276   «يَمْحَقُ اللّه‏ُ الرِّبا وَيُرْبِى الصَّدَقاتِ وَاللّه‏ُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفّارٍ أَثِيمٍ»
ترجمه[1]:
[در بيان مضرات ربا]
در نظر ناس اين است كه ربا باعث زيادتى مال مى ‏شود و بسا اشخاصى از مال ربا ثروت‏هاى زيادى به دست آورده ‏اند و صدقه باعث نقصان مال است و بسا به فقر و بيچارگى منجر مى ‏شود.
خداوند اين نظر را رد مى‏ فرمايد و مطلب را عكس بيان مى‏ كند كه ربا باعث نقصان و از بين رفتن مى ‏شود و صدقه باعث زيادتى مى‏ گردد، و توضيح كلام اين است كه ربا مورث مضرّاتى مى‏ شود:
اولاً، به تدريج كه معناى «مَحق»[2] است از بين مى ‏رود و به كلّى نابود مى ‏گردد و بسيار مشاهده شده.
و ثانياً، اگر صورت مال از بين نرود بركاتش از بين مى‏ رود؛ يعنى از اين، بهره و استفاده و كيف و لذّت نمى ‏برد و با هزار حسرت مى ‏گذارد و مى‏ رود و وارث آن را تضييع مى‏ كند و بالاخره محق مى‏ شود و هكذا وارثِ وارث. و ثالثاً، مَحقِ [= محو] دين مى ‏كند، چون مال حرام ، به خصوص همچه حرامى قلب را سياه مى ‏كند، شيطان را مسلط مى ‏كند، دل قسىّ مى ‏شود، موعظه در او تأثير نمى‏ كند، توفيق سلب مى ‏شود، ايمان ضعيف مى ‏گردد تا بالاخره بسا مستحل ربا مى‏ شود و كافر مى‏ گردد و بى ‏ايمان از دنيا مى‏ رود و وبال و عقوبتش بر او باقى مى ‏ماند. و به همين معنى در اخبار تصريح فرموده ، چنانچه در برهان از حضرت صادق عليه ‏السلام روايت كرده فرمود:
«أيّ محق أمحق من درهم الربا يمحق الدين»[3].
و رابعاً، محق اعمال و عبادات مى ‏كند، فرداى قيامت به ازاى هر درهمى چه اندازه از عبادات او را به صاحب مال بدهند و چه اندازه سيّئات او را بر اين بار كنند ، چون جنبه حق الناس دارد.
و خامساً، به واسطه ربا از فيوضات و مثوبات اخروى محروم مى ‏گردد و به عذاب و عقوبات گرفتار مى ‏شود.
[در مفاد «يربى الصدقات»]
و بالعكس صدقات چه واجبه و چه مندوبه باعث زيادى مال مى ‏شود و زيادتى بركات و موجب قبولى اعمال و دفع بليّات و نورانيت قلب و قوه ايمان و دفع شيطان و نجات از عذاب و عقوبات و نيل به مثوبات و ارتفاع درجات و تشبّه به انبيا و اوليا و حصول ملكه سخاوت و فوايد ديگر.
لذا مى ‏فرمايد: «يَمْحَقُ اللّه‏ُ الرِّبا وَ يُرْبِى الصَّدَقاتِ»، پس از اين به همين نكته كه عرض شد كه باعث محق دين مى ‏شود اشاره دارد جمله اخيره كه مى ‏فرمايد:
«وَ اللّه‏ُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفّارٍ أَثِيمٍ» «كَفّارٍ» صيغه مبالغه كافر است؛ يعنى بسيار كافر، كفر روى كفر كه اثر رباست، اگر مستحل به آن شود هر درهمى موجب كفر است و مستحلّش كافر ، هر چه زياد شود زياد مى‏ شود.
و «أَثيم» صفت مشبّهه است از «اثم»، كه اثم و معصيت بر او ثابت و دايم و باقى مى ‏ماند. و كلمه «لا يُحِبُّ» هم دلالت دارد ؛ زيرا مؤمن مسلّما به هر درجه باشد محبوب خداست و اطلاق «لا يُحِبُّ» مشعر به اين است كه آكل ربا چه مستحل و كفار باشد و چه غير مستحل ولكن اثيم باشد، بى ‏ايمان از دنيا مى‏ رود ، مگر موفق به توبه شود و مورد عفو گردد.
--------------------------------------------------------------------
[1] .  خدا از ربا مى‏ كاهد، و بر صدقات مى‏ افزايد، و خداوند هيچ ناسپاس گناهكارى را دوست ندارد.
[2] .  محو؛ نابود.
[3] .  قدرت نابودى چه چيزى از يك درهم ربا كه دين را از بين مى‏ برد، بيشتر است؟ تفسير البرهان: ج1، ص570، ح8 و تهذيب الأحكام: ج7، ص15، ح65.

نوشتن دیدگاه