پاسخ :
سلام و خسته نباشید
آیا یك گناه ، سرنوشت كسی را دگرگون می كند ؟
ممنونم
پرسش :
با سلام خدمت شما و عرض ادب
از عالى ترین مفاهیم قرآن و معارف اسلامى، موضوع امكان تغییر و دگرگون ساختن تقدیر و سرنوشت است و این كه انسان مى تواند، قسمتى از سرنوشت خود را با رفتار و كردار خود دگرگون سازد .براى بشر، دو نوع سرنوشت است:
1. سرنوشتى قطعى و حتمى كه به هیچ نحو قابل دگرگونى نیست.
2. سرنوشتى كه با اعمال ما دگرگون مى شود و سرنوشت دیگرى جاى آن را مى گیرد قرآن مجید مى فرماید: يَمْحُوااللَّهُ مَايَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ؛[1] خدا هر چه را بخواهد محو مى كند و یا ثابت و استوار نگاه مى دارد و پیش اوست ام الكتاب (لوح محفوظ)». این لوح محفوظ ریشه تمام مقدرات به حساب مى آید.[2]
از امیرمؤمنان امام على (علیه السلام) نقل شده كه از پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) در باره آیه فوق سؤال كرد، پیامبر فرمود: من چشمان تو را به تفسیر این آیه روشن مى سازم و همچنین چشمان امتم را بعد از من ،: كمك به نیازمندان هر گاه به صورت صحیح انجام گیرد و نیكى به پدر و مادر و انجام هر كار خیر، شقاوت را به سعادت مبدل مى كند، و عمر را طولانى و از خطرات جلوگیرى مى نماید.
اشاره به اینكه سعادت و شقاوت یك امر حتمى و اجتناب ناپذیر نیست ، حتى اگر انسان كارهائى انجام داده باشد كه در صف اشقیاء قرار گیرد، اما مى تواند با تغییر موضع خود و روى آوردن به نیكی ها و مخصوصا كمك و خدمت به خلق خدا سرنوشت خود را دگرگون سازد، چرا كه جاى این امور، لوح محو و اثبات است ، نه ام الكتاب.[3]
از نظر جهان بینى الهى، جهان یك واحد زنده و با شعور است؛ اعمال و افعال بشر حساب و عكس العمل دارد؛ خوب و بد در مقیاس جهانى بى تفاوت نیست؛ اعمال خوب و بد بشر مواجه مى شود با عكس العمل هایى از جهان كه احیاناً در دوره حیات و زندگى خود فرد به او مى رسد.
ایذاء جاندار، اعمّ از حیوان و انسان، خصوصا ایذاء به صاحبان حقوق، از قبیل پدر و مادر و معلّم، آثار سوئى در همین زندگى دنیایى بار مى آورد؛ در طبیعت مكافات هست. این آثار و نتایج، خود قسمتى از مظاهر قضا و قدر است.به طور كلّى گناه و طاعت، توبه و پرده درى، عدل و ظلم، نیكوكارى و بدكارى، دعا و نفرین و امثال اینها از امورى مى باشند كه در سرنوشت بشر از نظر عمر و سلامت و روزى مؤثّر مى باشند. امام صادق (علیه السلام) فرمود:
عدد كسانى كه به واسطه گناهان مى میرند از كسانى كه به واسطه سر آمدن عمر مى میرند بیشتر است و عدد كسانى كه به سبب نیكوكارى زندگى دراز مى كنند از كسانى كه با عمر اصلى خود زندگى مى كنند افزون است.[4]
مقصود حدیث این است كه گناهان اجل را تغییر مى دهند و احسان ها و نیكوكاری ها عمر را زیاد مى كنند. یعنى با اینكه اجل و عمر به حكم قضا و قدر الهى تعیین شده اند، این امور عامل تغییر و تبدیل قضا و قدر مى باشند و البتّه چنانكه قبلًا گفته شد خود این تغییر هم به قضا و قدر الهى است.[5]
در روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) سه پیامد بی آبرویی و شتاب در مرگ و قطع روزی برای گناه زنا بیان شده است[6]
امام صادق (علیه السلام) در حدیثی به آثار برخی از گناهان اشاره دارند:
گناهی كه نعمت ها را تغییر مى دهد، تجاوز به حقوق دیگران است. گناهى كه پشیمانى مى آورد، قتل است. گناهى كه گرفتارى ایجاد مى كند، ظلم است. گناهى كه آبرو مى بَرد، شرابخوارى است. گناهى كه جلوى روزى را مى گیرد، زناست. گناهى كه مرگ را شتاب مى بخشد، قطع رابطه با خویشان است. گناهى كه مانع استجابت دعا مى شود و زندگى را تیره و تار مى كند، نا فرمانى از پدر مادر است.[7]
از آن سو نیز قرآن مجید برای «استغفار» قدرت شگرفی قائل است و می گوید: بشر در سایه «استغفار» می تواند درهای بسته آسمان را باز کند تا باران رحمت، سرزمین های خشک او را سیراب سازد و به یکی از آرزوهای بزرگ خود که مال و ثروت و اولاد و فرزند است، دست یابد، و جایگاه خود را بهشت برین که دارای جویبارهائی است، قرار دهد.
قرآن این حقیقت را از زبان نوح(علیه السلام) که همه را از جهان وحی گرفته بود نقل می کند و می فرماید:
«استغفروا ربکم انه کان غفارا * یرسل السماء علیکم مدرارا * و یمددکم باموال و بنین و یجعل لکم جنات و یجعل لکم انهارا» [8] «از خداوند طلب آمرزش کنید که وی بخشاینده گناهان است تا برای شما باران بفرستد، و شما را به مال و فرزند کمک کند، جایگاه شما در بهشت قرار دهد، جویبارهائی را برای شما اختصاص دهد.»
این نتیجه توجه به خدا و بازگشت به سوی او است که درهای رحمت را پس از بسته شدن به روی انسان می کند، و سرنوشتی را به فرمان خدا، جایگزین سرنوشت دیگر می سازد.[9]
*=**=**=**=**=**=**=**=**=**=**=**=*
[1] سوره رعد ، آیه 39
[2] قرآن و اسرار آفرینش - تفسیر سوره رعد ، نویسنده : آیه الله جعفر سبحانى : مطابق با سایت غدیر
[3]تفسیر نمونه ، ذیل آیه 39 سوره رعد ، نویسنده:آیت الله مکارم شیرازی و دیگران
[4] من یموت بالذّنوب اكثر ممّن یموت بالآجال، و من یعیش بالاحسان اكثر ممّن یعیش بالاعمار « الأمالی (للطوسی)، ص: 305 ، نویسنده: طوسى، محمد بن الحسن ، محقق / مصحح: مؤسسة البعثة ، ناشر: دار الثقافة ، مكان چاپ: قم ، سال چاپ: 1414 ق ، نوبت چاپ: اول».
[5] مجموعه آثاراستاد شهید مطهرى ، ج1، ص: 405-407 ، با دخل و تصرف
[6] فِى الزِّنا سِتُّ خِصالٍ: ثَلاثٌ مِنها فِى الدُّنیا وَ ثلاثٌ فِى الآخِرَةِ، فَاَمّا الَّتى فِى الدُّنیا فَيَذهَبُ بِالبَهاءِ وَ يُعَجِّلُ الفَناءَ وَ يَقطَعُ الرِّزقَ وَ اَمّا الَّتى فِى الآخِرَةِ فَسوءُ الحِسابِ وَ سَخَطُ الرَّحمنِ وَ الخُلودُ فِى النّارِ ؛
زِنا، شش پیامد دارد: سه در دنیا و سه در آخرت. سه پیامد دنیایى اش این است كه: آبرو را مى بَرد، مرگ را شتاب مى بخشد و روزى را مى بُرد و سه پیامد آخرتى اش: سختى حسابرسى، خشم خداى رحمان و ماندگارى در آتش است. «الخصال، ج1، ص: 321 ، نویسنده: ابن بابویه، محمد بن على ، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر ، ناشر: جامعه مدرسین ، مكان چاپ: قم ، سال چاپ: 1362 ش ، نوبت چاپ: اول»
[7] اَلذُّنوبُ الَّتى تُغَيِّیرُ النِّعَمَ البَغىُ وَ الذُّنوبُ التَّى تورِثُ النَّدَمَ القَتلُ وَ الَّتى تُنزِلُ النِّقَمَ الظُّلمُ وَالَّتى تَهتِكُ السُّتورَ شُربُ الخَمرِ وَ الَّتى تَحبِسُ الرِّزقَ الزِّنا وَ الَّتى تُعَجِّلُ الفَناءَ قَطیعَةُ الرَّحِمِ وَالَّتى تَرُدُّ الدُّعاءَ وَ تُظلِمُ الهَواءَ عُقوقُ الوالِدَینِ؛ «الكافی (ط - الإسلامیة)، ج2، ص: 448 ، ، نویسنده: كلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق ، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد ، ناشر: دار الكتب الإسلامیة ، مكان چاپ: تهران ، سال چاپ: 1407 ق ، نوبت چاپ: چهارم»
[8] سوره نوح : آیات 10 تا 12
[9] سرنوشت، جعفر سبحانی، صفحه 171 تا 174
زهرا منعمی زاده