جزء بيست و سوم قرآن معرفى سوره صافات          
سوره مباركه والصّافّات، مكى 182 آيه

معرفى سوره[1]

[1] .  سوره صافّات سى و هفتمين سوره قرآن كريم در مصحف و پنجاه و ششمين سوره‌اى استكه بر پيامبر 9 نازل شده است. اين سوره مكى است وقبل از سوره لقمان وپس از سورهانعام نازل شده و مشتمل بر 182 آيه و 820 كلمه و 3823 حرف مى‌باشد. از نظر حجم ازسوره‌هاى يازده گانه مئون (سوره‌هاى بالاى 100 آيه ) است كه آخرين آن‌هاست و جزءسوره‌هاى مثانى قرار دارد، به علت زيادى آيات آن از سوره‌هاى مئون حساب شده استگرچه از نظر كميت سوره‌اى بزرگ نيست و كمى بيشتر از يك حزب است. نام سوره از آيهدوم آن (والصَّافّاتِ صَفًّا) گرفته شده كه صافات به معنى صف كِشندگان (از ملائكه) كهصف‌آرايى كرده‌اند، مى‌باشد.غرض سوره ، ابطال شرك مشركين مى‌باشد كه بعض آن‌ها ملائكه را مى‌پرستيدند و آن‌هارا فرزندان خدا مى‌دانستند و بر مسئله توحيد احتجاج شده و مشركين مخالف توحيد راتهديد نموده و مؤمنين خالص را بشارت مى‌دهد و سر انجام كار هر يك از دو طايفه رامطرح مى‌كند. مهم‌ترين مباحث مطرح شده در سوره به طور خلاصه به شرح ذيل مى‌باشد :ابتداى سوره با يك قَسَم شروع مى‌شود و در ادامه بحثى را بيان مى‌كند پيرامونگروه‌هايى از ملائكه و فرشتگان خداوند و عبادت آن‌ها كه يكى از ادله وحدانيت خداستو در مقابل آن‌ها گروهى از شياطين رانده شده و سركش را مطرح مى‌سازد كه از رفتن به آسمان و گرفتن اخبار و انتقال آن‌ها به پيروانشان ممنوع شده‌اند (وَالصَّافّاتِ صَفًّا) الىقوله: (فَأَتْبَعَهُ شِهابٌ ثاقِبٌ) آيات(1 ـ 10) و در ادامه ، سوالى راجع به آفرينش انسان وآفرينش فرشتگان و آسانى خلقت آن‌ها و در نهايت مسخره كردن پيامبر توسط مشركين وسحر خواندن معجزات انبيا و انكار معاد و استدلالات بى اساس و بى پايه آن‌ها و سوالرهبران و پيروان گمراه آن‌ها در دوزخ از يكديگر و به بيان علت عذاب و جهنمى شدن آن‌ها مى‌پردازد (فَاسْتَفْتِهِمْ أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقاً) الى قوله: (وَما تُجْزَوْنَ إِلّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ)آيات (11 ـ 40). نجات مخلصين از عذاب و پاداش آن‌ها و سؤالات آن‌ها از يكديگر ازعلل نعمات الهى و پاسخ به اين سؤالات مباحثى است كه در آيات (41 ـ 61) سوره به آنپرداخته شده است و از آيات (61 ـ 74) مباحثى پيرامون ظالمين و عذاب شجره زقوم وتوصيف آن و بيان جهت عذاب ظالمين و نجات مخلصين از اين عذاب مطرح شده است.در ادامه سوره ، قسمتى از تاريخ انبياى بزرگ الهى مانند نوح، ابراهيم، اسحاق، موسى،هارون، الياس، لوط و يونس را به صورت فشرده و در عين حال بسيار مؤثر بازگو مى‌كند،ولى در اين ميان بحث درباره ابراهيم ، قهرمان بت‌شكن و مواقف زندگى او و حكايتحضرت ابراهيم در مورد قربانى كردن حضرت اسماعيل :و تسليم شدن حضرتاسماعيل و بشارت حضرت ابراهيم به تولد حضرت اسحاق : و ارج نهادن به موسى وهارون به هديه دادن كتاب تورات و سرگذشت مردم در مورد دعوت به كتاب خدا كمىپررنگ‌تر جلوه مى‌نمايد. آيات (75 ـ 148).يكى از انواع شرك كه مى‌توان آن را بدترين نوع شرك دانست يعنى اعتقاد به رابطهخويشاوندى ميان خداوند و جن و فرشتگان موضوعى است كه در آيات (149 ـ 170)بيان شده است و در جمله‌هاى كوتاه چنان اين عقيده را در هم مى‌كوبد كه كمترين بهايىبراى آن باقى نمى‌ماند.سرانجام در بخش پايانى سوره كه از آيه 171 شروع و تا پايان سوره ادامه دارد، با بيانپيروزى لشكر حق بر لشكر كفر و نفاق و گرفتار شدن آن‌ها در چنگال عذاب الهى ، ضمنتنزيه و تقديس پروردگار از نسبت‌هاى ناروايى كه مشركان به ذات اقدس ربوبى مى‌دهندبا حمد و ستايش پروردگار سوره را پايان مى‌دهد.دو نكته قابل تأمل :نكته اول: كلمه«لا اله الّا الله» دوبار در قرآن كريم به كار رفته است يك مورد در سورهصافات آيه 35 و مورد ديگر در سوره محمد  9:  آيه 19 مى‌باشد.نكته دوم: در اين سوره در چهار مقطع از شرك و مذمّت مشركين و گمراهان و ضالّين ومجرمين و مكذّبين بحث مى‌كند. در ابتدا و اواسط و انتهاى سوره ، ولى در پايان هر مبحثاز اين مباحث و مطالب مربوطه در (آيات 40 ـ 74 ـ 128 ـ 160) آيه (إِلّا عِبادَ اللهِالُْمخْلَصينَ) را تكرار نموده است كه مى‌تواند بيانگر اين مطلب و نكته باشد كه تنها راهرهايى از شرك و گمراهى و ضلالت و عذاب ، اخلاص است و از اينجا مى‌توان اهميتاخلاص را در زندگى انسان و عاقبت به خير شدن فهميد كه تأمل و بحث دارد. اللهم اجعل عواقب اُمورنا خيرا.