4   « وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَىْ‏ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنِيئاًمَرِيئاً»
ترجمه:
4. و بدهيد به زن‏ها صداق‏ها و مهرهاى آن‏ها را كه براى آن‏ها عطيه قرار داده‏ايد ، پس اگر آن‏ها از روى طيبِ نفس [ = رضايت خاطر ] به شما چيزى دادند از مهريه خود ، پس بخوريد ، براى شما گوارا و سلامت است.
تفسير :
« صداق » و مهريه در عقد نكاح لازم است ، اگر ذكر شد و معين گرديد كه همان را واجب است به زن داد و بهتر اين است كه از انقد [ = نقدتر ، آماده‏تر ]
و اطيب اموال باشد ، چنانچه در خبر دارد ، كه بهترين اموال را براى سه مصرف بايد گذارد: كفن، سفر حج، مهر عيال و باعث طيب ولادت مى‏شود . و در قرآن دارد «وَ آتَيْتُمْ إِحْداهُنَّ قِنْطاراً فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئاً أَ تَأْخُذُونَهُ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِيناً»[1].
[ احكام مهر و معناى « نحله » و عطيه ]
و اين مهر ، عطيه الهى است كه براى نساء قرار داده، و معناى «نِحْلَةً» همين است ، عطيه بدون عوض ؛ و اينكه معروف است كه مهر به ازاى بضع[2]
است به نحو مجاز است ، زيرا مهر ملكِ طلقِ زوجه است و بضع ملكِ زوج نمى‏شود ، فقط حق استمتاع دارد و استمتاع هم طرفينى است ، بلكه طرف زن مى‏چربد، حق مراجعه و مواقعه دارد . بلى ، زوج حق مطالبه دارد هر موقع كه مطالبه نمود زن بايد تمكين باشد ، لذا مى‏فرمايد: «وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ» مراد صداق است كه مهر باشد ، نه صدقه كه به فقرا مى‏دهند ؛ و امر امرِ وجوبى است و زوجه حق مطالبه دارد، بلى قبل الدخول نصف مستقر مى‏شود و به دخول تمام مهر مستقر مى‏گردد و زن حق دارد تا تمام مهر را نگيرد امتناع از دخول كند.
«نِحْلَة» عطيه الهى است كه خداوند براى آن‏ها قرار داده. «فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ» مراد به ميل و رغبت ؛ اگر زن چيزى به شوهر بخشيد .
«عَنْ شَى‏ءٍ مِنْهُ» ؛ يعنى از صداق ، و مهر براى شوهر حلال است . «نَفْساً» كه ميل نفسانى داشته باشد ، نه از روىِ كُرْه و اجبار. «فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَرِيئاً» مراد از « اكل » تصرف است ، چه خوردنى باشد يا غير آن . و «هنيء» به معنى گوارا.
در مجمع البحرين : « الهنيء اللذيذ الذي لا آفة فيه . و المريء : السهل المأمون الغائلة»[3] .
و در حديث است شخصى شرفياب شد خدمت اميرالمؤنين عليه‏السلامو شكايت كرد از وَجَع بطن [ = درد شكم ] ، حضرت دستور فرمود قدرى از مهر عيال به طيب نفس او بگيرد[4] و عسل بخرد و با آب باران ممزوج كند و بخورد .
حضرت تمسّك فرمود به سه آيه از قرآن : «وَ نَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبارَكاً»[5]، «يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِيهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ»[6] ، «فَإِنْطِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَىْ‏ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَرِيئاً» ، [ و او ] عمل نمود و شفا يافت[7].
-----------------------------------------
[1] .  و مهريه آن زن را يك قنطار طلا داده‏ايد حق نداريد شيئى از آن مهريه را پس بگيريد آيا پس مى‏گيريد آن را كه بهتان و معصيت آشكار است . سوره نساء: آيه 20.
[2] .  بِضْع : فرج .
[3] .  هنى‏ء به معنى لذيذ است كه هيچ آفت و دردى در آن نيست و مرى‏ء به معنى نرم و آسان و راحت است كه از سختى و بدى به دور است . مجمع البحرين : ج1 ، ص478 ، واژه «هَنَأ » .
[4] .  يعنى مبلغى از مهر ، با رضايت صميمانه و خالصانه زوجه‏اش بگيرد .
[5] .  و نازل فرموديم از طرف بالا آب با بركت را . سوره ق: آيه 9.
[6] .  خارج مى‏شود از شكم زنبور عسل شراب يعنى مشروبى كه رنگ‏هاى مختلف دارد و در آن مشروب كه عسل باشد شفاست از براى ناس . سوره نحل: آيه 69.
[7] .  تفسير عياشى : ج1 ، ص244 ، ح15 ؛ بحار الأنوار : ج59 ، ص177 ، ح14 وتفسير البرهان : ج2 ، ص164 ، ح3 .

نوشتن دیدگاه