با سلام
پرسش : در بعضی از روایات آمده است که عزرائیل هنگام قبض روح رسول الله (صلی الله علیه و آله) از او اذن گرفت .
سوال اول : ایا این روایت صحیح است ؟
سوال دوم : آیا عزرائیل جز خداوند از کسی تبعیت می کند؟
مثلا اگر پیامبر می فرمود الان منو قبض روح نکن برو فردا بیا عزرائیل تبعیت می کرد؟
پاسخ : این که جبرئیل علیه السلام برای قبض روح مبارک پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) آمدند و از ایشان اجازه گرفتند ، مطلب صحیحی است و در کتب روایی شیعه و اهل سنت روایاتی در این زمینه وجود دارد از جمله این روایت :
قَبْلَ وَفَاةِ رَسُولِ اللَّهِ ص بِثَلَاثَةِ أَيَّامٍ هَبَطَ عَلَيْه جَبْرَئِیلُ فَقَالَ يَا أَحْمَدُ إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَنِی إِلَيْكَ إِكْرَاماً وَ تَفْضِیلًا لَكَ وَ خَاصَّةً يَسْأَلُكَ عَمَّا هُوَ أَعْلَمُ بِهِ مِنْكَ يَقُولُ كَيْفَ تَجِدُكَ يَا مُحَمَّدُ قَالَ النَّبِيُّ ص أَجِدُنِی يَا جَبْرَئِیلُ مَغْمُوماً وَ أَجِدُنِی يَا جَبْرَئِیلُ مَكْرُوباً فَلَمَّا كَانَ الْيَوْمُ الثَّالِثُ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ وَ مَلَكُ الْمَوْتِ وَ مَعَهُمَا مَلَكٌ يُقَالُ لَهُ إِسْمَاعِیلُ فِی الْهَوَاءِ عَلَى سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَكٍ فَسَبَقَهُمْ جَبْرَئِیلُ ع فَقَالَ يَا أَحْمَدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْسَلَنِی إِلَيْكَ إِكْرَاماً لَكَ وَ تَفْضِیلًا لَكَ وَ خَاصَّةً يَسْأَلُكَ عَمَّا هُوَ أَعْلَمُ بِهِ مِنْكَ فَقَالَ كَيْفَ تَجِدُكَ يَا مُحَمَّدُ قَالَ أَجِدُنِی يَا جَبْرَئِیلُ مَغْمُوماً وَ أَجِدُنِی يَا جَبْرَئِیلُ مَكْرُوباً فَاسْتَأْذَنَ مَلَكُ الْمَوْتِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ يَا أَحْمَدُ هَذَا مَلَكُ الْمَوْتِ يَسْتَأْذِنُ عَلَيْكَ لَمْ يَسْتَأْذِنْ عَلَى أَحَدٍ قَبْلَكَ وَ لَا يَسْتَأْذِنُ عَلَى أَحَدٍ بَعْدَكَ قَالَ ائْذَنْ لَهُ فَأَذِنَ لَهُ جَبْرَئِیلُ ع فَأَقْبَلَ حَتَّى وَقَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ يَا أَحْمَدُ إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَنِی إِلَيْكَ وَ أَمَرَنِی أَنْ أُطِیعَكَ فِیمَا تَأْمُرُنِی إِنْ أَمَرْتَنِی بِقَبْضِ نَفْسِكَ قَبَضْتُهَا وَ إِنْ كَرِهْتَ تَرَكْتُهَا فَقَالَ النَّبِيُّ ص أَ تَفْعَلْ ذَلِكَ يَا مَلَكَ الْمَوْتِ قَالَ نَعَمْ بِذَلِكَ أُمِرْتُ أَنْ أُطِیعَكَ فِیمَا تَأْمُرُنِی فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ يَا أَحْمَدُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدِ اشْتَاقَ إِلَى لِقَائِكَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا مَلَكَ الْمَوْتِ امْضِ لِمَا أُمِرْتَ بِهِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ ع هَذَا آخِرُ وَطْئِيَ الْأَرْضَ إِنَّمَا كُنْتَ حَاجَتِی مِنَ الدُّنْيَا َ فَلَمَّا تُوُفِّيَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ ....
(بحارالأنوار، ج 22 ، ص 505 ؛ الأمالی للصدوق ، ص275 ؛ الطبقات الكبری ، ج2 ، ص 259 ؛ البدایة و النهایة ، ابن كثیر ، ج 5 ، ص 297 ؛ المعجم الكبیر ، ج 3 ، ص 129 ؛ مجمع الزوائد ، ج9 ، ص 35 ؛ كنز العمال ، ج7 ، ص 251 .)
سه روز قبل از وفات رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ، «جبرئیل» بر آن حضرت نازل شد و گفت: یا احمد! همانا خداى تعالى بر اثر گرامى داشتن و فضیلت تو و خصوصیتى كه با تو داشته مرا بسوى تو فرستاده است و از موضوعى مى پرسد كه خود او، نسبت به آن از تو، داناتر است. و آن سؤال اینست كه مى فرماید، چگونه خود را مى یابى؟
در پاسخ گفت: اى جبرئیل! خود را اندوهناك و دلگیر مشاهده مى كنم.
روز دوم، «جبرئیل» فرود آمد و به دیدار رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شرفیاب شد و همان مطالب روز قبل را گفت و اضافه كرد: یا احمد! خدای تعالى از تو مى پرسد، حال خود را، چگونه احساس مى كنى؟
در پاسخ فرمود: احساس غم و اندوه مى كنم.
«جبرئیل» بازگشت. و روز سوم، بحضور مبارك شرفیاب شد و همان مطالب دو روز پیش را تكرار نمود و افزود: خدای تعالى چگونگى حال تو را جویا مى شود؟
در پاسخ فرمود: خود را اندوهناك و غمناك مشاهده مى كنم.
در این روز، «جبرئیل» به اتفاق «عزرائیل» و فرشته اى به نام «اسماعیل» همراه با هفتاد هزار فرشته دیگر به حضور مبارك شرفیاب گردیده بود.
«جبرئیل»،(كه پیش از «عزرائیل» و «اسماعیل» به حضور مبارك رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شرفیاب شده بود) پس از پرسش و پاسخ روز اول، به عرض رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) تقدیم داشت: اینك «عزرائیل»، اجازه ورود بر شما را دارد، با اینكه پیش از شما از احدى اذن ورود نخواسته و پس از شما هم، از كسى اجازه نخواهد خواست!
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به «جبرئیل» گفت: به وى اجازه ورود بده.
«عزرائیل» بحضور مبارك شرفیاب شد و در برابر رسول اكرم توقف كرد. و گفت: یا رسول الله! یا احمد! خداى تعالى مرا بسوى تو اعزام كرده است و دستور داده، هر چه بفرمائى، اطاعت كنم؛ اگر دستور دهى، جان تو را قبض كنم، قبض مى كنم. و اگر دستور دهى، تو را به حال خود واگذارم، از تو اطاعت كرده و قبض روحت نخواهم كرد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: هر وظیفه اى كه نسبت به من دارى، انجام بده.
«عزرائیل» گفت: وظیفه من بسته به فرمان شماست.
«جبرئیل» گفت: یا احمد! خداى تعالى اشتیاق دیدار تو را دارد.
رسول خدا فرمود: اى عزرائیل! مأموریت خود را بجاى بیاور.
«جبرئیل» نزدیك به قبض روح پیغمبر ، گفت:
درود خدا بر تو، اى رسول خدا! اینك آخرین گامى است كه بر روى زمین مى گذارم. و از این پس، به زمین نخواهم آمد؛ زیرا منظور من، از آمدن به زمین، وجود مقدس تو بود. و اكنون كه از این جهان به جهان دیگر مى خرامى، دیگر نیازى به فرود به زمین ندارم. پس در این هنگام ، عزرائیل, روح رسول الله را توفی کرد و ...
پاسخ سوال دوم :
تمامی مخلوقات ، تنها موظف به تبعیت از خداوند متعال هستند. عزرائیل علیه السلام هم فقط از خداوند تبعیت می کند. البته این منافاتی با این ندارد که از برخی دیگر که خداوند اذن تبعیت به آن ها داده است نیز تبعیت کند. مثلا ما از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) که اشرف مخلوقات است و اهل بیتش(علیهم السلام) تبعیت می کنیم و به دستوراتشان عمل می کنیم اما این تبعیت ما بدین معنا نیست که دیگر از خداوند تبعیت نمی کنیم. خداوند خودش فرموده که از پیامبر و اهل بیتش (علیهم السلام) پیروی کنیم.
پس اجازه خواستن عزرائیل از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برای قبض روحشان هیچگونه منافاتی با تبعیت عزرائیل از خداوند متعال ندارد.
در روایت فوق نیز بیان شده که : «عزرائیل» بحضور مبارك شرفیاب شد و در برابر رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) توقف كرد. و گفت: یا رسول الله! یا احمد! خداى تعالى مرا بسوى تو اعزام كرده است و دستور داده، هر چه بفرمائى، اطاعت كنم؛ اگر دستور دهى، جان تو را قبض كنم، قبض مى كنم. و اگر دستور دهى، تو را به حال خود واگذارم، از تو اطاعت كرده و قبض روحت نخواهم كرد.
فرستنده : زهرا منعمی زاده