ام سلمه گذشته از سابقه‏اى که در اسلام داشت و از جمله زنانى است که با شوهرش ابو سلمه به حبشه هجرت کرد و پس از ورود به مکه نیز آزارها از دست مشرکین کشید از نظر فهم و عقل نیز گوى سبقت را از دیگران ربوده بود،و ابن حجر عسقلانى در ترجمه او گوید:
سخنى را که او در جنگ حدیبیه به رسول خدا(ص)عرض کرد دلیل بر وفور عقل و صوابدید رأى و نظر اوستـکه ان شاء الله در جاى خود مذکور خواهد شدـ.
ام سلمه از زنان بزرگى است که صرفنظر از افتخار همسرى با رسول خدا(ص)در ایمان به خدا و روز جزا و پیروى از دستورهاى پیغمبر بزرگوار اسلام به مرتبه والایى رسید و پس از خدیجه کبرى(س)در میان همسران پیغمبر از همگان گوى سبقت را در فضل و کمال ربوده و پس از رحلت آن حضرت نیز با اینکه عمرى طولانى کرد و آخرین همسر رسول خدا(ص)بود که از دنیا رفت تا زنده بود حرمت خود و پیغمبر را نگاه داشته و کارى که مخالف شأن بانوى بزرگى چون او بود از وى دیده نشد و بحق«ام المؤمنین»بود و شایستگى چنین افتخار و نام بزرگى را داشت و حتى اگر عمل خلافى از سایر همسران آن حضرت مى‏دید در صدد جلوگیرى و پند و اندرز آنان نیز بر مى‏آمد،چنانکه هنگامى که عایشه خواست به بصره و جنگ جمل برود او را موعظه کرد و از این کار نهى نمود و عایشه نیز با اینکه سخنان او را تصدیق کرد و قبول نمود اما سرانجام وسوسه شیطانى کار خود را کرد و او را به میدان جنگ کشانید. (14)
ام سلمه همان بانوى محترمى است که به نقل محدثین شیعه و سنى آیه تطهیر درخانه او نازل شد و سخن او با رسول خدا(ص)و عایشه مشهور است.
و افتخار دیگر ام سلمه این است که چند سال،بزرگترین بانوى اسلام حضرت فاطمه زهرا(س)را سرپرستى و خدمتگزارى کرده و از هیچ گونه فداکارى در راه او و شوهرش امیر المؤمنین(ع)خوددارى و دریغ ننموده است تا آنجا که همه مى‏دانیم در مورد فدکـبا همه خطرى که براى ام سلمه داشتـبه نزد ابو بکر رفته و به نفع عصمت کبرى حضرت زهرا(س)گواهى داد،و به همین سبب مورد خشم دستگاه خلافت قرار گرفت و به همین جرم!یک سال حقوق او را از بیت المال قطع کردند .
بالاخره ام سلمه یکى از نزدیکان خاندان بزرگوار رسول خدا(ص)و امین و دایع و حافظ اسرار ایشان بوده است،چنانکه طبق نقل صفار در کتاب بصائر الدرجات امیر المؤمنین(ع)هنگام سفر عراق ودایع امامت را که نزد وى بود به او سپرد و پس از وى امام حسن و امام حسین(ع)نیز این کار را کردند.
و داستان مشت خاکى را که امام حسین(ع)هنگام سفر عراق به وى داد و فرمود:آن را در شیشه‏اى نگهدارى کن تا هر وقتى که دیدى مبدل به خون شد بدان که من کشته شده‏ام معروف و مشهور است و مرگ ام سلمه در سال 62 هجرى پس از مراجعت اهل بیت از شام،در مدینه اتفاق افتاد .رضى الله عنها و رحمة الله علیها.
پس از جنگ بنى النضیر و قبل از غزوه خندق چند غزوه دیگر نیز مانند غزوه ذات الرقاع و غزوه بدر صغرى و غزوه دومة الجندل اتفاق افتاد اما در ترتیب و تقدم و تأخیر آنها در تواریخ اختلاف است،و ما به همین ترتیب بالا که ظاهرا به صحت نزدیکتر است آنها را نقل خواهیم کرد.

- پینوشتها -

14.براى تحقیق بیشتر مى‏توانید به شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید در ذیل سخن امیر المؤمنین (ع)که فرمود:«ان النساء نواقص الایمان...»مراجعه فرمایید.