واقعه کربلا یکى از معدود وقایع تاریخى است که در میان همه حوادث ویژگى خاص یافته و ممتاز گشته است و گذر زمان نه تنها آن را به فراموشى نسپرده بلکه هر روز بیش از پیش آن را نمایانتر و شکوفاتر ساخته است، بى شک عناصرى در این نهضت وجود داشته که سبب شده این واقعه بر تارک تاریخ درخشنده و ماندگار شود.
عوامل جاودانگى واقعه عاشورا به اختصار عبارتند از:
1. حسین علیه السلام اولین کشته از خاندان رسول خدا
پیامبر صلى الله علیه و آله به عنوان بزرگ و پیشواى مسلمانان جایگاه خطیرى داشت و ادب اجتماعى و اخلاقى دینى اقتضا مى کرد که نسبت به خاندان و نزدیکان او سر تعظیم فرود آرند به ویژه آنکه حسین علیه السلام بارها از سوى رسول خدا ستوده شده بود و یا به نجات بشر خوانده شده بود بى تردید کشتن سبط پیامبر، با آن شیوه فجیع واقعه اى غیرمنتظره و بى پیشینه بود و یکى از عوامل مهم جاودانه شدن واقعه عاشورا شد.
هر چند امام حسن علیه السلام نیز پیش از امام حسین علیه السلام به دست کین به شهادت رسیده بود اما ظواهر امر به گونه اى بود که مى شد آن را انکار کرد و نیز قضیه امام حسن علیه السلام هرگز مانند عاشورا آشکار و در ملأعام نبوده است.
2. ناجوانمردانه بودن شیوه هاى جنگ
عرب به اصولى مقید بود از جمله اینکه در جنگ دست تعرض به کودکان و زنان و پیران دراز نمى کرد. بستن آب بر روى سپاه امام حسین، کشتن طفل شش ماهه، رفتار ناخوشایند آنان با اسراء، تعرض به جنازه ها از موجبات ماندگارى واقعه عاشورا بود.
3. نابرابرى نبرد و پیکار شجاعانه
در یک سوى میدان جنگ شمارى اندک و انگشت شمار قرار داشتند و در طرف دیگر سپاهى گران و بى شمار اما شجاعت، شهامت و استوارى کوه قلنیل همراه امام حسین علیه السلام مایه شگفتى همگان در طول تاریخ شد آنانى که آشکارا مرگ را در پیش روى خود دیدند ولى با شجاعتى وصف ناپذیر زنده دلان را به اعجاب واداشته و این واقعه را در طول تاریخ بشرى یگانه جلوه دادند.
4. استوارى امام و پافشارى بر اصول
در طول تاریخ انسان هاى بزرگى همواره وجود داشتند که به اهداف خود معتقد بودند و به هیچ روى از اصول خویش دست برنداشتند و حتى جان خویش را بر سر آن نهادند اما به راستى جریان امام حسین علیه السلام کمتر نظیرى در تاریخ یافته و به راستى بى نظیر است. حسین علیه السلام به حکم وظیفه دینى و مسئولیت انسانى با استوارى هرچه تمام بر اصول و عدم نرمش در مقابل دشمنان در تمام تاریخ بى بدیل است. اصرار امام بر رد پذیرش بیعت، عدم توجه به نصایح دیگران، آگاهانه به مرگ نزدیک شدن، اعتقاد واقعى به اصول و... فضایى آفرید که هرگز مشابهى نیافت.
5. قربانى کردن بهترن ها (خانواده)
حضور اعضاى خانواده در میان همراهان امام حسین علیه السلام عنصر دیگرى بود که حادثه کربلا را یگانه کرد. حضور تمامى اعضاى خانواده اعم از خردسالان، بیماران و زنان در صحنه کربلا با وجود اینکه امام به پایان کار خود وقوف داشت هیبتى دیگر به جریان عاشورا داده است خصوصاً اینکه همینان پس از اسارت و حضور در میان مردم به ترسیم آنچه روى داده پرداخته و شبانه روز به یادکرد آن واقعه مشغول بودند.
6. الگودهى قیام
قیام عاشورا سرمشقى براى بسیارى از انسان ها شد که در پى یافتن راه صحیح زندگى باعزت و گریز از ذلت در جستجو و کاوش بودند این قیام از همان آغاز الگویى براى دیگران شد الگویى قابل پیروى و عمل.
در واقع نهضت عاشورا و ایثارگرى در آن تفسیر متعالى از زندگى و هستى ارائه مى داد و براى بسیارى از آدمیان که در پى یافتن راه صحیح زندگى و گریز از ذلت در جست وجوى حق هستند، اسوه اى جدید شد، به بیان دیگر همین الگودهى قیام عاشورا در ماندگارى عاشورا مؤثر افتاد و هر روز عده اى در پى شناخت بهتر آن برآمده و زوایایى از آن را گشودند تا بتوانند بهتر و بیشتر طبق آن عمل کنند.
7. حق محورى و حق طلبى
از ویژگى هاى قیام عاشورا که در جاودانه شدن این قیام نقش مؤثرى داشت. حق محورى و حق طلبى این قیام بود که در لحظه لحظه آن موج مى زد.
مکتب امام حسین علیه السلام مکتبى است استوار بر محور حق و حق جویى معیار هر حرکت و اقدامى. بنابراین وقتى حق طلبى معیار شد، خداترس میزان مى شود و ترس از غیرخدا بى معنا و از آنجا که جاء الحق و ذهق الباطل و حق همیشه ماندنى است و ظلم و ستم ناپایدارى نهضت عاشورا نیز یکى از جاودانه قیامت هاى بشرى شد.
