امام علیه السّلام در آغاز حکومت خود، تأمین امنیت انسان ها در ابعاد مختلف را اساس قبول حکومت ذکر فرمود:
ونظهر الاصلاح فی بلادک، فیأمن المظلومون من عبادک.(665)
(مقصود ما از قبول حکومت، باز گرداندن نشانه های دین) واصلاح آشکار در شهرها وامنیت بندگان ستمدیده است.
قبلاً یاد آور شدیم که بیعت با امام علیه السّلام آزادانه وآگاهانه بود وهیچ گونه اجباری برای گرفتن بیعت برای امام علیه السّلام مطرح نبود تا گفته شود امنیت کسی سلب شده است. لذا حضرت علیه السّلام می فرماید:
بیعت شما با من، بی اندیشه وناگهانی وبی تدبیر نبوده است. در ادامه، حضرت همین امنیت را زمینه ساز وهم چنین نتیجه رشد وکمال معنوی جامعه می داند.
حضرت علیه السّلام هنگامی که برای سرکوبی فتنه پیمان شکنان وآشوب طلبان جمل، در حرکت بودند، نامه ای برای مردم کوفه نوشتند:
من عبداللَّه علیّ أمیرالمؤمنین الی أهل الکوفة، جبهة الانصار وسنام العرب، أمّا بعد، فانّی أخبرکم عن أمر عثمان حتّی یکون سمعه کعیانة. انّ النّاس طعنوا علیه، فکنت رجلاً من المهاجرین أکثر استعبابه وأقلّ عتابه، وکان طلحة والزّبیر أهون سیر هما فیه الوجیف، وأرفق حدائهما العنیف، وکان من عائشة فیه فلتة غضب، فأتیح له قوم قتلوه، وبایعنی الناس غیر مستکرهین، ولا مجبرین، بل طائعین مخیّرین.(666)
از بنده خدا، امیر مؤمنان، به مردم کوفه که در میان انصار، پایه ای ارجمند دارند ودر عرب، مقامی بلند. من شما را از کار عثمان آگاه می کنم، چنان که شنیدن آن، هم چون دیدن باشد. مردم بر عثمان خرده می گرفتند. من یکی از مهاجران بودم وبیش تر خشنودی وی را می خواستم وکم تر سرزنشش می کردم؛ اما طلحه وزبیر آسان ترین کارشان این بود که بر او بتازند وبر نجانندش وناتوانش سازند. عایشه نیز سز برآورد وخشمی را که از او داشت، آشکار کرد ولذا دسته ای بر او تاختند وغرق خونش ساختند. پس مردم، بدون اکراه واجبار ودر فضایی آزاد واز سر میل واختیار، با من بیعت کردند.
حضرت علیه السّلام در این کلام، هم از اهتمام خود در باب حفظ امنیت، در زمان عثمان سخن می گوید، هم درباره هر گونه اختلال در امنیت اجتماعی، هشدار می دهد وهم بیعت مردم با خود را به دلیل درخواست امنیت، مطرح می کند.
حضرت علیه السّلام در فرمان جامع خود خطاب به مالک اشتر، پیوند بین امنیت سیاسی - اجتماعی را با امنیت معنوی وفرهنگی وامنیت اقتصادی وشغلی بیان می فرماید:
واجعل لذوی الحاجات منک قسماً تفرّغ لهم فیه شخصک... حتّی یکلّمک متکلّمهم غیر متتعتع، فانّی سمعت رسول اللَّه صلّی اللَّه علیه وآله، یقول فی غیر موطن، لن تقدّس أمّة لا یؤخذ للضّعیف فیها حقّه من القویّ غیر متتعتع.(667)
برای کسانی که به تو نیاز دارند، زمانی را معین کن که در آن، فارغ از هر کاری به آنان بپردازی، [بعد از سفارش وچگونه نشستن با مردم، که احساس امنیت کنند] تا سخن گوی مردم، بی هراس وبی درماندگی در گفتار، سخن خویش را بگوید، که من از رسول خدا صلّی اللَّه علیه وآله بارها شنیدم که می فرمود: هرگز امتی را پاک وآراسته نخوانند مگر آن که در آن امت، بی آن که بترسند ودر گفتار درمانند، حق ناتوان را از توانا بستانند.
نکته مهم این که حضرت علیه السّلام نه تنها مالک اشتر را به ارتباط با مردم، در فضایی آکنده از امنیت وسادگی، سفارش می فرماید، بلکه از کسانی که با ایشان مانند جباران رفتار می کنند، تقاضا می کند که این گونه با آن حضرت علیه السّلام رفتار نکنند.(668)

665) نهج البلاغه، خ 131.
666) نهج البلاغه، نامه 1.
667) نهج البلاغه، نامه 53 (بند62).
668) همان، نامه 207.