هـدف اصـلى مـا از آوردن آيـات شريفه قرآن كه از زنده شدن برخى از مردگان گزارش مـى كـنـد و نـيـز تـرسـيـم دسـته هاى روايات در اين مورد، اين است كه زمينه طرح اين سؤال فـراهـم آيـد كـه: (آيـا در قـرآن شـريـف بـر مـسـاءله رجـعـت دليل داريم؟)
پاسخ:
آرى! در قـرآن كـريـم آيـات مـتـعـددى اسـت كـه امـامـان اهـل بـيـت عـليـهـم السـلام آنـهـا را به مساءله رجعت تفسير كرده اند. و روشن است كه امامان مـعـصـوم عليهم السلام مترجمان و مفسران حقيقى وحى الهى هستند. قرآن در خانه آنان فرود آمده و صاحبان خانه از آنچه در خانه است از همگان آگاهتر و داناترند.
پـيـش از آوردن نـمـونه هايى از آيات قرآن در اين مورد، توجه شما خوانند گرامى را به ايـن نـكـتـه مـعـطـوف مـى دارم كـه بـرخـى از دانـشـمـنـدان مـعاصر، 76 آيه از آيات را كه تاءويل به رجعت شده است گرد آورده اند و اينها غير از انبوه روايات در اين مورد است كه از آنها سخن خواهد آمد.
و اين مطلب شگفتى هم ندارد چرا كه اصل رجعت از موضوعات عقيدتى است. طبيعى است كه بر آن تاءكيد شده باشد.
نمونه هايى از آيات
1ـ (و يوم نحشر من كل امة فوجا)(1)
يـعـنـى: و آن روز كـه از هـر امـتـى، گـروهـى از كسانى را كه آيات ما را دروغ انگاشتند محشور گردانيم.
از امـام صـادق عـليـه السـلام روايـات مـتـعـددى در تاءويل اين آيه شريفه در مورد رجعت رسيده است؛ از جمله اين روايت است كه:
مـردى بـه امـا صادق عليه السلام گفت: (اهل سنت مى پندارند كه اين آيه شريفه كه مى فرمايد: (و يوم نحشر من كل امة فوجا) در مورد روز قيامت است.)
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: (آيـا خـداونـد در روز رستاخيز از هر امتى گروهى را مـحشور مى سازد و بقيه آنان را وا مى گذارد؟ هرگز! اين در مورد رجعت است كه برخى را زنده مى سازد. اين آيه شريفه در مورد قيامت است كه مى فرمايد:
وحشرناهم فلم نغادر منهم احدا.(2)
يعنى: و همه آنان را گرد خواهيم آورد و هيچ يك را فروگذار نخواهيم كرد.
و نـيـز در مـورد آيـه شـريـفـه (و يـوم نـخـشـر مـن كل امة فوجا.) فرمود:
(هـمـه انسانهاى با ايمانى كه بناحق كشته شده باشند رجعت مى كنند و پس از آن از دنيا مى روند. رجعت براى مؤمنان خالص و نيز كافران محض است.)(3)
مـيان سيد اسماعيل حميرى شاعر حقگوى شيعه و (سوارالقاضى) در مجلس (منصور) خليفه عباسى، مناظره ظريفى درگرفت كه خلاصه اى از آن ترسيم مى گردد:
قاضى دستگاه خلافت با اشاره به سيد حميرى به خليفه گفت: (اين مرد به رجعت معتقد است.)
سـيد پاسخ داد: (اما در مورد گفتار قاضى، من به آنچه قرآن شريف بر آن رهنمون است ايمان دارم. و اين است كه مى فرمايد:
(و يوم نحشر من كل امة فوجا.)
و در آيه ديگرى مى فرمايد:
و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا.
از اين دو آيه شريفه دريافت مى شود كه دو حشر و نشر و زنده شدن هست، يكى از آن دو، عـمـومـى و هـمـگـانـى اسـت و در روز رسـتـاخـيـز اسـت و ديـگـرى خـصـوصى كه همان رجعت گروههايى باشد ... كه ما بر آن معتقديم.)
2ـ انا لننصر رسلنا و الذين آمنوا فى الحيوة الدنيا و يوم يقوم الاشهاد.(4)
يـعـنـى: مـا پـيـام آوران خـويـش و ايـمـان آورندگان را در زندگى دنيا و در روز قيامت كه شاهدان براى شهادت به پاى مى خيزند يارى مى كنيم.
از امـام صـادق عـليـه السـلام در مـورد ايـن آيـه شـريـفـه سـؤال شده است كه فرمود:
(بـخـداى سـوگـند كه اين يارى رسانى، در رجعت خواهد بود. آيا نمى دانى كه بيشتر پـيـامـبـران خـدا در دنـيـا بـه پـيـروزى ظـاهـرى نـرسـيـده و بـه شـهـادت نـائل آمـدنـد، هـمـينگونه امامان راستين؟ با اين بيان اين وعده پيروزى در هنگام رجعت خواهد بود.)(5)
3ـ (ربنا امتنا اثنين و احييتنا اثنين.)(6)
يعنى: پروردگارا! ما را دو بار ميراندى و دو بار زنده ساختى ...
امام باقر عليه السلام فرمود: اين آيه شريفه مخصوص گروههايى است كه پس از مرگ بار ديگر به همين دنيا رجعت مى كنند.)(7)
اين پرتويى كه از آيات شريفه كه امامان اهل بيت عليهم السلام بوسيله آنها بر مساءله رجـعـت اسـتـدلال نموده اند. اين اصل رجعت بصورت سربسته و كلى است كه در اين رابطه توضيحات لازم خواهد آمد.
------------------------------------------
1-سوره نمل، آيه 83.
2-سوره كهف، آيه 47.
3-بحارالانوار، ج 52، ص 326 و تفسير برهان، ج 3، ص 310.
4-سوره مؤمن، آيه 51.
5-بحارالانوار، ج 53.
6-سوره مؤمن، آيه 11.
7-تفسير برهان، ج 4، ص 93، ح 2.
--------------------------------------
آيت الله سيد محمد كاظم قزوينى