121   «وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤمِنِينَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ وَاللّه‏ُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»
ترجمه:
121. و ياد كن اى رسول اكرم  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله زمانى كه صبحگاهى يك جماعت از مهاجرين و انصار را بيرون فرمودى از مدينه جهت قتال با مشركين و آن‏ها را جاى دادى در مواضع و محال قتال ، يعنى سنگرها و خداوند مى‏شنود مذاكرات شما را و مى‏داند رفتار شما را.
تفسير:
بعضى گفتند راجع به غزوه بدر است، لكن ظاهر مشهور و مفاد اخبار، اُحُد است، چنانچه شرحش بيايد إن شاء اللّه‏ بعد از آيه بعد و فعلاً در مقام ترجمه الفاظ آيه شريفه برآييم.
«وَ إِذْ غَدَوْتَ» «غُدوه» مقابل «عشيّة»، صبحگاه و شام، و كلمه «إذْ» متعلق به محذوف است؛ يعنى «اذكر» و خطاب به پيغمبر اكرم  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است و مراد خروج از مدينه است براى قتال با مشركين در اول صبح.
[معناى « اهل » در اين آيه]
«مِنْ أهْلِكَ» « اهل » در هر جا مناسب با معنايى است، «أهْلَ البَيْتِ» در آيه تطهير خمسه طيّبه است و معنى اصلى اهل، خواص و همراهان و متابعين است و در اينجا مراد مجاهدين از مهاجرين و انصار هستند كه با پيغمبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله از مدينه خارج شدند براى جهاد با مشركين.
«تُبَوِّئُ الْمُؤمِنِينَ» «تبوّء» از ماده «باء» به معنى جا گرفتن و از باب تفعيل به معنى جاى دادن است؛ يعنى جاى دادى مؤنين را كه مجاهدين باشند.
«مَقاعِدَ لِلْقِتالِ» «مقاعد» جمع «مقعد» به معنى جايگاه است؛ يعنى جايگاه‏هاى مناسب با قتال و به فارسى سنگرها.
[معناى « سميع » در اين آيه]
«وَ اللّه‏ُ سَمِيعٌ» «سميع» دو معنى دارد: يكى شنونده كلام، مثل «وَ اللّه‏ُ يَسْمَعُ تَحاوُرَكُما»[1]، و در حق خدا به معنى علم به مسموعات است چنانچه گذشت، و ديگر به معنى اجابت كننده، مثل «سمع اللّه‏ لمن حمده» و ظاهر اين است كه اينجا مراد معنى دوم باشد؛ چون به نظر انسب است به قرينه آيه بعد، و مراد نصرت و ظفر دادن مسلمين است و چيره كردن آن‏هاست بر مشركين.
«عَلِيم» ؛ داناست به اعمال و خدمات و جهاد به جان و مال شما و اجر كامل به شما عنايت خواهد فرمود.
-----------------------------------------
[1] .  سوره مجادله: آيه 1.

نوشتن دیدگاه