37   « الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَ يَأْمُرُونَ النّاسَ بِالْبُخْلِ وَ يَكْتُمُونَ ما آتاهُمُ اللّه‏ُ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ عَذاباً مُهِيناً»
ترجمه :
37. كسانى كه بخل مى‏كنند و مردم را هم امر به بخل مى‏نمايند و آنچه خدا از فضل خود به آن‏ها داده مخفى مى‏دارند و كتمان مى‏كنند . و خداوند مهيا فرمود براى كافران عذاب خوار كننده‏اى.
تفسير :
اين آيه شريفه مشتمل بر چهار جمله است:
اول :  «الَّذِينَ يَبْخَلُونَ» كلمه موصول بدل «مُخْتالاً فَخُوراً» است ، يا عطف بيان ، يا صفت آن‏هاست . و « بخل » در مقابل جود و سخاست و آن منع از انفاق است ، چه انفاق مالى كه منصرف لفظ است از انفاقات واجبه ، مثل زكات و خمس و حقوق الناس و بذل در حج واجب و انفاق واجب النفقه و غير اين‏ها از واجبات ماليه ، و چه انفاق علم و جاه و انحاى ديگر از انفاقات و از انفاقات مستحبه ، مثل صدقات و هدايا و تحف و ضيافات و نحو اين‏ها.
[ مذمت بخل ]
و « بخل » از اخلاق بسيار پست است و بسا موجب كفر مى‏شود ، اگر منشأ انكار واجبات گردد. يا فسق اگر مجرد ترك واجبات باشد. و بدتر از بخل « شح » و « لؤم » است كه ديگران را هم امر به بخل مى‏كند. دوم : «وَ يَأْمُرُونَ النّاسَ بِالْبُخْلِ» و اين بسيار نزديك‏تر به كفر است . و امروز بسيارى هستند كه نكوهش مى‏كنند از كسانى كه زكات يا خمس يا حج واجب مى‏روند ، به خصوص زن‏ها نسبت به شوهرها كه تو بسيار گرفتارى دارى ، بايد دخترها را شوهر دهى، پسرها را تزويج كنى، آبرودارى كنى، پيرى دارى، داماددارى دارى ، و چه ! و چرا خمس و زكات مى‏دهى به اين مفت خورها يا به اعراب موش خور ؟ چرا حج مى‏روى ؟ كه اين نحو كلمات خيلى نزديك به كفر است.
سوم : «وَ يَكْتُمُونَ ما آتاهُمُ اللّه‏ُ مِنْ فَضْلِهِ» ؛ چنان داد نيستى و ندارى او بلند است كه ارباب توقع را از خود دور كند و مورد مذمت ديگران واقع نشود و همچنين انكار ساير نعم الهى. در مجمع مى‏گويد:
ورد في الحديث : «إذا أنعم اللّه‏ على عبده نعمةً أحبّ أن يرى أثرها عليه»[1]. و يكى از اقسام شكر نعمت ، اظهار نعمت است . بلى ، كتمانِ مال از ظالم و غاصب و سارق و قطاع طريق [ = راهزنان ] مانعى ندارد ، بلكه بسا واجب
باشد ، لذا در حديث است:
«استر ذهبك و ذهابك و مذهبك عن أخيك»[2].
و بدترين اقسام كتمان، كتمان حق است ، مثل يهود و نصارا كه حقانيت پيغمبر اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله را فهميدند و در كتب خود ديدند و مع ذلك كتمان كردند.
چهارم : جمله «وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ عَذاباً مُهِيناً» ، و اين جمله اولاً ، دلالت دارد بر اينكه « مختال فخور » ، « بخيل » ، « آمر به بخل » ، « كاتم نعمت » ، كافر است يا در حكم كفر است.
و ثانياً ، بر اينكه عذاب اين‏ها قبلاً مهيا شده به واسطه كلمه «أَعْتَدْنا). و ثالثاً ، بر اينكه عذاب آن‏ها مجرد عذاب جسمانى نيست ، بلكه عذاب روحى هم دارند به واسطه كلمه «مُهِيناً» كه مورد اهانت و خفت و ذلت و حقارت مى‏شوند.
----------------------------------------------------
[1] .  هرگاه خداوند نعمتى را به بنده‏اش مى‏دهد ، دوست دارد كه نتيجه و اثر آن نعمت را نيز بر او ببيند . مجمع البيان : ج3 ، ص74 .
[2] .  ثروت ، سفر رفتن و اعتقادات خود را از برادرت مخفى كن . التحفة السنية : ص330 .

نوشتن دیدگاه