61
  وَ قَالَ ع : 
اءَهْلُ الدُّنْيا كَرَكْبٍ يُسارُ بِهِمْ وَ هُمْ نِيامٌ.
  و فرمود (ع ): 
مردم دنيا چون كاروانيانى هستند كه مى برندشان و آنها در خواب اند.
 62
  وَ قَالَ ع : 
فَقْدُ الْاءَحِبَّةِ غُرْبَةٌ.
  و فرمود (ع ): 
فقدان دوستان به مثابه غربت است .
63
  وَ قَالَ ع : 
فَوْتُ الْحاجَةِ اءَهْوَنُ مِنْ طَلَبِها إِلى غَيْرِ اءَهْلِها.
  و فرمود (ع ): 
از دست شدن حاجت ، آسانتر است از خواستن آن از نااهلان .
 64
  وَ قَالَ ع : 
لا تَسْتَحِ مِنْ إِعْطاءِ الْقَلِيلِ، فَإِنَّ الْحِرْمانَ اءَقَلُّ مِنْهُ.
  و فرمود (ع ): 
از بخشش اندك شرمنده مباش ، زيرا نوميد ساختن ، اندكتر از آن است .
65
  وَ قَالَ ع : 
الْعَفافُ زِينَةُ الْفَقْرِ، وَ الشُّكْرُ زِينَةُ الْغِنَى .
  و فرمود (ع ): 
پاكدامنى ، زيور بينوايى است و سپاسگزارى ، آرايش توانگرى است .
 66
  وَ قَالَ ع : 
إِذا لَمْ يَكُنْ ما تُرِيدُ فَلا تُبَلْ كَيْفَ كُنْتَ.
  و فرمود (ع ): 
اگر آنچه مى خواستى ميسرت نشد، به هر حال كه هستى ، قانع باش .
67
  وَ قَالَ ع : 
لا يُرَى الْجاهِلُ إِلا مُفْرِطا اءَوْ مُفَرِّطا.
  و فرمود (ع ): 
جاهل ديده نشود مگر در افراط يا تفريط.
68
  وَ قَالَ ع : 
إِذا تَمَّ الْعَقْلُ نَقَصَ الْكَلامُ.
  و فرمود (ع ): 
چون عقل به كمال باشد، سخن اندك گردد.
 69
  وَ قَالَ ع : 
الدَّهْرُ يُخْلِقُ الْاءَبْدانَ، وَ يُجَدِّدُ الْآمالَ، وَ يُقَرِّبُ الْمَنِيَّةَ، وَ يُباعِدُ الْاءُمْنِيَّةَ، مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ، وَ مَنْ فاتَهُ تَعِبَ.
  و فرمود (ع ): 
روزگار بدنها را فرسوده سازد و آرزوها را تازه گرداند و مرگ را نزديك و اميدها را دور كند. هر كه بر آن ظفر يابد به رنج افتد و هر كه از دستش ‍ بدهد، سختى كشد.
 70
  وَ قَالَ ع : 
مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَامَا فَعَلَيْهِ اءَنْ يَبْدَاءَ بِتَعْلِيمِْ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِيمِ غَيْرِهِ، وَ لْيَكُنْ تَاءْدِيبُهُ بِسِيرَتِهِ قَبْلَ تَاءْدِيبِهِ بِلِسانِهِ، وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُها اءَحَقُّ بِالْإِجْلالِ مِنْ مُعَلِّمِ النّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ.
  و فرمود (ع ): 
هر كه خود را پيشواى مردم خواهد، بايد كه پيش از ادب كردن ديگران به ادب كردن خود پردازد و بايد كه ادب كردن ديگران به كردار باشد، نه به گفتار. كسى كه آموزگار و ادب كننده خويش است ، سزاوارتر به تعظيم است ، از آنكه آموزگار و ادب كننده مردم است .
 71
  وَ قَالَ ع : 
نَفَسُ الْمَرْءِ خُطاهُ إِلى اءَجَلِهِ.
  و فرمود (ع ): 
نفسهاى آدمى ، گامهاى اوست به سوى مرگ .
 72
  وَ قَالَ ع : 
كُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ، وَ كُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ.
  و فرمود (ع ): 
هر چه شمردنى است به پايان رسد و، هر چه چشم به راه آن هستى ، فرا مى رسد.
 73
   وَ قَالَ ع : 
إِنَّ الْاءُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتِ اعْتُبِرَ آخِرُها بِاءَوَّلِها.
  و فرمود (ع ): 
چون كارها به هم شبيه گردند آخرشان را به اولشان قياس كن .
 74
   ْمُؤْمِنِينَ ع وَ قالَ: فَاءَشْهَدُ لَقَدْ رَاءَيْتُهُ فِي بَعْضِ مَواقِفِهِ وَ قَدْ اءَرْخَى اللَّيْلُ سُدُولَهُ وَ هُوَ قائِمٌ فِي مِحْرابِهِ، قابِضٌ عَلى لِحْيَتِهِ، يَتَمَلْمَلُ تَمَلْمُلَ السَّلِيمِ، وَ يَبْكِي بُكاءَ الْحَزِينِ، وَ يَقُولُ: 
يا دُنْيا يا دُنْيا، إِلَيْكِ عَنِّي ، اءَبِي تَعَرَّضْتِ؟ اءَمْ إِلَيَّ تَشَوَّقْتِ؟ لا حانَ حِينُكِ، هَيْهاتَ! غُرِّي غَيْرِي ، لا حاجَةَ لِي فِيكِ، قَدْ طَلَّقْتُكِ ثَلاثا لا رَجْعَةَ فِيها، فَعَيْشُكِ قَصِيرٌ، وَ خَطَرُكِ يَسِيرٌ، وَ اءَمَلُكِ حَقِيرٌ، آهِ مِنْ قِلَّةِ الزّادِ، وَ طُولِ الطَّرِيقِ، وَ بُعْدِ السَّفَرِ، وَ عَظِيمِ الْمَوْرِدِ.
  در خبر آمده است كه چون ضرار بن ضمرة الضّبابى بر معاويهداخل شد، معاويه او را از اميرالمؤ منين (ع ) پرسيد. ضرار گفت شهادت مى دهم كه او را در جايىكه عبادت مى كرد ديدم .شب پرده برافكنده بود و او در محراب خود ايستاده بود. محاسن خود رابه دست گرفته ، چون مار گزيده به خود مى پيچيد و چون اندوهگينان مى گريست و مى گفت : 
اى دنيا، اى دنيا، از من دور شو. آيا خود را به من مى نمايانى يا به من مشتاق شده اى هنگام فريبت نزديك مباد. هيهات ديگرى را بفريب ، مرا به تو نيازى نيست . تو را سه طلاق گفته ام كه ديگر در آن بازگشتى نباشد. زندگيت كوتاه است و آرزويت حقير است . آه ، از اندك بودن راه توشه و درازى راه و دورى سفر و سختى منزلگاه .
 75
  وَ مِنْ كَلاَمٍ لَهُ ع لِلسَّائِلِ الشّامِيِّ لَمّا سَاءَلَهُ: اءَكانَ مَسِيرُنا إِلَى الشّامِ بِقَضاءٍ مِنَ اللَّهِ وَقَدَرٍ؟ بَعْدَ كَلامٍ طَوِيلٍ هَذا مُخْتارُهُ: 
وَيْحَكَ! لَعَلَّكَ ظَنَنْتَ قَضاءً لازِما وَ قَدَرا حاتِما، لَوْ كانَ ذلِكَ كَذلِكَ لَبَطَلَ الثَّوابُ وَ الْعِقابُ، وَ سَقَطَ الْوَعْدُ وَ الْوَعِيدُ، إِنَّ اللَّهَ سُبْحانَهُ اءَمَرَ عِبادَهُ تَخْيِيرا، وَ نَهاهُمْ تَحْذِيرا، وَ كَلَّفَ يَسِيرا، وَ لَمْ يُكَلِّفْ عَسِيرا، وَ اءَعْطَى عَلَى الْقَلِيلِ كَثِيرا، وَ لَمْ يُعْصَ مَغْلُوبا، وَ لَمْ يُطَعْ مُكْرِها، وَ لَمْ يُرْسِلِ الْاءَنْبِياءَ لَعِبا، وَ لَمْ يُنْزِلِ الْكُتُبَ لِلْعِبادِ عَبَثا، وَ لا خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْاءَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُما بَاطِلاً ذلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا، فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النّارِ.
  هنگامى كه كسى از او پرسيد آيا رفتن ما به شام ، قضا و قدر خداوند است پاسخى درازفرمود كه گزيده اش چنين است : 
واى بر تو، گويا به قضاى لازم و قدر حتمى گمان مى برى اگر چنين باشد ديگر ثواب و عقاب باطل شود و وعد و وعيد ساقط گردد. خداوند بندگانش را امر كرده با اختيار و نهى كرده تا بترسند. آنان را به آسان مكلف ساخته و به دشوار مكلّف نساخته . در برابر عمل اندك ، پاداشهاى بسيار داده است . نبايد مغلوبش پندارند و نافرمانيش كنند و نبايد از روى اكراه اطاعتش نمايند. او پيامبران را به بازيچه نفرستاد و، بعبث ، كتابهاى آسمانى را نازل ننمود و آسمان و زمين را و آنچه ميان آنهاست به باطل نيافريده . (اين گمان كسانى است كه كافر شده اند و واى بر كسانى كه كافر شده اند از آتش .)(2)
 76
  وَ قَالَ ع : 
خُذِ الْحِكْمَةَ اءَنّى كانَتْ، فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنافِقِ فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَواحِبِها فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ.
  و فرمود (ع ): 
حكمت را در هر جا كه باشفراگير كه گاه در سينه منافق باشد و در آنجا آرام نگيرد تا بيرون آيد و، با همانندان خود در سينه مؤ من جاى گيرد.
 77
  وَ قَالَ ع فى مَثَلِ ذلِكَ: 
الْحِكْمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ، فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ اءَهْلِ النِّفاقِ.
  و فرمود (ع ): 
حكمت گمشده مؤ من است . پس حكمت را فراگير، هر چند، از زبان منافقان باشد.
 78
  وَ قَالَ ع : 
قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ ما يُحْسِنُهُ.
قال الرضي :
و هذه الْكَلِمَةُ الَّتِي لا تُصابُ لَها قِيمَةُ، وَ لا تُوزَنُ بِها حِكْمَةُ وَ لا تُقْرَنُ إ لَيْها كَلِمَةُ.
  و فرمود (ع ): 
ارزش هر كس چيزى است كه نيكويش مى داند.
رضى گويد:
اين سخن را بها نتوان كرد كه هيچ سخن حكمت آميزى همسنگ آن نيست و هيچ كلامى قرين آن نتواند بود.
 79
  وَ قَالَ ع : 
اءُوصِيكُمْ بِخَمْسٍ لَوْ ضَرَبْتُمْ إِلَيْها آباطَ الْإِبِلِ لَكانَتْ لِذلِكَ اءَهْلاً: لا يَرْجُوَنَّ اءَحَدٌ مِنْكُمْ إِلا رَبَّهُ، وَ لا يَخافَنَّ إِلا ذَنْبَهُ، وَ لا يَسْتَحِيَنَّ اءَحَدٌ مِنْكُمْ إِذا سُئِلَ عَمّا لا يَعْلَمُ اءَنْ يَقُولَ لا اءَعْلَمُ، وَ لا يَسْتَحِيَنَّ اءَحَدٌ إِذا لَمْ يَعْلَمِ الشَّيْءَ اءَنْ يَتَعَلَّمَهُ، وَ عَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الْإِيمانِ كَالرَّاءْسِ مِنَ الْجَسَدِ، وَ لا خَيْرَ فِي جَسَدٍ لا رَاءْسَ مَعَهُ، وَ لا فِي إِيمانٍ لا صَبْرَ مَعَهُ.
  و فرمود (ع ): 
شما را به پنج چيز وصيت مى كنم كه براى به دست آوردن آنها اگر بر شتر سوار شويد و تند بتازيد، شايسته است هيچ يك از شما جز به پروردگار خود اميد نبندد و از چيزى جز گناه خود نترسد و اگر چيزى كه از او پرسند كه نداند از گفتن (نمى دانم ) شرمنده نباشد و از آموختن چيزى كه نمى داند، ننگ نداشته باشد. بر شما باد به شكيبايى ، زيرا شكيبايى نسبت به ايمان چون سر است نسبت به بدن ، در بدنى كه سر نباشد، خيرى نيست . همچنين است در ايمانى كه با شكيبايى تواءم نباشد.
 80
  وَ قَالَ ع : 
لِرَجُلٍ اءَفْرَطَ فِي الثَّناءِ عَلَيْهِ، وَ كانَ لَهُ مُتَّهِما: اءَنَا دُونَ ما تَقُولُ وَ فَوْقَ ما فِي نَفْسِكَ.
  به مردى كه در ستايش او افراط مى كرد و او مى دانست كه دلش با زبانش يكى نيست چنينفرمود: 
من فروترم از آنچه مى گويى و فراترم از آنچه در دل دارى .

نوشتن دیدگاه