108   «يَسْتَخْفُونَ مِنَ النّاسِ وَ لا يَسْتَخْفُونَ مِنَ اللّه‏ِ وَ هُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ ما لا يَرْضى مِنَ الْقَوْلِ وَ كانَ اللّه‏ُ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطاً»
ترجمه :
108. حيا مى ‏كنند و مخفى مى‏ كنند خيانت خود را از مردم و از خدا حيا نمى ‏كنند و بر خدا مخفى نيست عمل آن‏ها و حال آنكه خدا با آن‏هاست ، عالم و ناظر به اعمال آن‏هاست، زمانى كه در شب تصميم مى‏ گيرند به گفتارى كه مرضى الهى نيست و خداوند به آنچه عمل مى ‏كنند احاطه دارد.
تفسير :
[در ارتكاب عمل حرام و نسبت دادن آن به ديگرى]
اين آيه شريفه ولو عطف به ما سبق است كه گفتند شخصى از مسلمين درعى [= زره ‏اى] سرقت كرده بود و براى اينكه كشف نشود انداخته بود در خانه يهودى كه نسبت سرقت را به او بدهند و مسلمين او را تبرئه نمايند ، لكن مناط حكم در تمام معاصى جارى است.
اشخاص معصيت كار ، از مردم بسا خجلت مى‏ كشند و حيا مى ‏كنند و از خدا خجالت نمى ‏كشند ، با اينكه از بواطن و ظواهر آن‏ها با خبر است و سزاوارتر است كه از او حيا كنند. ولى اين مورد با ساير معاصى تفاوت دارد ، زيرا عمل زشتى مثل خيانت را از كسى كه مرتكب شده سلب كنند و نسبت به ديگرى كه دامنش پاك است بدهند، چه مؤمن و چه كافر باشد معصيت بزرگى است؛ ولى ساير معاصى را در خفاى مردم مرتكب شدن ولو معصيت است و مستحق عقوبت ، اما ستر آن مذموم نيست ، بلكه شايد واجب باشد كه اشاعه فاحشه نشود و امروز فسّاق و فجّار ، نه از خداوند [و نه] از مردم حيا مى‏ كنند و علناً مرتكب فسق و فجور مى ‏شوند و پرده حيا را دريده، بلكه افتخار مى ‏كنند و منكر در نزد آن‏ها معروف و بالعكس مى ‏گردد ـ أعاذنا اللّه‏ من شرور أنفسنا[1].
لذا مى ‏فرمايد: «يَسْتَخْفُونَ مِنَ النّاسِ» ؛ مخفى مى‏ كنند از مردم «وَ لايَسْتَخْفُونَ مِنَ اللّه‏ِ» ولى از خدا شرم نمى‏ كنند و حال آنكه «وَ هُوَ مَعَهُمْ». در قرآن است : «وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ»[2].
«إِذْ يُبَيِّتُونَ ما لا يَرْضى مِنَ الْقَوْلِ» «بَيَّت» از باب تفعيل به معنى شب را به روز آوردن است و «يُبَيِّتُونَ» جمع است ؛ يعنى جماعتى كه در شب اجتماع مى‏كنند و كميسيون دارند و بر مطلبى تصميم مى ‏گيرند، مثل اصحاب شيخين كه شب‏ها دور هم جمع مى ‏شدند و اُرد [ = رجز] مى ‏خواندند كه فردا كيانى را بياورند و از آن‏ها بيعت بگيرند و روزها با شمشيرهاى برهنه درب خانه ‏هاى مهاجر و انصار و آن‏ها را به جبر و عنف [= خشونت] و تهديد مى‏ بردند براى بيعت ، تا آن شب را كه تصميم گرفتند كه على عليه ‏السلام را براى بيعت ببرند و كردند آنچه كردند .
و مورد آيه تصميم بر اينكه سرقت را از شخص سارق سلب كنند و گردن ديگرى بار كنند ، لذا مى ‏فرمايد: «ما لا يَرْضى مِنَ الْقَوْلِ» ؛ يعنى بنا بر امرى كه مرضى خدا و دين نيست ، مثل مثالى كه ذكر شد و صدها مثال كه ميان اهل باطل رواج دارد.
«وَ كانَ اللّه‏ُ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطاً» « احاطه » نه مثل احاطه ظرف به مظروف است ، يا احاطه عرش و كرسى به جميع سماوات و ارض باشد، يا جسمى به جسمى ، زيرا اين نحوه احاطه فقط تماس سطح معقر محيط است به سطح محدب محاط ، بلكه احاطه قيموميت و قدرت و علم است به جميع ممكنات از ذره تا دره ، از مجردات تا ماديات ، از بسائط تا مركبات ، كه به قدر خردلى از علم و قدرت و قيموميت او خارج نيست، چنانچه مى ‏فرمايد: «ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلاّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ إِلاّ هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا أَدْنى مِنْ ذلِكَ وَ لا أَكْثَرَ إِلاّ هُوَ مَعَهُمْ...»الآية[3] .
و احاطه از صفات ذات است ، چون ذات مقدس حق صرف الوجود است و غير متناهى و محدود به حدّى نيست ، به جميع موجودات احاطه دارد و به افعال و اعمال و اقوال آن‏ها ازلاً و ابداً ؛ در ازل مى‏ داند آنچه در ابد واقع شود و در ابد مى‏ داند آنچه در ازل واقع شده ، نه ابتدايى براى ازليت آن بوده و نه انتهايى براى ابديت آن هست ؛ اول بلا اول است و آخر بلا آخر ـ جلّ ثناؤه و عَمّ نواله و عظم شأنه[4].
------------------------------------------------
[1] .  خدا ما را از بدى ‏هاى نفس‏ هايمان در پناه خويش بگيرد .
[2] .  و ما نزديك ‏تريم به سوى او از رگ گردن . سوره ق: آيه 16.
[3] .  هيچ گفتگوى محرمانه‏ اى ميان سه تن نيست مگر اينكه او چهارمين آن‏هاست ، و نه ميان پنج تن مگر اينكه او ششمين آن‏هاست ، و نه كمتر از اين [عدد] و نه بيشتر مگر اينكه هر كجا باشند او با آن‏هاست. سوره مجادله: آيه 7.
[4] .  ستايش او بلند و نعمتش گسترده و مقامش بزرگ است .

نوشتن دیدگاه