مقاله ها

قيامي براي خونخواهي شهداي كربلا
اشاره: تاريخ همواره شاهد تلاشها، مبارزات، پيروزي ها و شكستهاي بزرگي بوده است و انگيزه هاي گوناگون، اين حوادث را بر دوش كشيده اند. هر چندگاهي فرد يا افرادي، يك تنه به ميدان آمده اند و غمبارترين و شادترين حوادث را در مقاطعي خاص از تاريخ آفريده اند. بررسي قيام مختار بن ابي عبيد ثقفي براي زدودن گرد و غبار فراموشي و مظلوميت از چهره او و قيام انقلابي اش صورت مي گيرد؛ قيامي كه نشات گرفته ا ز قيام و نهضت عاشورا است. رهبري اين قيام را آزادمردي از پيروان اهل بيت پيامبر (ص) يعني مختار بن ابي عبيد ثقفي به عهده داشت. او اين حركت را با نداي «يا لثارات الحسين» آغاز كرد. اين قيام در حقيقت تحول عظيمي در تاريخ به شمار مي آيد كه بعد از واقعه كربلا به وقوع پيوست. مختار نقطه شروع اين حركت خويش را كوفه قرار داد. او مردي قهرمان و مريد امام (ع) بود كه شعارش را با نام خدا آغاز كرد و راهش را راه خدا برگزيد و پايان كار را لقاءالله مي ديد و براي تاريخ شيعه، ورق زرين ديگري را آفريد.

مختار چه كسي بود؟
مختار فرزند ابو عبيد بن مسعود ثقفي بود و در سال اول هجرت متولد شد. پدرش ابو عبيد از اجله اصحاب رسول خدا بود كه در سال سيزدهم هجرت والي عراق شد. اصبغ بن نباته از اصحاب وفادار علي (ع) مي گويد: «روزي اميرالمومنين (ع) را ديدم كه مختار را كه طفل كوچكي بود روي زانوي خود نشانيده و با نوازش و محبت دست بر سر او مي كشيد و مي فرمود يا كيس يا كيس: «اي هوشمند و زيرك». به همين مناسبت پيروان او را كيسانيه خواندند، ولي ساحت مختار از انتساب به اين فرقه، دور است و او به امامت معصومين (عليهم السلام) اقرار داشت كه در ادامه خواهد آمد. مادر مختار دومه بنت وهب از زنان با شخصيت تاريخ اسلام است و درباره او      گفته اند: وي از زنان سخنور و با تدبير و عاقله بود.
مختار، در13 سالگي در جنگ بزرگي شركت كرد. هنگامي كه ارتش اسلام براي جنگ با ارتش كسري از مدينه به طرف عراق و ايران حركت كرد، فرماندهي اين لشكر از طرف خليفه دوم به ابوعبيد، پدر مختار واگذار شده بود. ابوعبيد، مختار را نيز براي جهاد در اين بسيج شركت داد و بدين وسيله مختار 13 ساله از جمله رزمندگان شد كه براي اولين بار در جنگي عظيم شركت مي كرد.
ويژگي هاي فردي
مختار مردي شجاع بود كه از چيزي نمي هراسيد. او بسيار عاقل و در پاسخ دادن حاضر جواب بود، خصلتهاي پسنديده داشت، بسيار با سخاوت بود و امور را با فراست و زيركي به آساني درك مي كرد و داراي همتي بلند و همچنين تيزبين بود. درجنگها محكم و استوار بود و در دوستي با اهل بيت و دشمني با دشمنانشان زبانزد خاص و عام بود. بعد از واقعه عاشورا و مسلط شدن ابن زياد بر كوفه طرفداران اهل بيت پيامبر (ص) قلع و قمع شدند و ابن زياد بر فراز منبر مسجد كوفه به امير مومنان و اولاد حضرت اهانت كرد. بخاطر شهادت بعضي از متعرضين در روزهاي قبل كسي جرات پاسخگويي ابن زياد را نداشت. سكوت همه جا حكمفرما بود كه ناگهان فرياد خشم آلود مختار از گوشه مسجد قلب ابن زياد را لرزاند و مانند شيري كه از قفس آزاد شده باشد بر سر فرزند «سميه» فرياد برآورد: «واي بر تو، ابن زياد! آيا به علي و حسين اهانت مي كني؟ دهانت بشكند! تو اصلا كيستي؟ تهمتهايي كه زدي براي تو و اميرت يزيد است، نه حسين و خاندان پيامبر».
مختار مردي مخلص بود. او در ايام حكومت خود به شكر قلع و قمع قاتلان امام حسين (ع) بيشتر روزها را روزه مي گرفت و مي گفت: اين روزه ها براي شكر است. وي پس از اعدام حرمله، قاتل طفل شيرخوار امام حسين (ع) از اسب پياده شد و دو ركعت نماز خواند و سجده طولاني نمود. شخصيت مختار از ديدگاه ائمه (عليهم السلام) با مراجعه به روايات ائمه (عليهم السلام) و در برخوردها و سؤال و جوابها كه از معصومين در خصوص مختار شده است، اين واقعيت نمايان است كه مختار مورد توجه و علاقه اهل بيت بوده است كه ما بعضي از اين روايات را ذکر مي كنيم:

1- مقدس اردبيلي روايت زير را از حضرت علي (ع) نقل مي كند كه حضرتش فرمود: «بزودي فرزندم حسين كشته خواهد شد؛ ولي ديري نخواهد گذشت كه جواني از قبيله ثقيف قيام خواهد كرد و از اين ستمكاران انتقام خواهد گرفت ..».
2- عمر بن علي بن الحسين (عليهما السلام) (فرزند گرامي امام سجاد(ع) مي گويد: چون سر عبيدالله و عمر سعد را نزد امام سجاد (ع) آوردند آن حضرت به سجده افتاد و فرمود: خدا را حمد مي كنم كه از دشمنانم انتقام گرفت و مختار را دعا كرد و فرمود: خداوند مختار را جزاي خير دهد.
3- عبدالله بن شريك گويد: من در روز عيد اضحي پيش امام باقر (ع) رفتم در حالي كه تكيه كرده بود رو به روي حضرت نشستم. در اين هنگام مردي از اهل كوفه وارد شد و خواست دست امام باقر (ع) را ببوسد، حضرت اجازه نداد. سپس به آن شخص فرمود: كيستي؟عرض كرد: من ابومحمد حكم ابن مختار هستم و در مجلس از حضرت باقر دور نشسته بود، پس امام (ع) دستش را به سوي او دراز كرد و او را نزديك خود نشانيد. آن مرد (يعني فرزند مختار) به امام باقر (ع) عرض كرد: مردم درباره پدرم سخن بسيار گويند؛ ولي به خدا سوگند آنچه شما درباره پدرم بفرماييد، همان حق است و مردم هر چه مي خواهند بگويند. حضرت فرمود: چه مي گويند؟ گفت: مي گويند پدرم مختار كذاب بوده است؛ ولي شما هر چه فرمان دهيد آن را پذيرا باشم.
امام باقر (ع) فرمود: سبحان الله! پدرم مرا خبر داد كه صداق مادرم را مختار نزد او فرستاده است. آيا مختار نبود كه خانه هاي ما را بنا كرد و كشندگان ما را كشت و خونخواهي ما را نمود؟
هدف مهم قيام مختار
هدف حقيقي قيام مختار نخست انتقام خون شهداي كربلا و ريشه كن كردن عوامل فاجعه عاشورا بوده است. سپس اجراي عدالت و احقاق حقوق پايمال شده اهل بيت و حمايت از محرومان جامعه خود و برقراري حكومتي بر مبناي عدل و عدالت علوي و مكتب تشيع. ايشان در ملاقات با سران شيعه كوفه هدف قيام خود را اين چنين بيان كرد: «من براي اقامه شعار اهل بيت و زنده كردن مرام آنان و گرفتن انتقام خون شهيدان به سوي شما آمده ام». 
زمينه قيام مختار
آنگاه كه امام حسين (ع) مسلم بن عقيل را به نمايندگي خود به كوفه اعزام كرد، مسلم به منزل مختار وارد شد و مختار در حمايت از او و بيعت گرفتن از مردم براي او بسيار كوشيد. مختار در عراق به عنوان مرجعي از طرفداران و ناشران فضايل آل محمد (ص) به شمار مي آمد و شيعه و معتقد به امامت حضرت علي (ع) و امام حسن (ع) و امام حسين (ع) بود و آنها را بر ديگران ترجيح مي داد. مختار در جريان شهادت مسلم (ع) در كوفه نبود، پس از شهادت مسلم (ع)، عبيدالله بن زياد عده اي از آزادمردان را دستگير و زنداني كرد تا هنگام ورود امام حسين (ع) به عراق نتوانند از آن حضرت حمايت كنند. 
مختار در زندان نامه اي به حجاز براي عبدالله بن عمر داماد خود نوشت و از وي خواست  نامه اي به شام براي يزيد بنويسد كه او به ابن زياد دستور دهد تا مختار را از زندان آزاد كند. وقتي نامه فرزند خليفه دوم به شام رسيد يزيد فورا نامه اي به ابن زياد نوشت كه: «به محض آن كه نامه مرا خواندي، مختار را رها كن و به او آسيبي نرسان والسلام». و مختار در پي اين نامه از زندان آزاد شد. مختار پس از آزادي از زندان راه حجاز را در پيش گرفت. عبدالله بن زبير، دشمن سر سخت بني اميه حاكم مكه شد. مختار بعد از حضور كوتاه در مكه و نزد ابن زبير از او جدا شد و به شهر طائف، سرزمين آباء و اجدادي خود رفت و يك سال در آنجا ماند و مشغول تفكر و برنامه ريزي شد. يزيد در سال 64 ه.ق مرد و همان سال مختار بار ديگر از طائف به مكه آمد. مختار قبل از حركت به سوي كوفه نزد محمد بن حنفيه آمد و او را در جريان كارش قرار داد و گفت: من تصميم دارم به خونخواهي شما و به پيشاني شما قيام كنم، نظر شما چيست؟ محمد حنفيه ساكت شد؛ ولي مختار سكوت او را دليل بر رضايت او پنداشت و با خود گفت: همان سكوتش براي من اذن است و با محمد حنيفه خداحافظي كرد و عازم عراق شد. 
قيام مختار
در آغاز سال 65 هجري شهر كوفه با ورود مختار رنگ ديگري به خود گرفت. مردم بسيار شاد و اميدوار بودند؛ چون عامل ابن زياد و بني اميه را بيرون كرده بودند. شيعيان كمترين اعتنايي به نمايندگان ابن زبير در كوفه نداشتند و همه دل به اين مرد انقلابي بسته و چشم اميدشان به سوي او بود. مختار مردم را به رهبري محمد حنفيه و پشتيباني از اهل بيت دعوت كرد و گفت: من براي اقامه شعار اهل بيت و زنده كردن مرام آنان و گرفتن انتقام خون شهدا به سوي شما آمده ام. وقتي شيعيان از هدف مختار آگاه شدند با وي بيعت كردند كه در اين ميان مي توان به عبدالرحمن شريح و ابراهيم بن مالك اشتر اشاره كرد. مختار رسما فرمان قيام را صادر كرد و به هر يك از ياران خود ماموريتي داد و به يكي از آنان به نام سعيد فرمان داد: برو در ني ها آتش بيفكن و آن مشعلها را براي اعلام قيام به مسلمانان برافراز و شعار مختار را اولين بار مسلمين در جنگ بدر به كار بردند كه آن شعار اين است: «يا منصور امت» اي پيروز بميران.
پيروزي قيام مردمي مختار
پس از فتح كوفه، مختار خود را براي اداي نماز و سخنراني در مسجد و اعلام رسمي پيروزي انقلاب آماده مي كرد. او در اين خطبه، اهداف اصلي قيام خود و انقلاب را تشريح كرد و فرمود: «اي مردم كوفه، من از جانب اهل بيت پيامبر (ص) ماموريت يافته ام تا به خونخواهي امام مظلوم، حسين بن علي و شهداي كربلا قيام كنم و انتقام خون آن گلگون كفنان را بگيرم و تا آخرين نفس با شدت هر چه بيشتر اين هدف مقدس را تعقيب خواهم كرد.» با سقوط دارالاماره و فرار استاندار ابن زبير و پيروزي انقلابيون، شهر كوفه به تصرف نيروهاي انقلاب درآمد و كوفه، اين مركز قدرت عراق به عنوان پايگاه انقلاب چهره اي ديگر به خود گرفت. سرانجام كليه افرادي كه در روز عاشورا با اسب خود بر بدن مقدس امام حسين و شهدا تاختند، تا آنجا كه سينه و پشت حضرت را له كردند، مختار دستور داد همه آنان را كه 10 نفر بودند دستگير كردند و به هلاكت رساند و همين طور ساير جنايتكاران، عمر سعد، ابن زياد، حرمله، خولي، حكيم بن طفيل، منقذ بن مره، سنان بن انس، زيد بن رقاد و ... را به عقوبت رساند.

نوشتن دیدگاه