خانواده

1. پيش‎نهاد مي‎شود در كتاب‌هاي درسي دختران دوره‎هاي ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان، به طور سلسله‎وار مباحث مختلف حجاب و پوشش به ترتيب دوره‎هاي تحصيلي و با رعايت سطح‎بندي مباحث از ساده به پيچيده به شكل صحيح و زيبا طرح شود، تا دختران جامعه از همان خردسالي به عنوان مادران آينده، با مسائل مختلف حجاب، اعم از فلسفه و فوايد حجاب، آثار فردي و اجتماعي آن، پيامدهاي بدحجابي و بي‎حجابي و غيره آشنا شوند و نسبت به حجاب، اعتقاد راسخ پيدا نمايند، اگر دختران جامعه از همان سنين كودكي اعتقاد راسخ و عميقي نسبت به حقانيت حجاب و مسائل آن، به عنوان يك حجاب دروني، پيدا نمايند يقيناً در مرحله‌ي حجاب بيروني نيز بر اساس همان اعتقاد دروني عمل خواهند كرد. از آن جا كه يكي از سوره‎هاي قرآني كه بسياري از مسائل حجاب و پوشش در آن مطرح شده، سوره‌ي نور است؛ مناسب است كه در مدارس دخترانه، زمينه‌ي آشنايي عميق و تفصيلي دختران با معارف قرآني اين سوره درباره‌ي حجاب و پوشش، به طور صحيح و دقيق و كارشناسي شده فراهم گردد.
2. پيش‎نهاد مي‎گردد از برخي محصولات فرهنگي، مثل مجله‎ها به صورت ويژه‎نامه‎هاي هر چند وقت يكبار براي تبيين علمي و جذاب مسائل حجاب براي دختران استفاده شود؛ به عنوان مثال شماره‎ي ششم مجله‎ي‌ «حديث زندگي» ويژه‎ي جوانان كه توسط موسسه‎ي فرهنگي دارالحديث چاپ مي‎گردد، ويژه‎ي عفاف و حجاب است كه مطالعه آن را به خواهران و بانوان توصيه مي‎كنيم.
3. در مراكز آموزش عالي و دانشگاه‎ها كه مقدار آگاهي و توانايي فهم دختران بيش‌تر است، جلسات پرسش و پاسخ درباره‌ي بعضي مسائل و شبهات جديد حجاب با حضور كارشناسان آگاه و مسلط ديني و اسلامي، با حضور زنان و خواهران مؤمن فرهيخته و دانشمند تشكيل گردد.
4. يكي از مراكز فرهنگي مهم كه نقش قابل توجهي در گسترش حجاب كامل دارد، سيماي جمهوري اسلامي است؛ زيرا تمام فيلم‌ها و برنامه‌هاي آن نقش الگودهي بسيار مهمي براي مردم دارد؛ بنابراين، جا دارد مسئولان سيماي جمهوري اسلامي به الگوپذيري مردم، خصوصاً‌ زنان و دختران، از حجاب و پوشش هنرمندان و مجريان تلويزيون، توجّه و دقت جدي نمايند.
4. مراكز فرهنگي و رسانه‎هاي جمعي، مثل مطبوعات با نگارش آثار و مقالات علمي و استدلالي به تبيين مسائل مهم و اساسي حجاب برتر بپردازند؛ زيرا همان‎گونه كه از لابلاي اثر حاضر روشن گشت، حجاب حداكثري و بيش‎تر بانوان يكي از احكامي است كه دين اسلام، بانوان را به آن ترغيب و تشويق نموده است. نكته‎ي فوق به منزله‎ي يك ملاك و معيار براي ارزيابي فعاليت‎هاي مطبوعاتي در ارتباط با ترويج فرهنگ حجاب و پوشش در جامعه اسلامي است؛ به اين معنا كه اگر نتيجه‎ي فعاليت‎هاي مطبوعاتي در راستاي تقويت و تحكيم منطقي حجاب و پوشش بيش‎تر و برتر باشد، مي‎توان گفت مطبوعات جامعه‎ي اسلامي، در اين مورد به وظيفه‎ي‌ اسلامي خود عمل نموده‎اند؛ ولي اگر فعاليت‎هاي مطبوعاتي آنان منجر به تضعيف و تخريب مصاديق حجاب برتر باشد در حقيقت به رسالت مطبوعاتي خود عمل نكرده‎اند.
6. خانواده‎ها، خصوصاً مادران كه مسئوليت سنگين‎تري در تربيت دختران و ارتباط بيش‌تري با آنها دارند، خود در مواجهه با نامحرم از حجاب كامل، مثل چادر استفاده نمايند، تا از اين طريق فرزندان دختر نيز از همان كودكي با حجاب اسلامي آشنا شوند و با تمرين كردن نسبت به آن انس بگيرند. البته در كنار تمرين و عادت دادن آنان، لازم است مادران ابعاد مختلف حجاب و پوشش و فوايد آن را براي دختران تبيين و آنها را به رعايت پوشش كامل اسلامي تشويق، و در انتخاب دوستان آنها توجه نمايند كه به مسائل شرعي و از جمله رعايت حجاب مقيد باشند.
7. به دليل تأثيرپذيري دانش‎آموزان و دانش‌جويان از مديران و معلمان و اساتيد، رعايت حجاب كامل از سوي كادر آموزشي مراكز آموزش و پرورش و دانشگاه تأثير رفتاري و عملي فراواني روي مخاطبان دارد. براي استمرار و تقويت حجاب كامل در بين كادر آموزشي، مسئولان مراكز مذكور بايد با تصميم‌گيري قاطع و منطقي اوّلاً، لزوم استفاده از حجاب كامل اسلامي را قانونمند كنند؛ ثانياً، افرادي كه حجاب كامل را رعايت مي‌كنند به شكل‌هاي مختلف مورد تشويق قرار گيرند؛ ثالثاً، پس از تبيين منطقي حكم حجاب با افراد متخلف، به طور قاطع و جدي و قانوني برخورد نمايند.
8. اگر برخي مراكز فرهنگي از شعارنويسي روي ديوارها براي ترويج فرهنگ حجاب كمك مي‎گيرند، در اين زمينه بايد از شعارهاي جذاب و مثبت استفاده كنند، مثل: حجاب سلاح زن است در مقابل نگاه‌هاي آلوده؛ حجاب پند است، نه بند.
افراد آشنا به مسائل و كارهاي فرهنگي، به خوبي مي‎دانند كه استفاده از شعارهاي منفي و داراي دافعه، نه تنها اثر مثبت ندارد، بلكه بر عكس باعث لجاجت و مقاومت در افراد بي‎حجاب مي‎گردد.
9. يكي از روش‎هاي تبليغ منفي بر ضد حجاب، خصوصاً در شكل چادر اين است كه معمولاً افراد باحجاب و چادري را افرادي بي‎سواد و بدون فرهنگ معرفي مي‎كنند و در مقابل، زنان بي‎حجاب را افراد با فرهنگ به حساب مي‎آورند.
با توجه به اين كه ادعاي فوق توسط بعضي افراد، خصوصاً رسانه‎هاي خارجي و غربي مطرح مي‎گردد، به منظور اثبات نادرستي اين ادعا دو پيشنهاد ارائه مي‎گردد:
الف) الگوهاي برجسته‌ي زنان محجبه و چادري در زمينه‎هاي مختلف به وسيله رسانه‎ها، مثل صدا و سيما و مطبوعات و … از طريق بيان جلوه‎هاي زندگاني، و موفقيت‎هاي آنها در كسب مدارج علمي و فرهنگي معرفي گردند. يكي از مطبوعاتي كه تا حدودي در اين زمينه موفق بوده است، مجله‌ي «پيام زن» است. در شماره‎هاي مختلف اين مجله مصاحبه‎هايي با زنان متدين و محجبه كه داراي موفقيت‎هاي علمي و فرهنگي بوده‎اند انجام شده است، كه مطالعه‎ي‌ آنها به دختران و بانوان توصيه مي‎گردد.
ب) شركت فعال زنان محجبه و داراي مدارك علمي و فرهنگي سطح بالا در كنفرانس‎هاي خارجي و بين‌المللي، در خنثي نمودن تبليغات سوء رسانه‎هاي خارجي و غربي بر ضد زنان محجبه، نقش بسيار مؤثري دارد. يكي از نمونه‎هاي بارز آن، شركت گسترده و عالمانه‌ي زنان محجبه در اجلاس پكن بود كه نقش بسيار مؤثري را در تصحيح افكار جهانيان درباره‌ي زنان محجبه ايراني داشته است.(1)
10. همان‎گونه كه حكومت‎هاي لائيك و ضد دين، مثل حكومت رضاخان در ايران و حكومت آتاتورك در تركيه، با طرح كشف حجاب، به طور برنامه‎ريزي شده به مقابله با آن برخاستند؛ و رژيم طاغوتي شاه نيز به دليل ماهيت ضد ديني براي مقابله با دين و مقوله‎هاي ديني، مثل حجاب، داراي طرح و برنامه‌ي مشخص بود؛(2) لازم است حكومت‎هاي ديني، از جمله جمهوري اسلامي نيز براي مقابله با بي‎حجابي و بدحجابي، كه از مظاهر هجوم فرهنگي غرب است، داراي طرح روشن و مشخص و دقيق و كارشناسانه باشد؛ از اين رو، پيش‌نهاد مي‎شود شورايي از كارشناسان مسائل شرعي و جامعه‎شناختي و روان‎شناختي حجاب، با نظارت و حمايت شوراي عالي انقلاب فرهنگي تشكيل شود و طرحي جامع براي مبارزه‌ي سنجيده و كارشناسي شده با مقوله‌ي بدحجابي و راه‌هاي گسترش حجاب برتر تهيه نمايند. در تهيه‌ي طرح مذكور لازم است از تجربه‎هاي زنان محجبه و فرهيخته‌ي حوزوي و دانشگاهي نيز استفاده شود.
11. به زنان و دختران متدين و عفيف پيش‎نهاد مي‎شود به طور مستمر مطالعات و تحقيقات خود را درباره‌ي فلسفه، فوايد و مسائل حجاب افزايش دهند. اين كار دو فايده‌ي مهم دارد:
الف) اعتقاد و ايمان آنها به حقانيت احكام متعالي و نوراني اسلام، افزايش مي‎يابد و در نتيجه التزام عملي آنها به رعايت حجاب برتر بيش‌تر مي‌شود.(3)
ب) از طريق فوق بهتر مي‎توانند به تبليغ و ترويج صحيح و منطقي حجاب برتر اقدام نمايند و حتي در مواقع لازم، از طريق جهاد فرهنگي به پاسخ‌گويي شبهات مخالفان حجاب نيز اقدام نمايند.(4)
12. متأسفانه برخي مطبوعات، با روش سلبي، يعني از طريق تخريب حجاب برتر، مثل چادر، به طور غير مستقيم به ترويج حجاب و پوشش مورد علاقه‎ي خود مي‎پردازند و چون اين روش، روش صحيح و معقولي نيست، به اين گونه مطبوعات توصيه مي‎شود به جاي پيش گرفتن روش تخريبي و سلبي، با ابزار منطق و دليل به ترويج حجاب مورد نظر خود بپردازند. به نمونه‎هايي از روش تخريبي و القائات منفي برخي مطبوعات برضّد چادر مشكي و حجاب برتر توجه كنيد:
الف) مصاحبه‌ي عمومي كوچه و بازاري درباره‌ي مسائل تخصصي.
يكي از مجلات در يك مصاحبه‌ي عمومي با مردم كوچه و بازار، با طرح اين پرسش كه «خانم چرا سياه مي‎پوشيد؟»(5) با القاي غير مستقيم افكار انحرافي، سعي در تخريب حجاب تيره و چادر مشكي نموده است. اساساً ترديدي نيست اين‌گونه مصاحبه‎هاي كوچه و بازاري كه معمولاً نظرهاي علمي و كارشناسي در آنها مطرح نمي‌شود، در مورد مسائل تخصصي، مانند مسئله‌ي پوشش و لباس، ارزش و اعتبار علمي ندارد.
ب) استفاده‎ي ابزاري از جوانان. يكي از روزنامه‎‎ها نيز در عملي مشابه مصاحبه‌ي مذكور، در يك نشست، به همراه بعضي دختران و پسران، بدون حضور كارشناسان و بدون استناد به نظرهاي كارشناسي، به چاپ نظرهاي آنها درباره‌ي لباس پرداخته است.(6) واضح است كه چنين روشي‎ نيز از نظر علمي و كارشناسي فاقد ارزش و اعتبار است و بيش‌تر به استفاده‌ي ابزاري از جوانان شباهت دارد.
ج) استفاده‎ي ابزاري از ادبيات. روزنامه‎اي در يك قطعه‌ي ادبي، با القاي غير مستقيم، به نكوهش بعضي از مصاديق پوشش مشكي در سطح جامعه پرداخته است.(7) روشن است كه درباره‌ي مسائل مهم و نيازمند كارشناسي، مثل مسئله‌ي لباس، نمي‎توان از نوشته‎هاي ادبي استفاده نظري و علمي نمود، بلكه بايد با برگزاري نشست‎هاي علمي و كارشناسي، كارآمدي يا ناكارآمدي يك نوع حجاب و لباس را مشخص نمود.
با توجه به روش‎هاي غير عقلايي ياد شده، به اين‌گونه مطبوعات توصيه مي‎شود براي فرهنگ سازي صحيح و عميق از روش‏هاي عقلايي استفاده نمايند.
13. همان‎گونه كه در ضمن نوشته‌ي حاضر آشكار شد، علت بسياري از اظهار نظرهاي نادرست و غير دقيق در زمينه‌ي ابعاد ديني حجاب، اين است كه افرادي بدون آشنايي با احكام ديني و بدون مطالعه و تحقيق درباره‌ي مسائل حجاب ديني و اسلامي، به خود اجازه‌ي اظهارنظر مي‌دهند. واقعاً جاي تعجب است كه در عصر پيشرفت علم، بعضي از مطبوعات از مواجهه‌ي كارشناسانه با مقوله‌ي حجاب و پوشش گريزانند و با سوء استفاده از آزادي، به روش‎هاي غير علمي و غير منطقي روي مي‎آورند؛ به رسانه‎ها و مطبوعاتي كه در صدد طرح مسائل ديني و مذهبي هستند پيش‌نهاد مي‎شود با ايجاد ارتباط صميمي با حوزه‌ي علميه‌ي قم و مراكز پژوهشي آن، زمينه‌ي همكاري نزديك در طرح مسائل ديني به طور علمي و كارشناسانه را فراهم نمايند. شايسته‌ي ذكر است اكنون با تأسيس مركز مطالعات و پژوهش‎هاي فرهنگي حوزه، زير نظر شوراي عالي حوزه‌ي علميه قم، زمينه‌ي همكاري‎‎هاي نزديك بين فرهيختگان حوزوي و اصحاب رسانه‎ها و مطبوعات به خوبي فراهم شده است.
14. مشكل ديگر ـ كه در ضمن اثر حاضر موارد متعددي از آن مطرح گرديد ـ اين است كه اظهار نظرها در زمينه‌ي حجاب در عرصه‌ي برخي مطبوعات، بعضاً بدون ذكر سند و مدرك و دليل صورت مي‎گيرد؛ مثلا ً فردي ادعا مي‎كند كه چادر در زمان قاجار جا افتاده است و ريشه‌ي ديني و مذهبي ندارد،(8) ولي هيچ سند و مدركي براي ادعاي خود نقل نمي‎كند. روشن است كه اين‎گونه اظهار نظرهاي بدون سند و مدرك فاقد ارزش علمي‌ است؛ از اين رو به مطبوعات توصيه مي‎گردد در بيان ادعاها و اظهار نظرها، علاوه بر استفاده از نظرهاي علمي و كارشناسانه، ابتدا از وجود اسناد و مدارك معتبر و كافي براي بيان يك مدعا مطمئن شوند و سپس به چاپ آن اقدام نمايند.
15. افرادي كه خود يا يكي از اقوام و دوستانشان به كشورهايي كه مروّج فرهنگ برهنگي‎اند، مانند كشورهاي اروپايي و غربي، مسافرت نموده‎اند، به خوبي مي‌دانند كه رابطه‌ي مستقيمي بين كاهش مقدار پوشش افراد، خصوصاً زنان، و افزايش جرايم و مفاسد جنسي وجود دارد. يك بانوي تازه مسلمان امريكايي مي‌گويد:
در زمستان كه مردم مجبورند به جهت سردي هوا خود را پوشانيده و پوشش بيش‌تري داشته باشند، به طور طبيعي و كاملاً محسوسي در امريكا تجاوز به عنف نسبت به زن كم‌تر مي‌شود، لكن در تابستان كه زنان، علاوه بر گرماي هوا، به پيروي از مدهاي جلف و فاسد كننده، خود نيز دنبال بهانه‌اي هستند تا هر چه ممكن است لباس خود را سبك نموده و به بهانه‎ي گرما، اعضاي حساس بدن خود را در معرض ديد مردها قرار دهند، تجاوز به عنف نسبت به زنان حتي پيرزنان نيز افزايش مي‌يابد و تا آن‎جا پيش مي‌رود كه در اين فصل راهبه‌ها نيز مورد حمله‌ي مردان جنايتكار قرار مي‌گيرند.(9)
به محققين و پژوهشگران توصيه مي‌شود به طور تطبيقي و مقايسه‌اي درباره‌ي مقدار جرايم و مفاسد جنسي در كشورهاي اسلامي، كه اكثراً مقيد به رعايت پوشش در اجتماع هستند، با كشورهايي كه برهنگي در آنها رواج دارد، همانند بسياري از كشورهاي اروپايي و غربي، تحقيقاتي انجام دهند تا براي افرادي كه درباره‎ي مطلب ياد شده ترديد دارند، به طور علمي آشكار گردد كه واقعاً بين افزايش پوشش و كاهش جرايم جنسي و بالعكس، رابطه‌ي معناداري وجود دارد.
16. در ضمن اثر حاضر آشكار شد كه استفاده از چادر مشكي داراي ريشه‌هاي قرآني و روايي است؛ از اين رو به اهل‌ قلم و مطبوعات توصيه مي‌شود در مواجهه با سنت و سيره‌هاي موجود در بين مسلمين، مثل سيره و سنت استفاده‌ي زنان مسلمان از چادر مشكي، كه داراي ريشه‌ي قرآني و اسلامي است با احتياط و دقت مواجه شوند و اين‌گونه نباشد كه به راحتي به نقض سيره و سنّت اسلامي اقدام كنند. اميرمؤمنان علي (ع) مي‌فرمايند:
لا تنقض سنة صالحة عمل بها صدور هذِهِ الامة و اجتمعت بها الالفة و صلحت عليها الرعية و لا تُحدثنَّ سنة تضرّ بشيءٍ من ماضي تلك السنن فيكون الاجر لمن سنَّها و الوزر عليك بما نقضت منها؛(10) آداب پسنديده‌اي را كه بزرگان اين امت به آن عمل كردند و ملت اسلام با آن پيوند خورده و رعيت با آن اصلاح شدند برهم مزن، و آدابي كه به سنت‌هاي خوب گذشته زيان وارد مي‌كند پديد نياور، كه پاداش براي آورنده‌ي سنّت و كيفر آن براي تو باشد كه آنها را درهم شكستي.
17. در نوشته‎ي حاضر به طور مستند اثبات گرديد كه متأسفانه برخي مطبوعات و افراد از آزادي كه به بركت جانفشاني صدها هزار شهيد گلگون كفن به دست آمده است به نحو شايسته و صحيح در راه تبيين و نشر حقايق استفاده نمي‎كنند، بلكه برعكس، در راه ترويج اباطيل و شبهه‎ها و سست كردن ارزش‎هاي الهي جامعه اسلامي، همانند حجاب، از آزادي سوء استفاده مي‎كنند. به نظر مي‎رسد يكي از علل اين سوء استفاده، عدم تبيين صحيح و علمي محدوده‎ي‌ آزادي بيان و قلم است كه باعث گرديده عده‎اي تصور كنند به بهانه آزادي، مجاز به تبليغ و ترويج هر فكر و عملي به هر شكل و قيمتي ولو با شيوه‎هاي غير علمي، مثل ادعاهاي بدون دليل و ترويج دروغ و تهمت مي‎باشند. ثمره‎ي چنين تصور نادرستي به هر حال اين واقعيت تلخ عيني را منجر گرديده است كه عده‎اي با نشر اكاذيب در مورد مباني حجاب اسلامي، زمينه‎ي تشويش اذهان عمومي، به خصوص بانوان و دختران جوان در زمينه‎ي حجاب و پوشش اسلامي را فراهم كرده‎اند. حال پرسش اساسي اين است كه مسئوليت تشويش، سرگرداني و در نتيجه سستي آشكار نسبت به رعايت حجاب كه در برخي از بانوان و دختران در اثر انتشار شبهه‎ها در زمينه‎ي حجاب اسلامي مشاهده مي‎گردد به عهده كيست؟ به نظر مي‎رسد، مسئوليت تشويش و سستي ياد شده، بيش از همه بر دوش افرادي است كه به جاي تبيين دقيق و عميق مفهوم و معناي آزادي قلم و بيان و حد و مرزهاي آن در يك جامعه اسلامي،(11) پيوسته فرياد به خطر افتادن آزادي سر داده و مي‎دهند. به اين گونه افراد و به افرادي كه با سوءاستفاده از آزادي، شبهه‎هايي را در زمينه‎ي ارزش‎هاي اسلامي، مانند حجاب، با ابزار قلم و بيان در جامعه منتشر نموده و مي‎نمايند، توصيه مي‎شود درباره‎ي حد و مرز آزادي و تفاوت آزادي در جامعه‎ي اسلامي و جامعه‎ي غربي به مطالعه و پژوهش عميق بپردازند.
----------------------------
1-براي آگاهي از موفقيّت‎هاي زنان ايراني در اجلاس مذكور ر.ك: «همراه با زنان در سفرنامه‌ي پكن»، مجله‌ي پيام زن، ش 45ـ57.
2-به عنوان نمونه، در مجله‌ي پيام زن، شماره‌ي 50، ص 18، طرح رژيم شاه در برخورد با حجاب و چادر چاپ شده است.
3-يكي از مصاديق برجسته و جالب در مورد تأثير آگاهي زنان مسلمان در التزام آنها به حجاب، حادثه‌ي شگفت‎انگيز محجبه شدن چند تن از زنان هنرپيشه‌ي مصري است كه در يك اقدام غير منتظره حجاب و پوشش اسلامي را انتخاب نمودند. متأسفانه اين حادثه‌ي مهم در اثر بايكوت خبري رسانه‎ها در مطبوعات جهان، خصوصاً رسانه‎هاي غربي، انعكاس نيافت. مجموع مصاحبه‎هاي آنان را در شماره‎هاي 11 و 12 و 13 مجله‎ي پيام زن مي‎توانيد مطالعه نماييد.
4-براي آشنايي با جهاد فرهنگي بعضي از زنان فرهيخته با مقوله‌ي كشف حجاب، به عنوان نمونه ر.ك: زينب بيگم شيرازي، «جوابيه‌ي ضاله طالبين رفع حجاب»، پيام زن، ش 112، ص 26.
5-مجله‌ي زنان، سال سوم، بهمن و اسفند 73، شماره 22، خانم چرا سياه مي‏پوشيد؟ به كوشش ليلي پورزن.
6-گيو نمازي، هم‎انديشي جوانان درباره لباس پوشيدن، روزنامه‎ي نوروز 18 / 4 / 80 ، ص 8.
7-مانا دشت گُلي، «نكند پدر مرا نشناسد» روزنامه‌ي نوروز، 24 شهريور 1380، ص 8.
8-پاسخ اين ادعا در فصل دوم اين اثر آمده است.
9-اردوباري، آيين بهزيستي اسلام، ج 3، ص 219.
10-نهج‌البلاغه، ترجمه‎ي محمد دشتي، نامه‌ي 53، ص 572.
11-براي آگاهي بيش‎تر در زمينه‎ي‌ محدوده‎ي آزادي قلم و بيان از ديدگاه اسلام و تفاوت ديدگاه اسلام و غرب در باب آزادي ر. ك: به آثار ذيل از سردار بزرگ جهاد فرهنگي بر ضد شبهه‎افكنان در عصر حاضر علامه استاد محمد تقي مصباح يزدي، دين و آزادي، و نظريه حقوقي اسلام، ص 303 ـ 400، و نيز نظريه سياسي اسلام، ج 1، ص 63 ـ 97 و 213 ـ 224.
----------------------
حسين مهديزاده

نوشتن دیدگاه