200   «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصابِرُوا وَرابِطُوا وَاتَّقُوا اللّه‏َ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»
ترجمه:
200. اى كسانى كه ايمان آورديد! صبر را پيشه خود قرار دهيد و مصابره كنيد و مرابطه نماييد و از خدا بپرهيزيد، باشد كه شما رستگار شويد.
[چهار امر لازم الاجرا : صبر، مصابره، مرابطه و تقوا]
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» خطاب به جميع گروندگان به دين مقدس اسلام، چه از مشركين يا اهل كتاب باشند، پس از تشرف به شرف ايمان چهار امر لازم الاجرا دارند:
1. امر به صبر «اصْبِرُوا» و صبر يا در بلا و مصائب است، بايد بدانند كه اگر از جانب خداست موافق حكمت است و عين صلاح و اگر از جانب خود اوست بايد خوددارى كند تا گرفتار نشود، و اگر از جانب غير است، اگر قدرت بر دفع آن دارد دفع كند و اگر ندارد حواله به قادر متعال نمايد خدا تلافى مى‏كند و انتقام مى‏كشد. و يا صبر بر مشقّت عبادت است، بايد بداند كه عبادت هر چه مشقّتش بيشتر باشد اجر او زيادتر ؛ «أفضل الأعمال أحمزها»[1].
و يا صبر بر ترك معصيت، بايد بداند كه معصيت علاوه بر استحقاق عقوبت اخروى متضمن ضررهاى بسيار دنيوى است: ضعف ايمان، سياهىقلب، تسلط شيطان، سلب توفيق، دچار بليّات، قساوت قلب، حبس دعا، زوال نعمت، كوتاهى عمر، امراض جسمى و روحى، رنجش خاطر پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و ائمّه اطهار  عليهم‏السلام و مضرات ديگر.
2. مصابره «وَ صابِرُوا» و آن صبر در مقاومت بر دشمن و طرف است كه تعبير به شجاعت و قوّت قلب مى‏كنند و اين هم دو قسم است: يكى در مقابل اعداى دين از كفار و مشركين و يكى هم در مقابل هواهاى نفسانيه و زخارف دنيويه و خطورات و وساوس شيطانيه جنّيه و انسيه كه تعبير به جهاد اكبر مى‏كنند.
3. مرابطه «وَ رابِطُوا» كه عبارت از اين است كه جمعى از مؤنين در سرحدات ممالك اسلامى كشيك كشند كه دشمن حمله نكند.
4. تقوا «وَ اتَّقُوا اللّه‏َ» و شرح تقوا مفصلاً و مكررا گذشته، احتياجى نيست. پس از انجام اين چهار با فرض ايمان اميد رستگارى دارند «لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ». و اخبار در تفسير اين آيه شريفه بسيار است و فى الجمله اختلاف مضمونى دارد.
در بعضى صبر بر فرائض در «اصْبِرُوا» و مصابره بر محرمات در «صابِرُوا» و در بعض ديگر به عكس تفسير شده، و جمع بين اين دو طايفه اين است كه اگر فعل طاعت و ترك معصيت بر انسان مشقت و زحمت دارد، مصداق «اصْبِرُوا» است و اگر خلاف هواى نفس است، مصداق «صابِرُوا» است و على اىّ حال بيان مصداق است، منافى با عموم نيست. و در اخبار زيادى مرابطه را تفسير كردند در بودن با ائمه اطهار  عليهم‏السلام؛ يعنى بايد حفظ امام و شئونات آن و دفع دشمنان آن و اخذ فرمايشات آن و اطاعت آن و ترك مخالفت آن نمود و اين هم بيان مصداق است، چون حفظ امام حفظ دين اسلام و قرآن است.
و از اين بيان استفاده مى‏شود كه مراد حفظ اسلام چه به زبان و چه به قلم و چه به مال و چه به قدرت و قوا و چه به علم و عمل و چه به جنگ و دفاع باشد واجب و فرض است، بلكه اعظم فرائض حفظ بيضه اسلام است، هر كس هر چه مى‏تواند.
و الحمد للّه‏ اوّلاً و آخراً و ظاهراً و باطناً و صلّى اللّه‏ على محمد و آله الطيبين و اللعن على أعدائهم أجمعين.
پايان تفسير سوره آل عمران
وقد وقع الفراغ منه في يوم الاثنين في الرابع عشر من جمادى الاُولى، يوم وفاة الصدّيقة الطاهرة عليها و على أبيها و بعلها و بنيها أفضل التحية والسلام
-------------------------------------------------
[1] .  برترين اعمال، پر زحمت‏ترين آن‏هاست. بحار الأنوار: ج67، ص237 ؛ عوالى اللآلى : ج1 ، پاورقى ص304 و ميزان الحكمة : ج3 ، ص2126 .

نوشتن دیدگاه