چنانکه پیش از این گفته شد،عبد المطلب در میان قریش به خاطر حسن تدبیر و سخاوت و فصاحت لهجه و کمالات دیگرى که داشت داراى مقامى والا و عظیم گردید و همه قریش در برابر او مطیع و فرمانبردار شدند،و از نظر کمالات روحى و مقامات معنوى نیز روایات زیادى در فضیلت او رسیده،از آن جمله در حدیثى که کلینى(ره)در اصول کافى از امام صادق(ع)روایت کرده آن حضرت فرمود:
«یحشر عبد المطلب یوم القیامة أمة واحدة علیه سیماء الانبیاء و هیبة الملوک»[عبد المطلب در روز قیامت یک امت محشور مى‏گردد(یعنى در زمان خود تنها او بود که پیرو دین حق بود)و سیماى پیمبران و هیبت پادشاهان را داراست.]و در حدیث دیگرى صدوق(ره)از رسول خدا(ص)روایتى نقل کرده و خلاصه‏اش این است که آن حضرت به على(ع)فرمود:
همانا عبد المطلب در زمان جاهلیت پنج سنت(و قانون)قرارداد که خداى تعالى آنها را در اسلام مقرر فرمود:

1.زن پدر را بر پسران حرام کرد.
2.گنجى به دست آورد و خمس آن را جدا کرد و در راه خدا داد.
3.هنگامى که زمزم را حفر کرد نامش را سقایت الحاج نامید.
4.دیه قتل را صد شتر قرار داد.
5.طواف کعبه را به هفت شوط مقرر داشت.
و خداى تعالى آنها را در اسلام مقرر فرمود،آن گاه رسول خدا(ص)چنین فرمود:یا على ان عبد المطلب کان لا یستقسم بالازلام،و لا یعبد الاصنام و لا یاکل ما ذبح على النصب،و یقول :انا على دین ابراهیم.
[همانا عبد المطلب به بتها قرعه نمى‏زد،و آنها را پرستش نمى‏کرد،و از آنچه براى بتها قربانى مى‏کردند نمى‏خورد،و مى‏گفت:من بر دین ابراهیم باقى هستم.]و از سخنان حکمت آمیز عبد المطلب اشعار زیر است که از حضرت رضا(ع)روایت شده:

یعیب الناس کلهم زمانا
و ما لزماننا عیب سوانا (12)
نعیب زماننا و العیب فینا
و لو نطق الزمان بناهجانا (13)
و ان الذئب یترک لحم ذئب‏
و یاکل بعضنا بعضا عیانا (14)
و در تواریخ اهل سنت آمده که از عبد المطلب سنتهایى به جاى مانده که بیشتر آنها در قرآن کریم نیز به صورت سنت و قانون آمده و از آن جمله است:وفاى به نذر،منع از ازدواج محارم،بریدن دست دزد،نهى از کشتن دختران،حرمت شراب و زنا،و دیگر آنکه قدغن کرد کسى با بدن برهنه طواف کند.و همچنین آمده است که هر گاه قریش دچار قحطى سخت و خشکسالى مى‏شدند دست عبد المطلب را گرفته و او را به کوههاى مکه مى‏بردند تا وى براى آمدن باران دعا کند،چون بارها تجربه کرده بودند که خداوند دعاى او را در مشکلات مستجاب مى‏فرماید،و این بدان جهت بود که عبد المطلب با رفتار جاهلانه مردم جاهلیت مخالفت مى‏کرد و بر اعمال خلاف آنها خرده مى‏گرفت.و به دنبال آن گفته‏اند:خداى تعالى اصحاب فیل را نیز به دعاى عبد المطلب نابود کرد. (15) و عموما عمر عبد المطلب را در هنگام مرگ یکصد و چهل سال نوشته‏اند.و پس از این خواهد آمد که عبد المطلب تا وقتى که رسول خدا(ص)به دنیا آمد و به سن هشت سالگى رسید زنده بود و کفالت و سرپرستى آن بزرگوار را به عهده داشت.

- پینوشتها -

12.مردم همگى از زمان عیبجویى مى‏کنند و زمان ما عیبى جز ما ندارد.
13.ما زمان را عیبجویى مى‏کنیم در صورتى که هر عیبى هست در خود ماست(زمان عیبى و تقصیرى ندارد)و اگر زمان به سخن درآید زبان به بدگویى ما باز خواهد کرد.
14.گرگ گوشت گرگ دیگر را نمى‏خورد ولى ما گوشت یکدیگر را آشکارا مى‏خوریم.
15.و عجب این است که با تمام این گفتارها درباره ایمان او به خداى تعالى به گفتگو و بحث پرداخته و اکثرا گفته‏اند:در پایان عمر دست از بت پرستى برداشت و به خداى یکتا ایمان آورد!(و این است معناى تناقض گویى)!به سیره قاضى دحلان مراجعه کنید.