برای ما جوانان دستیابی به محورهای اصلی زندگی حضرت علی علیه السلام در دوره جوانی بسیار مهم است و در روحیه ما تاثیر فراوان دارد . اگر ممکن است پیرامون شیوه زندگی علمی آن حضرت در دوران جوانی توضیح دهید .
مازیار درخشنده، دانشجوی روانشناسی بالینی

شناخت امیرمؤمنان علیه السلام و آشنایی با ابعاد مختلف شخصیت آن امام معصوم، به ویژه بررسی دوران جوانی ‏اش، تحقیقی گسترده می‏جوید . البته این سخن بدان معنا نیست که، به دلیل سنگینی کار، از آن چشم پوشیم .
در این نوشتار، به یک محور مهم از شخصیت علمی امام اشاره می‏کنیم . امید است جوانان ما از این اشارت به نکته ‏هایی نغز و عمیق دست‏ یابند .
امیرالمؤمنین علیه السلام که قلب جوان را چون زمین خالی و آماده کشت معرفی می‏کند، خود در دوره نوجوانی و جوانی مزرعه دل را به دست توانای رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم سپرد; از هیچ تلاشی برای کسب دانش فرو گذار نکرد; با بارور ساختن بذرهای معرفتی که از آن حضرت دریافت داشت، به شجره طیبه ناب‏ ترین علوم دست‏یافت و افتخار «انا مدینة العلم و علی بابها» () را از آن خویش ساخت . حضرت در خطبه قاصعه چنین می‏فرماید:
«لقد کنت اتبعه اتباع الفصیل اثر امه یرفع لی فی کل یوم من اخلاقه علما و یامرنی بالاقتداء به . . . .»
«من همواره با پیامبر بودم چونان بچه شتری که لحظه ‏ای از مادرش جدا نمی‏گردد . رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نیز هر روز [درهای تازه ‏ای دربرابرم می‏گشود] مرا درس‏هایی جدید از اخلاق خویش آموزش می‏داد و از من می‏خواست وی را سرمشق قراردهم .»
حضرت در جوانی روحیه‏ای پرسشگر داشت و این حالت را افتخار می‏دانست، افتخاری که سبب شد از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم دانش فراوان فراگیرد:
«و لیس کل اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم من کان یساله و یستفهمه، حتی ان کانوا لیحبون ان یجی‏ء، الاعرابی و الطارئ، فیساله علیه السلام حتی یسمعوا، و کان لایمر بی من ذلک شی‏ء الا سالته عنه و حفظته .»
«چنان نبود که همه اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم اهل پرسش باشند و از پاسخ‏های وی بهره‏مند گردند . حتی دوست داشتند بیابان گردی یا سائلی وارد شود و از آن حضرت چیزی بپرسد تا آن‏ها نیز پاسخش را بشنوند [. و از وجود رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم بهره برند] من از هر فرصتی استفاده می‏کردم، هر چه در توان داشتم از او می‏پرسیدم و پاسخ‏ها را به خاطر می‏سپردم‏» .
وقتی در مکه شمار باسواد ان به تعداد انگشتان دست نمی‏رسید و بازار دانش و نگارش بسیار بی‏رونق بود، امیرمؤمنان علیه السلام اهل قلم و کتابت‏به شمار می‏ آمد . او نخستین کاتب وحی بود و تمام آیات قرآن را با توضیحاتی پیرامون تفسیر و شان نزول آن‏ها نوشت . کتاب‏هایی که توسط حضرت فراهم آمد، در اختیار فرزندانش قرار گرفت . ائمه علیهم السلام پیوسته از این آثار بهره می‏بردند و مطالب آن را برای شاگردانشان باز می‏گفتند .
__________________________
1) نهج البلاغه، نامه 31 .
2) حدیث مشهوری است از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم که فرمود: من شهر علم هستم و علی دروازه آن است .
3) نهج البلاغه خطبه 192 .
4) نهج البلاغه، خطبه 210 .