فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِى سَواءِ الْجَحِيمِ

ترجمه :
55. پس اطلاع پيدا كرد، ديد او را در ميان جحيم ]= آتش دوزخ[.
 
تفسير :
]گفتگوى بهشتيان و جهنميان با يكديگر[
فرداى قيامت اهل بهشت، اهل جهنم را مى‌بينند و اهل جهنم اهل بهشت را مشاهده مى‌كنند و با يكديگر تكلم مى‌كنند، چنانچه مى‌فرمايد: (فَكَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ)[1]  و مى‌فرمايد: (وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُوَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللهِ عَلَى الظّالِمِينَ)[2] ، (وَ نادى أَصْحابُ النّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِيضُوا   
عَلَيْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمّا رَزَقَكُمُ اللهُ قالُوا إِنَّ اللهَ حَرَّمَهُما عَلَى الْكافِرِينَ)[3]  و غير اين‌ها از آيات مثل آيه شريفه (يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ * يُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ قالُوا بَلى وَ لكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْكُمُ الاَْمانِىُّ حَتّى جاءَ أَمْرُ اللهِ وَ غَرَّكُمْ بِاللهِ الْغَرُورُ * فَالْيَوْمَ لا يُوْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ وَ لا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مَأْواكُمُ النّارُ هِىَ مَوْلاكُمْ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ)[4]  اين است مكالمات اهل جنت و نار با يكديگر و من جمله از آيات در همين سوره كه با قرينش مكالمه مى‌كند.

[1] .  و ما پرده‌ات را از جلوى چشمانت برداشتيم و ديده‌ات امروز تيز است. سوره ق: آيه 22.
[2] .  و بهشتيان، دوزخيان را صدا مى‌زنند كه ما آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بوددرست يافتيم، آيا شما نيز آنچه را پروردگارتان وعده كرده بود راست و درست يافتيد؟مى‌گويند: آرى، پس اعلام كننده‌اى بين اهل بهشت و جهنم ندا مى‌دهد كه لعنت خدا برستمكاران باد. سوره اعراف: آيه 44.
[3] .  و دوزخيان، بهشتيان را صدا مى‌زنند كه از آن آب يا از آنچه خدا روزىِ شما كرده، بر مافرو ريزيد. مى‌گويند: خدا آن‌ها را بر كافران حرام كرده است. همان: آيه 50.
[4] .  روزى كه منافقين و منافقات به كسانى كه ايمان آورده‌اند مى‌گويند: به ما نگاه كنيد تا ما ازنور شما برگيريم. گفته مى‌شود كه برگرديد به پشت سر خود و نور طلب كنيد (به دنيابرگرديد و نور هدايت بگيريد). آنگاه ميان آن‌ها ديوارى زده مى‌شود كه براى آن درىاست كه باطن آن كه بر روى مؤمنين است رحمت است و ظاهرش كه به روى منافقين استعذاب دارد. منافقين از پشت ديوار مؤمنين را صدا مى‌زنند و مى‌گويند: مگر ما با شما دردنيا معاشرت نداشتيم؟ مؤمنين مى‌گويند: بله با ما بوديد، لكن شما امتحان خود را داديد وبه نفوس خود مفتون شديد و انتظار مى‌كشيديد و به ريب و شك افتاديد و شما را آمال وآرزوها فريب داد تا آنكه امر الهى، كه مرگ شما باشد، آمد و(شيطانِ) مغرور كننده شما رادرباره خدا فريب داد. پس امروز نه از شما و نه از كسانى كه كافر شده‌اند عوضى پذيرفتهنمى‌شود. جايگاهتان آتش است. آتش سزاوار شماست و چه بد سرانجامى است. سورهحديد: آيات 13 ـ 15.