201
وَ قَالَ ع :
اتَّقُوا اللَّهَ تَقِيَّةَ مَنْ شَمَّرَ تَجْرِيدا، وَ جَدَّ تَشْمِيرا، وَ اءَكَمَّشَ فِي مَهَلٍ، وَ بَادَرَ عَنْ وَجَلٍ، وَ نَظَرَ فِي كَرَّةِ الْمَوْئِلِ، وَ عَاقِبَةِ الْمَصْدَرِ، وَ مَغَبَّةِ الْمَرْجِعِ.
و فرمود (ع ):
از خداى بترسيد، چونان كسى كه دامن بر كمر زده و خود را مجرد از علايق ساخته و كوشيده و چالاكى به خرج داده است و در مهلتى كه داشته از پاى ننشسته و ترسان روى به راه آورده و نگريسته است به مقصدى كه به سوى آن روان است و به آنجا كه جايگاه بازگشت اوست .
202
وَ قَالَ ع :
الْجُودُ حَارِسُ الْاءَعْرَاضِ، وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِيهِ، وَ الْعَفْوُ زَكَاةُ الظَّفَرِ، وَ السُّلُوُّ عِوَضُكَ مِمَّنْ غَدَرَ، وَ الاِسْتِشَارَةُ عَيْنُ الْهِدَايَةِ، وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَاءْيِهِ، وَ الصَّبْرُ يُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ، وَ الْجَزَعُ مِنْ اءَعْوَانِ الزَّمَانِ، وَ اءَشْرَفُ الْغِنَى تَرْكُ الْمُنَى ، وَ كَمْ مِنْ عَقْلٍ اءَسِيرٍ عِنْدَ هَوَى اءَمِيرٍ، وَ مِنَ التَّوْفِيقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ، وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ، وَ لاَ تَأْمَنَنَّ مَلُولاً.
و فرمود (ع ):
سخاوتمندى ، پاسدار آبروهاست و بردبارى ، دهانبند بى خرد و عفو، زكات پيروزى . دورى كردن از كسى كه با تو بى وفايى كند، پاداش توست . مشورت كردن ، عين ره يافتن است . هر كه تنها به راءى و تدبير خويش بسنده كند، خود را به مخاطره افكنده . شكيبايى ، دور كننده سختيهاى روزگار است . بى تابى كردن از ياوران روزگار است بر آزار آدمى . شريفترين بى نيازيها ترك آرزوهاست . چه بسا عقلها كه گرفتار هوا و هوس اند. تجربه اندوزى نشان پيروزى است . دوستى با مردم ، خود، گونه اى خويشاوندى است . بر مردم رنجيده و ملول ايمن مباش .
203
وَ قَالَ ع :
عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ اءَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ.
و فرمود (ع ) :
خودپسندى ، از حسودان عقل آدمى است .
204
وَ قَالَ ع :
اءَغْضِ عَلَى الْقَذَى وَ اِلاَّلَمْ تَرْضَ اءَبَدا.
و فرمود (ع ):
بر خاشاك چشم فرو بند و گرنه هرگز خشنود نگردى .
205
وَ قَالَ ع :
مَنْ لاَنَ عُودُهُ كَثُفَتْ اءَغْصَانُهُ.
و فرمود (ع ):
آن كه چوبش نرم و تازه است ، شاخ و برگش فراوان بود.
206
وَ قَالَ ع :
الْخِلاَفُ يَهْدِمُ الرَّاءْيَ.
و فرمود (ع ):
مجادله كردن ، تدبير را ويران سازد.
207
وَ قَالَ ع :
مَنْ نَالَ اسْتَطَالَ.
و فرمود (ع ):
هر كه به خواستهايش رسد، گردن فرازى كند.
208
وَ قَالَ ع :
فِي تَقَلُّبِ الْاءَحْوَالِ عِلْمُ جَوَاهِرِ الرِّجَالِ.
و فرمود (ع ):
در گردش و دگرگونى هاى روزگار است كه گوهر مردان شناخته آيد.
209
وَ قَالَ ع :
حَسَدُ الصَّدِيقِ مِنْ سُقْمِ الْمَوَدَّةِ.
و فرمود (ع ) :
رشك بردن دوست ، نشان خلل در دوستى اوست .
210
وَ قَالَ ع :
اءَكْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ.
و فرمود (ع ):
جايى كه خردها به سر در آيند، آنجاست كه برق آزمنديها بدرخشد.
211
وَ قَالَ ع :
لَيْسَ مِنَ الْعَدْلِ الْقَضَاءُ عَلَى الثِّقَةِ بِالظَّنِّ.
و فرمود (ع ):
از عدالت نيست ، داورى از روى گمان .
212
وَ قَالَ ع :
بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ، الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ.
و فرمود (ع ):
بدترين رهتوشه روز رستاخيز، دشمنى با بندگان خداست .
213
وَ قَالَ ع :
مِنْ اءَشْرَفِ اءَفْعالِ الْكَرِيمِ غَفْلَتُهُ عَمَّا يَعْلَمُ.
و فرمود (ع ):
از بهترين كارهاى مرد بزرگوار، چشم پوشى اوست از آنچه مى داند.
214
وَ قَالَ ع :
مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ.
و فرمود (ع ):
هر كه حيا جامه اى بر او پوشاند، كسى عيبى در او نبيند.
215
وَ قَالَ ع :
بِكَثْرَةِ الصَّمْتِ تَكُونُ الْهَيْبَةُ، وَ بِالنَّصَفَةِ يَكْثُرُ الْوَاصِلُونَ، وَ بِالْإِفْضَالِ تَعْظُمُ الْاءَقْدَارُ، وَ بِالتَّوَاضُعِ تَتِمُّ النِّعْمَةُ، وَ بِاحْتِمَالِ الْمُؤَنِ يَجِبُ السُّؤْدُدُ، وَ بِالسِّيرَةِ الْعَادِلَةِ يُقْهَرُ الْمُنَاوِئُ، وَ بِالْحِلْمِ عَنِ السَّفِيهِ تَكْثُرُ الْاءَنْصَارُ عَلَيْهِ.
و فرمود (ع ):
در خاموشى فراوان ، مرد را هيبت افزايد و انصاف سبب افزونى ياران و دوستان گردد و به بخشش ، قدر و منزلت بزرگ شود و به تواضع ، نعمتها به كمال رسد و با تحمل رنجها سرورى حتمى شود. و به عدالت ، دشمن از پاى در آيد و به بردبارى ، در برابر نادان ، ياران افزون گردند.
216
وَ قَالَ ع :
الْعَجَبُ لِغَفْلَةِ الْحُسَّادِ عَنْ سَلاَمَةِ الْاءَجْسَادِ
و فرمود (ع ):
شگفتا كه حسودان از تندرستى مردم غافل اند.
217
وَ قَالَ ع :
الطَّامِعُ فِي وِثَاقِ الذُّلِّ.
و فرمود (ع ):
طمعكار به دام مذلت و خوارى خويش گرفتار است .
218
وَ قَدْ سُئِلَ عَنِ الْإِيمَانِ فَقَالَ ع :
الْإِيمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ، وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ، وَ عَمَلٌ بِالْاءَرْكَانِ.
هنگامى كه او را از معنى ايمان پرسيدند، چنين فرمود:
ايمان شناخت است به دل و يا اقرار است به زبان و يا عمل است به اعضا.
219
وَ قَالَ ع :
مَنْ اءَصْبَحَ عَلَى الدُّنْيَا حَزِينا فَقَدْ اءَصْبَحَ لِقَضَاءِ اللَّهِ سَاخِطا، وَ مَنْ اءَصْبَحَ يَشْكُو مُصِيبَةً نَزَلَتْ بِهِ فَاِنَّما يَشْكُو رَبَّهُ، وَ مَنْ اءَتَى غَنِيّا فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دِينِهِ، وَ مَنْ قَرَاءَ الْقُرْآنَ فَمَاتَ فَدَخَلَ النَّارَ فَهُوَ كَانَ مِمَّنْ يَتَّخِذُ آيَاتِ اللَّهِ هُزُوا، وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْيَا الْتَاطَ قَلْبُهُ مِنْهَا بِثَلاَثٍ: هَمِّ لاَ يُغِبُّهُ، وَ حِرْصٍ لاَ يَتْرُكُهُ، وَ اءَمَلٍ لاَ يُدْرِكُهُ.
و فرمود (ع ):
هر كه براى دنيا غمگين گردد، بر قضاى خداوندى خشم گرفته است و هر كه از مصيبتى كه به او رسيده ، شكايت كند، از پروردگارش شكايت كرده و هر كه نزد توانگرى رود و به سبب مالش فروتنى كند، دو ثلث دينش از دستش رفته است و هر كه قرآن خواند و مرد و به جهنم رفت ، آيات خدا را استهزا مى كرده است و هر كه دلش شيفته دنياست ، سه چيز بر قلبش چيرگى دارد اندوهى كه از او دست بر ندارد و حرصى كه رهايش نكند و آرزويى كه به او نرسد.
220
وَ قَالَ ع :
كَفَى بِالْقَنَاعَةِ مُلْكا، وَ بِحُسْنِ الْخُلُقِ نَعِيما.
و فرمود (ع ):
قناعت ، گونه اى پادشاهى است و حسن خلق ، گونه اى نعمت است .