آیه 81 : ( بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَأَحاطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ )
آیه 82 : ( وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ )
ترجمه:
81. بلى، كسانى كه بدى كسب كنند و گناهشان آنان را فرو گيرد، پس اينان ياران آتش و در آن جاويدانند.
82. و كسانى كه ايمان آورند و اعمال شايسته انجام دهند، اينان ياران بهشت و در آن جاويدانند.
تفسير :
كلمه (بَلى) براى جواب قول آن هاست كه گفتند: (لَنْ تَمَسَّنَا النّارُ).
و فرق بين «بلى» و «نَعَمْ» اين است كه بلى جواب نفى يا استفهامى واقع مى شود كه بر سبيل جحد و انكار باشد و معنى آن ابطال نفى است، مانند (زَعَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنْ لَنْ يُبْعَثُوا قُلْ بَلى وَرَبِّي)(1) و (أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى)(2) كه در آيه اول مفاد آن «بلى يبعثون» و در دوم «بلى انت ربنا» است.
و «نَعَمْ» براى تصديق مقول قول است، اعم از اينكه خبر باشد يا استفهام، مثبت باشد يا منفى باشد، مانند (فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قالُوا نَعَمْ)(3).
و (بَلى) در آيه مورد نظر، براى ابطال نفى جمله (لَنْ تَمَسنّا النارُ) است; يعنى اين گفتار شما باطل است و حقيقت اين است كه هر كس بدى كسب كند و گناه به او احاطه نمايد، اهل دوزخ و در آن جاودان است.
و بعضى گفتند مراد از (سَيِّئَةً) شرك است و بعضى گفتند گناه كبيره است و بعضى گفتند اصرار بر گناه است.
و گفتند مراد از «احاطه خطيئة»، كثرت معصيت است، و حق در مقام اين است كه مراد از «احاطه خطيئة» اين است كه معصيت به حدى بر قلب احاطه و استيلا پيدا كند كه نور ايمان را از دل ببرد; زيرا هر كه كسب سيئه كند و از آن توبه ننموده و اصرار كند، بر قلب او سياهى پيدا شود و هر چه بيشتر اصرار كند، آن سياهى بيشتر شود تا به حدى كه گناه تمام قلب او را سياه نمايد و در اين حالت است كه همه دل او را فرا گرفته و ديگر نور رستگارى در جبين او نيست، و البته چنين كسى در عذاب دوزخ جاودان است، ولى اگر گناه تمام قلب او را فرا نگرفته باشد و نور ايمان و لو به مقدار اندكى در دل او باشد، مخلّد در عذاب نخواهد بود; پس ممكن است مراد از «سيئه»، مطلق معصيت و گناه باشد و مراد از «خطيئه» حالتى باشد كه بعد از كسب سيئه بر قلب عارض مى شود و اگر بعد از كسب سيئه توبه كند، آن حالت محو مى شود و اگر اصرار نمايد، همى زياد مى شود تا به حدى كه به مرتبه احاطه بر قلب برسد.
و  امّا تفسير ساير جملات اين دو آيه در ذيل آيات مشابه آن ها سبق ذكر يافت(4).
__________________________________________
[1] .  گمان كردند كسانى كه كافر شدند; اينكه هرگز مبعوث نمى شوند در قيامت، بفرما بلى قسم به پروردگارم. سوره تغابن: آيه 7.
[2] .  آيا نيستم پروردگار شما؟ گفتند:بلى. سوره اعراف: آيه 172.
[3] .  آيا شما هم يافتيد آنچه را كه پروردگارتان به شما وعده داده بود؟ گفتند اهل آتش: بلى ما هم يافتيم. سوره أعراف: آيه 44.
[4] .  ر.ك: همين جلد، ذيل تفسير آيات 25 و39.

نوشتن دیدگاه