى كه شما شيعه مى ‏گوييد : « ارتدّ بعد رسول اللّه‏ الا أربعة أو خمس »[2] جواب ارتداد آن‏ها براى كوتاهى از نصرت على بود ، نه براى همراهى با ابى‏ بكر.
و ثانياً، حجيت اجماع براى كشف از رأى معصوم است ، يا به دخول امام ، يا به قاعده لطف ، يا از طريق حدث قطعى و هيچ ‏كدام در مورد ابى‏ بكر نبوده.
و ثالثاً، ابى ‏بكر و عمر و اتباع آن‏ها مشمول صدر آيه شريفه هستند «وَ مَنْ يُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى» ، زيرا در غدير خم به نحو تواتر بين فريقين پيغمبر صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله ، على عليه ‏السلام را نصب فرمود و اين‏ها مخالفت كردند و همچنين در مرض موت كه قلم و دوات خواست كه بنويسد چيزى را كه هرگز گمراه نشوند نگذاردند و عمر گفت : « دعوا الرجل فإنه يهجر »[3] و بسيار از موارد ديگر، تخلف از جيش اسامه، فرار از زحف و غير اين‏ها.
و رابعاً، جمله «وَ يَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤمِنِينَ» عطف به جمله «وَ مَنْ يُشاقِقِ» است كه مقيد به جمله «مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى» است به اقتضاى عاطف و معطوف و «تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى» در مورد اول الكلام است، بلكه تبيّن غى واضح و روشن است.
و خامساً، مراد از «الْمُؤمِنِينَ» اگر جميع مؤمنين است همچه مصداقى در مورد اختلافات تحقق پذير نيست و اگر بعض مؤمنين است در موضوع على عليه ‏السلام و عايشه در جنگ جمل و على عليه ‏السلام و معاويه در صفين و حسين عليه ‏السلام و يزيد در كربلا ، كدام يك غير سبيل مؤمنين را متابعت كردند؟
و تحقيق كلام اين است كه سبيل مؤمنين بعد از «تبيّن هدى» واجب است متابعت كردن و متابعت غير اين‏ها مورد «نُوَلِّهِ ما تَوَلّى» است كه هر كس مخالفت كرد با آن‏كه متابعت كرده محشور خواهد شد؛
حشر محبان على با على
حشر محبان عمر با عمر
«وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ» ؛ جايگاه مخالفت رسول و متابعت غير سبيل مؤمنين بعد از اقامه حجت و تبيّن هدى جهنم است .
«وَ ساءَتْ مَصِيراً»[4] و بسيار بد جايگاه است و بد بازگشت است.
-----------------------------------------------------
[1] .  ر.ك الكلم الطيب ، ص376 به بعد .
[2] .  تمام مردم به جز چهار يا پنج نفر ، بعد از رسول خدا از دين برگشته و مرتد شدند . الاختصاص: ص6 و بحار الأنوار: ج28، ص259، ح42.
[3] .  او را رها كنيد كه هذيان مى‏گويد . صحيح مسلم : ج3 ، ص1259 ؛ مسند أحمد : ج1 ، ص222 و293 و355 ؛ صحيح بخارى : ج3 ، ص91 ؛ الكامل فى التاريخ : ج2 ، ص320 و الطبقات الكبرى : ج1 ، ص517 .
[4] .  در  نسخه چاپ تهران « وبئس المصير » آمده بود كه اصلاح گرديد .

نوشتن دیدگاه