98 «إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَ لا يَهْتَدُونَ سَبِيلاً»
ترجمه :
98. مگر مستضعفين از مردان و زنان و اطفال كه استطاعت ندارند خود را نجات دهند و راهى براى آنها نيست.
تفسير :
[استثنا شدن مردان و زنان و كودكان مستضعف]
كلمه «إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفِينَ» ممكن است استثنا از جمله قبل باشد كه «فَأُولئِكَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ» ؛ يعنى اينها از جهنم معاف هستند ، چنانچه به برهان عقل و نقل ثابت شده كه جاهلِ قاصر ، چه از كفار باشد و چه از مخالفين و غير اينها ، در صورتى كه هيچ گونه تقصيرى از او سر نزده باشد و عنادى از او ظاهر نشده باشد معاقب نيست ، زيرا عذاب او خلاف عدل است و او چون ايمان ندارد لياقت بهشت هم ندارد، و ممكن است استثنا از جميع جملات آيه قبل باشد از سؤال ملائكه و ظلم به نفس و مؤاخذه از ترك مهاجرت تا آخر آيه.
[اقسام مستضعفين]
و اين مستضعفين سه دسته هستند :
«مِنَ الرِّجالِ» ، يا از جهت فقر ، يا از جهت نقص بدنى مثل فلج و عمى [= نابينايى] ، يا از جهت مرض ، يا قلّت عقل و سفاهت ، يا از جهت عدم وصول دعوت به آنها ، يا از جهت اغواى [=فريب] مشركين و امر را بر آنها مشتبه كردن يا جهات ديگر.
«وَ النِّساءِ» ، و زنها از اين جهات اقرب به قصور هستند از مردان به خصوص از جهت قلّت عقل و فقدان وسايل.
«وَ الْوِلْدانِ» كه آنها از زنها هم اقرب به قصور هستند، زيرا قلم تكليف از آنها برداشته شده ، چنانچه در حديث است:
«رُفع القلمُ عن الصَبِيِّ حتى يحتلم ، و عن المجنون حتى يفيق ، و عن النائم حتى يستيقظ»[1].
«لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً» ، علت و وجه استثناست كه خود آنها نمى توانند كارى و تمهيدى [= اقدامى ] به كار زنند كه از شرك بيرون آيند و در اسلام داخل شوند.
«وَ لا يَهْتَدُونَ سَبِيلاً» ؛ و راهنمايى هم ندارند كه آنها را هدايت كنند و به راه حق دلالت نمايند.
-----------------------------------------------
[1] . بر كودك تا وقتى كه بالغ شود و بر ديوانه تا موقعى كه سالم شود و بر فرد خوابيده تا وقتى كه بيدار شود، هيچ تكليفى نيست. الخصال : ص119 ، ح40 و بحار الأنوار : ج5 ، ص303 ، ح13.
آیه ٩٨ « إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ ... »
- بازدید: 1835