آیه 84 : ( وَإِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ لا تَسْفِكُونَ دِماءَكُمْ وَلا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنْتُمْ تَشْهَدُونَ )
ترجمه:
84 . و ياد كنيد زمانى را كه از شما پيمان گرفتيم كه خون يكديگر را نريزيد وبرادران دينى خود را از خانه هايشان بيرون نكنيد، يعنى يكديگر را نفى بلد نكنيد، پس شما اعتراف نموديد در حالى كه به آن گواهى مى دهيد.
تفسير :
(وَإِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ) عطف به آيه سابقه است(1) و جمله (لا تَسْفِكونَ دِماءَكُمْ) خبريه و به معنى نهى است، و «سفك دم» به معنى ريختن خون است كه قتل نفس باشد و معنى جمله اين است كه خون يكديگر را نريزيد، نه اينكه خودكشى نكنيد، چنانچه مفاد جمله، دوم نيز اين است كه يكديگر را نفى بلد نكنيد و تعبير به «انفس» براى تأكيد در نهى است.
و براى آنكه اين ها امت واحد و فرزندان يك پدر بودند، و قتل نفس مؤمن يكى از گناهان بسيار بزرگ است، در قرآن مجيد مى فرمايد: (وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِيها وَغَضِبَ اللهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظِيماً)(2) و نيز مى فرمايد: (مِنْ أَجْلِ ذلِكَ كَتَبْنا عَلى بَنِي إِسْرائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْس أَوْ فَساد فِي الاَْرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النّاسَ جَمِيعاً)(3) و اخبار در عقوبت قتل نفس نيز بسيار است، از حضرت صادق (عليه السلام) روايت شده كه به مرتكب قتل نفس گفته مى شود:
«مُتْ أيَّ مِيتة، إن شئت يهودياً، و إن شئت نصرانياً، و إن شئت مجوسياً»(4).
و از حضرت باقر(عليه السلام) روايت شده كه فرمود:
جميع گناهان مقتول بر قاتل ثابت مى گردد و مقتول از گناه برى مى شود; و اشاره به همين معنى دارد آيه شريفه: (أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِي وَإِثْمِكَ فَتَكُونَ مِنْ أَصْحابِ النّارِ)(5)(6).
و از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه و آله) روايت شده كه فرمود: «لو أنّ أهل السماوات السبع و الأرضين السبع اشتركوا في دم مؤمن لأكبّهم الله جميعاً في النار»(7)، و غير اين ها از اخبار ديگر.
و مثلِ قتل نفس است اعانت قاتل بر قتلْ يا رضاى به قتل، و اشدّ از قتل نفس، اضلال و اغواى مردم است، چنانچه هدايت و ارشاد آن ها نيز اعظم مراتب احياست و آيه شريفه (مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْس أَوْ فَسَاد فِي الاَْرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً)(8) به اين معنى نيز تفسير شده است.
(وَلا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ) و يكديگر را از شهر و مسكن خود خارج نكنيد و همين كه بعضى به قدرت و سلطنت رسيدند، ملك و خانه ضعيفان و ناتوانان را به غصب نگيريد و از وطن و خانه هايشان آن ها را آواره نكنيد و اين عمل نيز از جنايات بزرگى است كه معاصى بزرگ ديگرى را هم در بردارد، مانند ظلم و آزار و تحقير و توهين و هتك احترام مؤمن كه هر كدام عقوبات شديد و عواقب وخيمى دارد كه در ذيل آيه شريفه (يُخادِعُونَ اللهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا) شمّه[اى] از آن ها را متذكر شديم(9).
(ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنْتُمْ تَشْهَدُونَ) شما با آن ميثاق اقرار نموديد و بر آن گواهى مى دهيد، ظاهر اين ميثاق غير از ساير احكام تورات بوده كه تحريف و تبديل دادند و آن را انكار نمودند، بلكه به اين ميثاق اقرار و اعتراف دارند و به قرينه (ثُمَّ) كه براى تراخى است، ظاهراً اين خطاب متوجه يهود زمان نبى(صلى الله عليه و آله) بوده كه به اخذ اين ميثاق از اسلاف خود اقرار و اعتراف داشته اند.
_________________________________________
[1] .  در آن آيه از بنى اسرائيل پيمان گرفته شد كه جز خدا را عبادت نكنند و به پدر و مادر نيكى كنند و به خويشاوندان و يتيمان و مستمندان احسان نمايند و با مردم به خوبى سخن بگويند و نماز را به پا دارند وزكات را بدهند.
[2] .  و هر كس عمداً مؤمنى را بكشد، كيفرش دوزخ است كه در آن ماندگار خواهد بود; وخدا بر او خشم مى گيرد و لعنتش مى كند وعذابى بزرگ برايش آماده ساخته است. سوره نساء: آيه 93.
[3] .  از اين جهت است كه نوشتيم و فرض نموديم بر بنى اسرائيل اينكه كسى كه يك نَفْسى را بدون مجوز شرعى، يا قصاص، يا دفع فساد بكشد، مثل اين است كه تمام مردم را كشته است. سوره مائده: آيه 32.
[4] .  با هرگونه مرگى كه مى خواهى، يهودى يا مسيحى و يا آتش پرست (مجوسى) ، بمير. كافى : ج 7، ص273، ح9; ثواب الأعمال: ص325، ح4 و سفينه البحار : ج4، ص 37.
[5] .  ثواب الأعمال: ص325، ح9 و سفينة البحار: ج4، ص37.
[6] .  تو بر گردى به گناه من وگناه خود، پس بوده باشى از اصحاب آتش. سوره مائده: آيه 29.
[7] .  اگر اهل آسمان ها و زمين هاى هفتگانه در ريختن خون مؤمنى مشاركت كنند، خداوند تمام آن ها را با رو در آتش جهنم مى اندازد. روضة الواعظين: ص461 و سفينه البحار : ج 4 ، ص 38 .
[8] .  كسى كه يك نفسى را بدون مجوّز شرعى، يا قصاص، يا دفع فساد بكشد مثل اين است كه تمام مردم را كشته، و كسى كه زنده كند نفسى را، مثل آن است كه زنده كرده باشد تمام ناس را. سوره مائده: آيه 32.
[9] .  ر.ك: همين جلد، ذيل تفسير آيه 9.

نوشتن دیدگاه