43   «يا مَرْيَمُ اقْنُتِى لِرَبِّكِ وَاسْجُدِى وَارْكَعِى مَعَ الرّاكِعِينَ»
ترجمه:
43. ملائكه ندا كردند مريم را كه اطاعت و بندگى نما پروردگار خود را و سجده كن و ركوع نما با ركوع كنندگان.
تفسير:
«يا مَرْيَمُ» عطف به جمله سابقه است «يا مَرْيَمُ إِنَّ اللّه‏َ اصْطَفاكِ...» الآيه كه مدخول «إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ» است و كأ نّه اين آيه شكر آيه سابقه است كه چون خداوند برگزيد تو را و به مقام طهارت رسانيد و امتياز مخصوص كرامت فرمود، تو بايد در مقابل اين موهبت‏ها به اين دستورات عمل كنى.
[در بيان معناى قنوت و سجود]
«اقْنُتِى لِرَبِّكِ» « قنوت » را در لغت معانى اى ذكر شده: دعا، طاعت، سكون، قيام، نماز، امساك از كلام، خشوع و غير اين‏ها. و در اصطلاح فقهى عبارت از دعا و ذكر در نماز قبل از ركوع ركعت ثانيه يا ركعت اولى در بعض نمازها مثل وتر، آن هم مطلقا يا با رفع يَدَيْن، لكن ظاهر اين است كه قنوت معناى جامعى دارد كه تمام اين‏ها مصاديق اوست به معنى عبادت و بندگى؛ يعنى مريم! عبادت پروردگار خود كن كه شامل جميع ما ذُكِر مى‏شود. «وَ اسْجُدِى» يا عطف خاص به عام است كه سجده يكى از عبادات است و تخصيص به ذكر براى اين است كه عباديت سجده ذاتى است و هر كس نسبت به معبود خود سجده مى‏كند و اين غايت تعظيم است نسبت به معبود و غايت خضوع است نسبت به عابد، يا اينكه يك عبادتى است در مقابل قنوت.
[اقسام سجده در شريعت اسلام]
و اقسام سجده در شريعت اسلام شش قسم است: سجده نماز، سجده فراموش شده، سجده سهو، سجده قرآن ، سجده شكر، سجده تعظيم. چنانچه شرح هر يك را در اول سوره بقره در جمله «الذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلوةَ» بيان كرديم[1].
«وَ ارْكَعِى» «ركوع» يا كنايه از نماز است؛ چون ركن اعظم نماز است و لذا ركعات نماز را به همين مناسبت ركعت گفتند ؛ «من أدرك الركوع فقد أدرك الركعة»[2]، يا مراد ركوع مستقل است كه اين هم يك نوع از تعظيم است و بعيد نيست كه اين هم عباديّتش ذاتى باشد، بلكه در نظر عرف و عقلا تعظيم را به همين ركوع مى‏دانند.
«مَعَ الرّاكِعِينَ»، مراد از «راكعين» انبيا و اوليايى كه در بيت المقدس مشغول عبادت بودند و چون در ميان آن‏ها زنى جز مريم نبود نفرمود «مع الراكعات»، و مراد از كلمه «مَعَ»، يعنى همان نحوى كه آن‏ها مى‏كنند همان نحو به جا آور، و ممكن است مراد اقتدا به آن‏ها باشد، و اللّه‏ العالم.
-------------------------------------------------------
[1] .  ر. ك: همين تفسير، ج1، ص383.
[2] .  هر كس ركوع نماز جماعت را درك كند، يك ركعت را درك كرده است.

نوشتن دیدگاه