آیه 41 : ( وَآمِنُوا بِما أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ وَلا تَكُونُوا أَوَّلَ كافِر بِهِ وَلا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلاً وَإِيّايَ فَاتَّقُونِ)
ترجمه:
41 . و ايمان بياوريد به آنچه نازل نمودم «يعنى قرآن» كه تصديق كننده است مر آن چيزى را كه با شما بوده «يعنى تورات» و نبوده باشيد نخستين كسى كه كافر به او باشد و آيات مرا به بهاى كم نفروشيد و از مخالفت من بپرهيزيد.
در تفسير (وَآمِنُوا بِما أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ)
مراد از «ماى» موصوله (بِما أَنْزَلْتُ)،قرآن مجيد و در (لِما مَعَكُمْ)،تورات وساير كتب وحى بنى اسرائيل است; و تصديق قرآن از تورات و همچنين انجيل در اكثر آياتى كه راجع به اين قسمت است تصريح شده، بلكه در بعضى آيات به كلمه (مُهَيْمِناً) تأكيد هم فرموده و همين آيات را جماعتى از يهود و نصارا در كتب خود به رخ مسلمين كشيده كه قرآن شما كتب ما را تصديق نموده و بر شماست كه آن ها را بپذيريد.
و اشكال ديگرى هم متوجه اين آيات مى شود و آن اين است كه در مواضعى از قرآن تصريحاً و يا تلويحاً دلالت دارد بر اينكه تورات و انجيل و ساير كتب يهود تحريف شده و ما در الكلم الطيب اين مطلب را از جهات بسيارى اثبات نموده ايم(1)، و ظاهر اين آيات با آن آيات منافات دارد; زيرا با وصف تحريف چگونه مى توان آن ها را تصديق نمود؟
و جواب اين است كه اين آيات غايت دلالت آن ها بر اين است كه بعض از آنچه با اهل كتاب است قرآن تصديق مى كند و هيچ دلالت بر عموم ندارد و مى توان از آيات ديگر استفاده نمود كه مراد بشاراتى است كه در تورات و انجيل به آمدن پيغمبر اسلام داده شده و ما در الكلم الطيب به مقدارى از اين بشارات اشاره نموده ايم(2).
بنابراين، نه مسلمين را به تصديق همه آنچه در تورات و انجيل است ملزم مى كند و نه منافات به آيات ديگر دارد.
در تفسير (وَلا تَكُونُوا أَوَّلَ كافِر بِهِ) :
اشكال شده كه مشركين مكه قبل از يهود به پيغمبر(صلى الله عليه و آله) و كتاب او كافر شدند، پس چگونه به يهود، اول كافر اطلاق شده؟
و وجوهى در جواب از اين اشكال گفته اند و آنچه به تحقيق نزديك تر است اين است كه، جماعتى از يهود قبل از بعثت پيغمبر اسلام به اهل مدينه بشارت مى دادند كه به همين نزديكى پيغمبرى در مكه ظاهر خواهد شد و به مدينه هجرت مى كند و دين او رواج و توسعه زيادى پيدا مى كند و اسم و صفات و خصوصيات او را بيان مى نمودند، تا وقتى كه پيغمبر(صلى الله عليه و آله) به مدينه هجرت فرمودند، همين يهود رسالت او را انكار نمودند و گفتند اين آن كس كه ما وصف او را مى گفتيم نيست، با اينكه نوع اهل مدينه انتظار داشتند كه اينان به اسلام سبقت مى گيرند، «اول كافر» شدند، چنانچه در آيات ديگر نيز به اين معنى اشاره دارد، مانند آيه شريفه (وَكانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ)(3) و آيه شريفه: (الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَعْرِفُونَهُ كَما يَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ وَإِنَّ فَرِيقاً مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ)(4) و غير اين ها از آيات ديگر. و تفصيل اين مطلب در بحار مذكور است(5).
و وجه ديگر اينكه «اول كافر» به معنى «اشدّ الناس كُفراً» مى باشد، چنانچه گفته مى شود «اول كاذب» يعنى «اشدّ الناس كذباً» و چون اعلا مرتبه كفر جحود است و يهود با اينكه حق بر آن ها ظاهر بود و پيغمبر را مى شناختند انكار ورزيدند و نسبت به او كافر شدند، پس «اول كافرند» چنانچه در آيه ديگر مى فرمايد: (وَجَحَدُوا بِها وَاسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ)(6).
(وَلا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلاً) اين جمله همْ نظير آيه شريفه اى است كه در وصف منافقين گذشت(7) (أُولئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلالَةَ بِالْهُدى)(8)، يعنى از آيات واضحه الهى و نشانه هاى روشن و احكام و دستورات او، براى منافع جزئى و كم ارزش دست برنداريد، چنانچه نوع اهل دنيا براى منافع مختصرى دست از دين و شريعت بر مى دارند; و سيره طايفه يهود كه غرق مال دنيا و منافع مادى بوده و هستند، چنين است.
(وَإِيّايَ فَاتَّقُونِ) يعنى از نافرمانى من بپرهيزيد. (و إيّاي) مفعول فعل مقدر است كه كلمه (فاتَّقُونِ) دلالت بر آن دارد و كسره «نون» بر «ياىِ» متكلمِ محذوف دلالت دارد.
______________________________________________________
[1] . الكلم الطيب: ص 210 ـ 242.
[2] . الكلم الطيب: ص 284 ـ 290.
[3] . و حال آنكه پيش از اين بر كفار طلب فتح مى نمودند (با آمدن اين پيغمبر6) پس وقتى كه ايشان را آمد آن چيزى كه مى شناختند به آن كافر شدند. سوره بقره : آيه 89.
[4] . كسانى كه آنان را كتاب داديم پيغمبر اسلام را مى شناختند چنانچه پسران خود را مى شناسند و همانا گروهى از اهل كتاب حق را مى پوشانند در حالى كه مى دانند. سوره بقره : آيه 146.
[5] . ر.ك: بحار الأنوار: ج 24، ص 393، ح 113 وتفسير الامام العسكرى(عليه السلام): ص 228.
[6] . و انكار كردند آيات را و حال آنكه در نفس خود يقين پيدا كردند. سوره نمل : آيه 14.
[7] . ر. ك: همين جلد، ذيل تفسير آيه 16.
[8] . اينان كسانى هستند كه گمراهى را به هدايت خريده اند. سوره بقره: آيه 16.
