در موضوع طلاق عایشه بدست حضرت علی(علیه السلام) روایت هایی در تاریخ هست که با هم مرور می کنیم:
زمانی که حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم) از سفری بر می گشتند[،همان سفری که در جریان عقبه می خواستند، شتر ایشان را رم بدهند وارد مدینه شد]، به خانه ام سلمه رفت و یک ماه آنجا اقامت گزیده به خانه زنان دیگرش نرفت همانگونه که در گذشته نیز از این رفتار ها از ایشان دیده شده است. در این حال عایشه و حفصه به پدرانشان شکایت کردند. ابوبکر و عمر به دخترانشان گفتند: ما می دانیم چرا به سراغ شما نمی آید، اما شما با مهربانی با او سخن بگویید و کاری کنید که فراموش کند در این صورت او را شخص بزرگواری خواهید یافت. پس شما باید ناراحتی پیامبر را از دلش خارج کنید. پس از آن عایشه تنهایی نزد پیامبر رفت. و آن حضرت را در منزل ام سلمه در حالی که حضرت علی(علیه السلام) در کنارش بود، دید. پیامبر فرمود: ای حمیرا چرا آمده ای؟ عایشه گفت: ای رسول خدا دیدم این بار به خانه نیامدی و من پناه می برم از خشم تو به خدا ای پیامبر. آن حضرت جواب داد: اگر سخن درست همان باشد که تو می گویی چرا سر مرا که گفته بودم فاش نکنی آشکار کردی؟ تو خودت را نابود کردی و گروهی از مردم را به نابودی کشاندی. سپس به کنیز ام سلمه فرمود: بگو همه زنان من به خانه ام سلمه بیایند. زنان که آمدند حضرت فرمود: به سخنم خوب گوش کنید که چه می گویم، و در این حال با دستش به حضرت علی(علیه السلام) هم اشاره می کرد. این برادر من و جانشین من و وارث نبوت من و همچنین کسی است که سرپرست شما و امت من بعد از من است. به دستورات او عمل کنید و با او مخالفت نکنید که به خاطر مخالفتش نابود خواهید شد. سپس رو به حضرت علی(علیه السلام) کرد و فرمود: درباره زنانم به تو سفارش می کنم که مواظب ایشان باش به فرامین الهی عمل کنند و به سخن تو گوش فرا دهند و تو نیز به ایشان از اموال خودت ببخش و ایشان را به آنچه خودت عمل می کنی امر کن و از انچه خودت انجام نمی دهی باز بدار ولی اگر با تو مخالفت کردند رهایشان ساز. علی علیه السلام گفت: اینان زن هستند و زنان هم از لحاظ فکر و اندیشه دچار اشتباه می شوند. پیامبر جواب داد: با ایشان مدارا کن تا انجا که می توان. اما اگر با تو مخالفت کردند او را طلاق بده به گونه ای که خداوند و رسولش از او دوری می جویند.[1]
علاوه بر آنچه گذشت در دیدار شخصی به نام جبل که از صحابه بود با معاویه در شام گفتگویی رد و بدل شد که ضمن آن به این جریان اشاره شده است: جبل در پاسخ معاویه در طرفداری وی از عایشه گفت: وَ قَالَ النَّبِيُّ ص أَنْتَ يَا عَلِيُّ خَلِيفَتِي عَلَى نِسْوَانِي وَ أَهْلِي وَ طَلَاقُهُنَّ بِيَدِكَ [2] پیامبر فرمود: ای علی تو جانشین من بر زنانم و خانواده ام هستی و طلاق ایشان بدست توست
سندی دیگر در این باره در بعضی از کتب معتبره بدین قرار است:
أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص جَعَلَ طَلَاقَ نِسَائِهِ بِيَدِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع حَتَّى أَرْسَلَ يَوْمَ الْجَمَلِ إِلَى عَائِشَةَ أَنَّكِ قَدْ أَرْهَجْتِ عَلَى الْإِسْلَامِ وَ أَهْلِهِ بِفِتْنَتِكِ وَ أَوْرَدْتِ بَنِيكِ حِيَاضَ الْهَلَاكِ بِجَهْلِكِ فَإِنْ كَفَفْتِ عَنِّي غَرْبَكِ وَ إِلَّا طَلَّقْتُكِ[3]
حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم) طلاق زنانش را به دست حضرت علی(علیه السلام) سپرده بود، تا اینکه در جنگ جمل حضرت علی(علیه السلام) عایشه را دیده به او گفت، تو با شورشت علیه اسلام و اهلش، فتنه درست کردی و درآمدی و حوض هلاک را با نادانی ات ساختی، پس اگر حد خودت را رعایت کردی که هیچ ،و گرنه طلاقت می دهم.
هم چنین در ابن اعثم ماجرای گفتگوهای عایشه با حضرت علی(علیه السلام) را در جریان جنگ جمل به این گونه آورده است که ،امام علی(علیه السلام) به عایشه گفت همین الان باید به مدینه برگردی اما او برنگشت ، سپس پسرش حسن را فر ستاد و پیغام داد که اگر برنگردی تو را طلاق می دهم. در اینجا عایشه مضطرب شده آماده رفتن شد. زنی از قبیله مهالبه که آنجا بود داستان را از عایشه پرسید که حسن چی گفت؟ او هم داستانی را تعریف کرد که در آن عایشه و بعضی از زنهای پیامبر با علی (علیه السلام) در تقسیم غنایم ، به تندی سخن گفته بودند و پیامبر هم حق طلاق زنانش پس از رحلتش را به حضرت علی(علیه السلام) واگذار کرده بود.
متن الفتوح : فغضب النبي صلّى الله عليه و سلّم من ذلك و ما استقبلنا به عليا، فأقبل عليه ثم قال: يا علي! إني قد جعلت طلاقهن إليك فمن طلقتها منهن فهي بائنة، و لم يوقّت النبي صلّى الله عليه و سلّم في ذلك وقتا في حياة و لا موت، فهي تلك الكلمة، و أخاف أن أبين من رسول الله صلّى الله عليه و سلّم.[4] عایشه گفت: رسول الله از رفتار ما با حضرت علی ناراحت شد و فرمود: من حق طلاق زنانم را پس از خودم به تو واگذار کردم، پس هر کدامشان را طلاق دادی، او دیگر همسر من نیست. حضرت زمان مشخص نکرد که در این دنیا همسر من نیست در آخرت هم همسر من نیست یانه، لذا می ترسم که دیگر همسر پیامبر نباشم.
ناگفته نماند در بعضی از کتب اهل سنت اشاره شده است که رسول اکرم ، عایشه را در جریان افشای سر پیامبر ، که قرآن هم به آن اشاره دارد طلاق داد که با پا در میانی دیگران دوباره آنها را برگرداند [5].
یک نکته: آنچه در این باره گردآوری شد و در این نوشته قرار داده شد تقریبا تمام آن چیزی است که در منابع شیعی می توان یافت اما در منابع سنی باز هم می توان به کتب دیگری اشاره کرد.

منابع:
[1]- ارشاد القلوب ، حسن بن حسن دیلمی (متوفی قرن 8 قمری)، قم : دار شریف رضی، ج 2 ، ص 336 ؛ بحارالانوار، ج 28 ص 104.
[2] - بحارالانوار ج 33 ص 249 ؛ الفضائل ، شاذان بن جبرئیل (متوفی قرن 6)،قم دار رضی، 1363 ش، ص 79 .
[3] - بحار الانوار، ج 52 ص 82 – 83 ؛ تفسیر کنز الدقائق، ج 13 ص 333 ؛ تفسیر نور الثقلین، ج 5 ص 371 ؛ حلیة الابرار ، بحرانی ، ج 5 ص 217؛ مدینه المعاجز ، ج 8 ص 55 ؛ دلائل الامامة، محمد بن جریر طبری (شیعی)،قم : موسسة البعثه، ص 511؛ کمال الدین، شیخ صدوق، ج 2 ص 459 . منتخب الانوار المضیئه، النیلی، (متوفی قرن 8)، قم : الخیام، 1401 قمری، ص 149 .
[4]- الفتوح، ابن اعثم کوفی،تحقیق علی شیری، بیروت : دارالاضواء، ج 2 ص 484 ؛ طرف من الانباء و المناقب، سید بن طاوس، ص 495 ؛ المناقب ابن شهر آشوب، ج 2 ص 134 ؛
[5] - طبقات الکبری، ابن سعد، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت : داراکتب العلمیه ، 1411 ج 8، ص 148 .
منبع : شهر جواب

نوشتن دیدگاه