عاشورا دهم ماه محرم الحرام است كه از دير باز مورد توجه و احترام مردم بوده است.
ولى در فرهنگ شيعه به خاطر شهادت سومين پيشواى شيعيان و اصحاب او در سرزمين كربلا، اين روز از جايگاه والايى برخوردار است. دهم ماه محرم با رخداد قيام سيدالشهداء (علیه السّلام) در بين امامان (علیهم السّلام) و دوستداران اهل بيت (علیهم السّلام) به عظيم ترين روزسوگوارى و ماتم تبديل شد.(1)
پيشوايان معصوم (علیهم السّلام) همواره جهت زنده نگه داشتن ياد و خاطره عاشورا، شيعيان را به سوگوارى و عزادارى توصيه نموده و اثرات و ثمرات اين شعاير را تشريح مىنمودند. راز اين كه ائمه هدى(علیهم السّلام) بر ماتم سرايى شهداى كربلا تأكيد نموده اند اين است كه: اوّلاً دشمنان و مخالفان اهل بيت (علیهم السّلام) اين روز را به جشن و سرور سپرى مىكردند و ثانياً اين عزادارى ها و سوگوارى ها اگر آگاهانه، خالصانه و سازنده باشد، دل صاحب عزا را با دل حماسه سازان دشت نينوا پيوند مىدهند و اين ارتباط خود باعث ازدياد معرفت و قرب به بارگاه ملكوتى خواهد شد.
امام صادق(علیه السّلام) در توصيف مصايب روز عاشورا اين گونه فرمودند: «وَ اَمّا يَومَ عاشوراءَ فَيَومٌ اُصيبَ فيه الحُسين صريعاً بينَ اَصحابِهِ و اصحابُهُ حَولَهُ صَرعى عُراةٌ؛(2) امّا روز عاشورا روزى است كه در آن حسين(علیه السّلام) ميان يارانش كشته بر زمين افتاد و ياران او ني ز اطراف او بر خاك افتاده و عريان بودند».
امام رضا(علیه السّلام) دراينباره مىفرمايد: «من ترك السّعى فى حوائجه يوم عاشوراء قضى اللّه له حوائج الدّنيا و الآخرة و من كان عاشوراء يوم مصيبته جعل اللّه عزّ و جلّ يوم القيامة يوم فرجه و سروره؛(3) هر كس تلاش در رفع نيازهايش را در عاشورا به خاطر به پاداشتن عزا تر ك كند، خداوند حوايج دنيا و آخرتش را برآورده سازد و هر كس عاشورا را روز مصيبت خويش قرار دهد، خداوند تبارك و تعالى روز قيامت را روز شادى و خوشحالى او قرار مىدهد.»
هم چنين امام صادق(علیه السّلام) فرمودند: «انّ يوم الحسين اعظم مصيبةً من جميع سائر الايّام؛(4) روز شهادت امام حسين(علیه السّلام) سوزناك ترين روزهاست.»
در سيره اهل بيت عصمت و طهارت(علیهم السّلام) هرچه بيشتر تفحّص گردد، مشاهده مىشود كه آن بزرگواران براى ترويج فرهنگ عاشورا و تطبيق آن بر مصاديقش بر اساس مقتضيات هر عصر، اهتمامى وافر و تأكيدى مصرّانه داشتهاند.
امام باقر(علیه السّلام) در تعقيب اين هدف و توجه دادن مردم به ستمى كه بر اهل بيت(علیهم السّلام) روا شده، وصيّت مىكند تا ده سال در موسم حج در منى براى امام حسين(علیه السّلام) و همراهانش عزادارى كنند.
آن حضرت بودجهاى را براى چنين امرى اختصاص داد. عزادارى گروهى در ايام حج و سرزمين حسّاس منى، سؤالات معنا دارى را در اذهان ترسيم مىكند و اين خود بهترين نوع مبارزه غير مستقيم ائمه(علیهم السّلام) براى توجه دادن افكار عمومى بر ضد جنايات اموى بود.
ائمه هدى(علیهم السّلام) غير از آن كه قولاً و عملاً در سيره و رفتار خود در جهت برپايى مجالس سوگوارى براى اباعبداللّه(علیه السّلام) تأكيد و اصرار داشتهاند، از مردم خواستهاند كه در اين امر مهم كوتاهى نكنند و به آنان نويد دادهاند كه براى عزاداران حسينى پاداش بسيار ويژهاى در ن ظر گرفته شده است.
از منابع روايى چنين برمىآيد هر كس بر مصايب ائمه خصوصاً امام حسين (علیه السّلام) بگريد و از اين بابت محزون گردد:
1- در روز جزاء با ائمه هدى(علیهم السّلام) محشور خواهد بود.
2- حضرت سيدالشهداء (علیه السّلام) براى سوگوار خود از خداوند طلب آمرزش مىكند.
3- عزادار اباعبداللّه(علیه السّلام) مصداق كسى است كه در شادى اهل عترت شادمان و در حزن آنان اندوهناك و محزون است.
4- در هنگام احتضار سوگوار اباعبداللّه(علیه السّلام)، ائمه هدى(علیهم السّلام) حاضر مىشوند و عزرائيل را به مراعات حال وى توصيه مىكنند به حدى كه ملك الموت از مادر نسبت به او رؤوفتر است.
5- سوگوار حماسه ساز عاشورا، از آب گواراى كوثر جرعههايى مىنوشد و به ميوههاى جنّت متنعم مىشود.
6- شفاعت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) شامل عزاداران امام حسين(علیه السّلام) مىشود.
7- قبر ماتم دار كربلا نورانى است و از عذاب برزخى مصون مىباشد.
8 - خداوند از اين كه عزادار امام حسين(علیه السّلام) را عذاب كند، پروا مىكند.
9- سوگواران و زائران در پرتو عرش الهى در مجلس منوّر در محضر اباعبداللّه هستند.(5)
_______________________________________________________
1. ماهنامه مبلّغان، شماره 39، ص 71.
2. اصول كافى، كلينى، ج 4، ص 147.
3. عيون اخبار الرّضا، شيخ صدوق، ج 1، ص 298.
4. همان، ص 225.
5. مجله پاسدار اسلام، شمارههاى 267 و 268(اسفند 82 و فروردين 83) ص 29 - 27، برگرفته از مقاله جارى با جرعه هاى عاشورا، غلامرضا گلى زواره.
