181
  وَ قَالَ ع :
وَا عَجَبَا اءَ تَكُونُ الْخِلاَفَةُ بِالصَّحَابَةِ، وَ لا تَكُونُ بِالصَّحابَةِ وَ الْقَرَابَةِ؟!
وَ رُوِىٍَّ لَهُ شِعْرُ في هذا الْمَعْنى وَ هُوَ:
فَإِنْ كُنْتَ بِالشُّورى مَلَكْتَ اءُمُورَهُمْ       فَكَيْفَ بِهذا وَ المُشِيرُونَ غُيِّبُ
وِ إِنْ كُنْتُ بِالْقُرْبى حَجَجْتَ خَصِيمَهُمْ       فَغَيْرُكَ اءَوْلى بِالنَّبِىٍِّّ وِ اءَقْرِبُ
  و فرمود (ع ):
شگفتا، آيا خلافت به سبب مصاحبت با پيامبر تواند بود و به سبب مصاحبت و خويشاوندى او نتواند بود؟
و در اين معنى شعرى از آن امام (ع ) نقل شده است :
(اگر به شورا كار آنان را به دست گرفته اى ، چگونه شورايى بود كه صاحبان راءى و مشورت در آن حاضر نبودند. و اگر به دستاويز خويشاوندى بر خصمان خود حجت آورده اى ، ديگران به پيامبر (ص ) از تو نزديكتر بوده اند.)
 182
  وَ قَالَ ع :
إِنَّمَا الْمَرْءُ فِي الدُّنْيَا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فِيهِ الْمَنَايَا، وَ نَهْبٌ تُبَادِرُهُ الْمَصَائِبُ، وَ مَعَ كُلِّ جُرْعَةٍ شَرَقٌ، وَ فِي كُلِّ اءَكْلَةٍ غُصَصٌ، وَ لاَ يَنَالُ الْعَبْدُ نِعْمَةً إِلا بِفِرَاقِ اءُخْرَى ، وَ لاَ يَسْتَقْبِلُ يَوْما مِنْ عُمُرِهِ إِلا بِفِرَاقِ آخَرَ مِنْ اءَجَلِهِ، فَنَحْنُ اءَعْوَانُ الْمَنُونِ، وَ اءَنْفُسُنَا نَصْبُ الْحُتُوفِ، فَمِنْ اءَيْنَ نَرْجُو الْبَقَاءَ وَ هَذَا اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ لَمْ يَرْفَعَا مِنْ شَيْءٍ شَرَفا إِلا اءَسْرَعَا الْكَرَّةَ فِي هَدْمِ مَا بَنَيَا وَ تَفْرِيقِ مَا جَمَعَا؟!
  و فرمود (ع ):
آدمى در اين دنيا همانند هدفى است كه تيرهاى مرگ به سوى آن روان است ، يا چون متاعى است كه رنجها و محنتها براى ربودنش ، پيشدستى كنند هر جرعه آبش ، گلوگير شود و هر لقمه اش در حلق بماند. هيچ بنده اى نعمتى را فراچنگ نياورد، مگر آنكه ، نعمت ديگرى را از دست بدهد و به استقبال هيچ روزى از روزهاى عمرش نرود، مگر آنكه ، يك روز از عمرش را سپرى سازد. پس ما ياران مرگ هستيم و جانهاى ما هدف تباه شدنها. چگونه به جاويد زيستن اميد بنديم و، حال آنكه ، اين شب و روز بنايى برنياورند، مگر آنكه ، بشتاب ويرانش كنند و هر جمع را پريشان سازند.
 183
  وَ قَالَ ع :
يَا ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ فَاءَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ.
  و فرمود (ع ):
اى فرزند آدم هر چه بيش از روزى هر روزه ات كسب كنى ، تو خزانه دار آن براى ديگرى هستى .
184
  وَ قَالَ ع :
إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَ إِقْبَالاً وَ إِدْبَارا فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَ إِقْبَالِهَا، فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا اءُكْرِهَ عَمِيَ.
  و فرمود (ع ):
دلها را ميل و هوايى است و روى آوردنى و پشت كردنى . هر زمان كه خود روى آوردند، به كارشان گيريد. زيرا اگر دلها را به اكراه به كارى وادارند، كور شوند.
 185
  وَ كَانَ ع يَقُولُ:
مَتَى اءَشْفِي غَيْظِي إِذَا غَضِبْتُ؟ اءَ حِينَ اءَعْجِزُ عَنِ الاِنْتِقَامِ فَيُقَالُ لِي : لَوْ صَبَرْتَ؟ اءَمْ حِينَ اءَقْدِرُ عَلَيْهِ، فَيُقَالُ لِي : لَوْ عَفَوْتَ؟
  و فرمود (ع ):
هنگامى كه خشمگين مى شوم ، چه هنگام خشم خود را فرو نشانم آيا زمانى كه از انتقام عاجز آمده ام كه مى گويند صبر كن . يا آنگاه كه بر انتقام توانايم كه مى گويند، اگر عفو كنى ، بهتر.
 186
  وَ قَالَ ع وَ قَدْ مَرَّ بِقَدَرٍ عَلَى مَزْبَلَةٍ:
هَذَا مَا بَخِلَ بِهِ الْبَاخِلُونَ.
وَ فِي خَبَرٍ آخَرَ اءَنَّهُ قَالَ:
هَذَا مَا كُنْتُمْ تَتَنَافَسُونَ فِيهِ بِالْاءَمْسِ.
  وقتى بر مزبله اى گذشت ، چنين فرمود:
اينها چيزهايى است كه بخيلان از انفاقش خوددارى مى كردن . (و در روايت ديگر آمده است ) اينها چيزهايى هستند كه ديروز براى به دست آوردنشان با هم رقابت مى كردند.
 187
  وَ قَالَ ع :
لَمْ يَذْهَبْ مِنْ مَالِكَ مَا وَعَظَكَ.
  و فرمود (ع ):
از مال تو آنچه از دستت رفته و سبب عبرت تو بوده است ، از دستت نرفته است .
 188
  وَ قَالَ ع :
إِنَّ الْقُلُوبَ تَمَلُّ كَمَا تَمَلُّ الْاءَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِكْمَةِ.
  و فرمود (ع ):
اين دلها ملول مى شوند، آنسان ، كه بدنها ملول مى شوند. براى شادمان ساختنشان سخنان نغز و حكمت آميز بجوييد.
 189
  وَ قَالَ ع : لَمَّا سَمِعَ قَوْلَ الْخَوَارِجِ (لاَ حُكْمَ إِلا لِلَّهِ):
كَلِمَةُ حَقِّ يُرَادُ بِهَا بَاطِلٌ.
  وقتى كه اين سخن خوارج را شنيد كه مى گويند:
حكومت جز از آن خدا نيست فرمود:
سخن حقى است كه باطلى را بدان اراده كنند.
 190
  وَ قَالَ ع فِي صِفَةِ الْغَوْغَاءِ:
هُمُ الَّذِينَ إِذَا اجْتَمَعُوا غَلَبُوا، وَ إِذَا تَفَرَّقُوا لَمْ يُعْرَفُوا.
وَ قِيلَ: بَلْ قَالَ ع :
هُمُ الَّذِينَ إِذَا اجْتَمَعُوا ضَرُّوا وَ إِذَا تَفَرَّقُوا نَفَعُوا.
فَقِيلَ :
قَدْ عَرَفْنَا مَضَرَّةَ اجْتِمَاعِهِمْ، فَمَا مَنْفَعَةُ افْتِرَاقِهِمْ؟ فَقَالَ:
يَرْجِعُ اءَصْحَابُ الْمِهَنِ إِلَى مِهَنِهِمْ فَيَنْتَفِعُ النَّاسُ بِهِمْ كَرُجُوعِ الْبَنَّاءِ إِلَى بِنَائِهِ، وَ النَّسَّاجِ إِلَى مَنْسَجِهِ، وَ آلْخَبَّازِ إِلَى مَخْبَزِهِ.
  درصفت اوباش و فرومايگان ، گفت :
اينان چون گرد، آيند غلبه كنند و چون پراكنده باشند، شناخته نشوند.
(و گويند كه فرمود) اينان چون گرد آيند، زيان رسانند و چون پراكنده باشند، سود دهند.
پرسيدند :
زيان جمع آمدنشان را مى دانيم . اما سود پراكنده شدنشان در چيست ؟
فرمود :
پيشه وران به سر كارهاى خود باز مى گردند و مردم از آنها فايده مى برند، بنّا به كار ساختن باز مى گردد و بافنده به كارگاهش و نانوا به نانواييش .
191
  وَ قَدْ اءُتِيَ بِجَانٍ وَ مَعَهُ غَوْغَاءُ فَقَالَ ع :
لاَ مَرْحَبا بِوُجُوهٍ لاَ تُرَى إِلا عِنْدَ كُلِّ سَوْاءَةٍ.
  جنايتكارى را نزد او آوردند و جمعى از اوباش همراه او بودند، امام فرمود:
گشاده و خوش مباد، چهره هايى كه ديده نمى شوند، مگر در جايى كه رسوايى باشد.
 192
  وَ قَالَ ع :
إِنَّ مَعَ كُلِّ إِنْسَانٍ مَلَكَيْنِ يَحْفَظَانِهِ، فَإِذَا جَاءَ الْقَدَرُ خَلَّيَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَهُ وَ إِنَّ الْاءَجَلَ جُنَّةٌ حَصِينَةٌ.
  و فرمود (ع ):
با هر انسانى دو فرشته است كه نگهبان اويند. چون تقدير فراز آيد از ميان او و تقدير به كنارى روند و تسليمش كنند. مدت عمرى كه براى هركس معين شده ، او را، چون سپرى ، حفظ مى كند.
193
  وَ قَالَ ع : وَ قَدْ قَالَ لَهُ طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ: نُبَايِعُكَ عَلَى اءَنَّا شُرَكَاؤُكَ فِي هَذَا الْاءَمْرِفقال : 
لاَ وَ لَكِنَّكُمَا شَرِيكَانِ فِي الْقُوَّةِ وَ الاِسْتِعَانَةِ وَ عَوْنَانِ عَلَى الْعَجْزِ وَ الْاءَوَدِ.
  طلحه و زبير به او گفتند با تو بيعت مى كنيم بدين شرط كه ما هم در امر خلافت با توشريك شويم فرمود: 
نه ، شما با من باشيد در نيرو بخشيدن و پايدارى كردن . و به هنگام سختى و درماندگى دويار من باشيد.
 194
  وَ قَالَ ع :
اءَيُّهَا النَّاسُ، اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ، وَ إِنْ اءَضْمَرْتُمْ عَلِمَ، وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ الَّذِي إِنْ هَرَبْتُمْ اءَدْرَكَكُمْ وَ إِنْ اءَقَمْتُمْ اءَخَذَكُمْ وَ إِنْ نَسِيتُمُوهُ ذَكَرَكُمْ.
  و فرمود (ع ):
اى مردم ، از خدا بترسيد. خدايى كه اگر سخن گوييد، مى شنود و اگر چيزى در دل نهان كنيد، مى داندش . و بر مرگ پيشى گيريد، مرگى كه اگر بگريزيد به شما مى رسد و اگر بايستيد، مى گيردتان و اگر فراموشش ‍ كنيد، شما را ياد كند.
 195
  وَ قَالَ ع :
يزهِّدَنَّكَ فِي الْمَعْرُوفِ مَنْ لاَ يَشْكُرُهُ لَكَ، فَقَدْ يَشْكُرُكَ عَلَيْهِ مَنْ لاَ يَسْتَمْتِعُ بِشَيْءٍ مِنْهُ وَ قَدْ تُدْرِكُ مِنْ شُكْرِ الشَّاكِرِ اءَكْثَرَ مِمَّا اءَضَاعَ الْكَافِرُ، وَ اللّ هُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ.
  و فرمود (ع ):
دلسرد نكند تو را از نيكوكارى ، كسى كه نيكوكاريت را سپاس ‍ نمى گويد. گاه كسى تو را سپاس گويد كه از نعمت تو بهره مند نشده است . و تو از سپاس گفتن ديگران ، بيش از آنكه ناسپاسان تباه كرده اند، به دست خواهى آورد و خدا نيكوكاران را دوست مى دارد.
 196
  وَ قَالَ ع :
كُلُّ وِعَاءٍ يَضِيقُ بِمَا جُعِلَ فِيهِ إِلا وِعَاءَ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ يَتَّسِعُ بِهِ.
  و فرمود (ع ):
هر ظرفى از آنچه در آن مى نهند پر شود، مگر ظرف دانش كه هر چه در آن نهند فراختر مى گردد.
 197
  وَ قَالَ ع :
اءَوَّلُ عِوَضِ الْحَلِيمِ مِنْ حِلْمِهِ اءَنَّ النَّاسَ اءَنْصَارُهُ عَلَى الْجَاهِلِ.
  و فرمود (ع ):
نخستين پاداشى كه بردبار از بردباريش مى گيرد، اين است ، كه مردم در برابر نادانان حمايتش مى كنند.
 198
  وَ قَالَ ع :
إِنْ لَمْ تَكُنْ حَلِيما فَتَحَلَّمْ، فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلا اءَوْشَكَ اءَنْ يَكُونَ مِنْهُمْ.
  و فرمود (ع ):
اگر بردبار نيستى ، خود را به بردبارى وادار، زيرا كم اتفاق افتد كه كسى خود را به قومى شبيه سازد و همانند آنان نشود.
 199
  وَ قَالَ ع :
مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ، وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ، وَ مَنْ خَافَ اءَمِنَ، وَ مَنِ اعْتَبَرَ اءَبْصَرَ، وَ مَنْ اءَبْصَرَ فَهِمَ، وَ مَنْ فَهِمَ عَلِمَ.
  و فرمود (ع ):
هر كه حساب نفس خود كند، سود برد و هر كه بينا گردد، بفهمد و هر كه بفهمد، به دانش رسد.
 200
  وَ قَالَ ع :
لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْيَا عَلَيْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ الضَّرُوسِ عَلَى وَلَدِهَا.
وَ تَلاَ عَقِيبَ ذَلِكَ (وَ نُرِيدُ اءَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْاءَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اءَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْو ارِثِينَ).
  و فرمود (ع ):
دنيا پس از كژتابيهايش به ما روى خواهد كرد و مهربان خواهد شد.چونان ماده شتر بدخويى كه به بچه خود مهربان شود. (سپس اين آيه برخواند) (و ما بر آن هستيم كه مستضعفان روى زمين را نعمت دهيم و آنان را پيشوايان سازيم و وارثان گردانيم .)

نوشتن دیدگاه