سمانه مغربيه:
همسر امام جواد(علیه السلام)، زنى است كه در عصر خود همه او را بانويى باتقوا، مؤمن، هوشمند و خردمند مى‏ دانستند. امام هادى(علیه السلام) بخشى از دانش مادر خود را اين چنين بيان مى‏ داشت: «امى عارفة بحقى؛ مادرم عارف به حق من در امامت است.»
براى تأكيد بيشتر بر اينكه اين زنان رشد علمى خود را مرهون تلاش شوهران خود بوده ‏اند به آنچه در احوال سمانه بيان شده اشاره مى‏ شود:
محمد بن‏ فرج، سمانه مغربيه را كه كنيزى بود براى امام جواد(علیه السلام) خريدارى كرد آن حضرت خود عهده ‏دار تربيت و تهذيب اخلاق آن بانو شد و نيز او را در خانه ‏اى مستقر نمود كه زنان آل على(علیه السلام) كه نمونه پاكدامنى و ايمان بودند در آن خانه حضور داشتند. وى تحت تأثير منش و سلوك آنان نيز قرار گرفت و از جمله زنان عابد، متهجد و قارى قرآن شد.زن و دانش،روايات و سيره معصومان(علیه السلام)
ازدواج امام جواد (علیه السلام) با ام الفضل
در اين نكته اختلاف شده است كه آيا مامون دخترش ام الفضل را پيش از وفات امام رضا (ع) به ازدواج امام جواد (علیه السلام) در آورد يا پس از وفات آن حضرت؟
نگارنده: در سيره امام رضا (علیه السلام) گذشت كه مامون دخترش را به ازدواج امام جواد (علیه السلام) درآورد، بلكه وى را نامزد امام جواد (علیه السلام) قرار داد. از همين رو است كه برخى توهم كرده ‏اند كه مامون دخترش را در زمان حيات امام رضا (علیه السلام) به ازدواج امام جواد (علیه السلام) درآورده است. اما حقيقت آن است كه مامون دخترش را در زمان حيات امام رضا (علیه السلام) به نامزدى امام جواد (علیه السلام) درآورد و پس از رحلت امام رضا (علیه السلام) ، ازدواج آن دو صورت گرفت.
شيخ مفيد گويد: مامون شيفته ابو جعفر (علیه السلام) بود. زيرا مى‏ ديد آن امام با آن سن و سال اندك در فضل و حكمت و علم و آداب و كمال عقل تا چه اندازه پيش است. به طورى كه هيچ كدام از مشايخ هم عصر آن حضرت با وى برابرى نمى ‏كردند. از اين رو دختر خويش را به همسرى امام جواد (علیه السلام) درآورد و در بزرگداشت و اكرام آن حضرت از هيچ كارى فروگذار نمى‏ كرد.[1]
________________________________________
[1]سيره معصومان، ج 5، ص 220.