هم اكنون برويم سراغ عبادت و نمازهاى اميرالمؤ منين عليه السلام ابتدا عرض مى كنم بر همه روشن است كه هيچ كس در عبادت و خلوص نيت به حضرت على عليه السلام نخواهد رسيد زيرا خود آن بزرگوار در نهج البلاغه عبادت را سه قسم نموده در حالى كه خود، داراى بهترين قسم است آنجا كه مى فرمايد:
ان قوما عبدوا الله رغبة فتلك عبادت التجار و ان قوما عبدوا الله رهبة فتلك عبادة العبيد و ان قوما عبدوا الله شكرا فتلك عبادة الاحرار
گروهى، خدا را براى رسيدن، به ثواب و پاداش، عبادت مى كنند كه اين نوع، عبادت تجار و بازرگانان است. و گروهى خدا را به جهت ترس از عذاب و كيفر، عبادت مى كنند و اين نوع عبادت، عبادت بردگان است، و گروهى خدا را به خاطر شكرگزارى از نعمت هايش عبادت مى كنند كه اين نوع عبادت، عبادت آزاد مردان است.
در جاى ديگرى مى فرمايد:
الهى ما عبدتك خوفا من عقابك و لاطمعا فى ثوابك ولكن وجدتك اهلا للعبادة فعبدتك (1)؛
پروردگارا! تو را به خاطر ترس از عقاب و كيفر و به جهت رسيدن به ثواب و پاداش عبادت نمى كنم، بلكه دريافتم كه ذات مقدست سزاوار پرستش است، بنابراين تو را عبادت مى كنم.
برادران! اين خلوص نيت، مختص به مولا اميرالمؤ منين و يازده فرزند اوست. ناگفته نماند، كه هر سه قسم عبادت، صحيح است، و انجام وظيفه مى باشد، ولى قسم سوم نور على نور است و اكثر ماها آن دو قسم اول را داريم.
در چند روايت وارد شده است كه آن حضرت در شبانه روز، يك هزار ركعت نماز مى خواند از جمله در بحارالانوار از كافى نقل مى كند به سندى از ابى بصير از ابى عبدالله عليه السلام:
قال: ان عليا فى آخر عمره يصلى فى كل يوم و ليلة الف ركعة
امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام در آخر عمرش، شبانه روزى هزار ركعت نماز مى خواند:
همچنين از امام باقر عليه السلام نقل شده كه:
قال كان على بن الحسين عليه السلام يصلى فى اليوم و الليلة الف ركعة كما كان يفعل امر المؤ منين عليه السلام كانت له خمسائه نخلة و كان عند كل نخلة ركفين (2)؛
و از مناقب ابن شهر آشوب نقل مى كند: به سندى از سليمان بن المغيرة از مادرش كه:
سئلت ام سعيد سرية على عليه السلام عن صلوة على فى شهر رمضان فقالت: رمضان و شوال سواء يحيى الليل كله (3)؛
از كنيز اميرالمؤ منين، - ام سعيد - پرسيدم كه اميرالمؤ منين در ماه رمضان چگونه و چه مقدار نماز مى خواند؟ او گفت: رمضان و شوال حضرت فرقى نداشت؛ او تمام شب را به نماز خواندن مى گذراند.
همچنين از خصال نقل مى كند و در نهج البلاغه نيز همين مضمون وارد شده است به سندى از نوف بكالى:
قال: بت ليلة عند اميرالمؤ منين عليه السلام فكان يصلى الليل كله و يخرج ساعة بعد ساعة فينظر الى السماء و يتلوا القرآن: قال: فمربى بعد هدء من الليل فقال لى يانوف اراقد انت ام رامق؟ فقلت رامق ارمقك ببصرى يا اميرالمؤ منين! قال يا نوف! طوبى للزاهدين فى الدنيا الراغبين فى الاخرة اولئك الذين اتخذوا الارض بساطا و ترابها فراشا و ماءها طيبا و القرآن شعارا و الدعاء دثارا و قرضوا من الدنيا قرضا على منهاج عيسى بن مريم ان الله عزوجل اوحى الى عيسى بن مريم: قل للملاء من بين اسرائيل لايدخلوا بيتا من بيوتى الا بقلوب طاهرة و ابصار خاشعة، واكف نقيه و قل لهم: اعلموا انى غير مستجيب لاحد منكم دعوة ولاحد من خلقى قبله مظلمة؛ (4).
نوف مى گويد: يك شب تا صبح در خدمت اميرالمؤ منين عليه السلام بيدار بودم. ديدم حضرت تمام شب را به نماز گذرانيد، و هر ساعت بيرون مى رفت و نگاه به آسمان مى نمود و قرآن تلاوت مى كرد. او گفت: پس از آن كه سكوت شب فراگير شد، اميرالمؤ منين عليه السلام از كنارم گذشت و فرمود: اى نوف! خوابى يا بيدار؟ گفتم: بيدارم يا اميرالمؤ منين! و توجهم كاملا به شما است. فرمود: اى نوف! خوشا به حال آنان كه از دنيا بريدند، و به آخرت دل بستند.آنهايى كه زمين را براى خود فرش و خاكش را زيرانداز و آب آن را بهترين خوراك و قرآن را زينت و لباس و دعا را شعار خود قرار دادند و چنان از دنيا دل كندند كه عيسى بن مريم عليه السلام دل بريد. به درستى كه خداى عزوجل به عيسى خطاب كرد كه به گروهى از بنى اسرائيل بگو: به هيچ خانه اى وارد نشوند، جز با دل پاك، و چشم اشكبار، و دست پاكيزه، و به آنان بگو: كه بدانند به درستى كه من دعاى فردى كه به بندگانم ستم كرده است را مستجاب نمى كنم.
----------------------------------------------
1-بحارالانوار، ج 41، ص 14
2-بحارالانوار، ج 41، ص 15
3-بحارالانوار، ج 41، ص 17
4-همان، ص 16 نهج البلاغه، تحقيق، فيض الاسلام، ج 2، ص 1123
------------------------------------------
سيد محمد على جزايرى (آل غفور)