نماز و دعای بسیار مهمی به عنوان یکی از اعمال روز عاشورا از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است. راوی دعا جناب «عبدالله بن سِنان» است و لذا این دعا به نام راوی آن ، نامگذاری می شود. دعای عبدلله بن سنان در سه کتاب «مصباح المتهجد» مرحوم شیخ طوسی ، «المزار الکبیر» مرحوم شیخ محمد بن جعفر مشهدی ، و «اقبال الاعمال» مرحوم سید بن طاووس ، با کمی اختلاف نقل شده است. نقل «المزارالکبیر» مطابق با نقل «مصباح المتهجد» است.

عبدالله بن سِنان نقل می‏کند که در روز عاشورا به خدمت سیّد و آقایم حضرت صادق علیه‏ السّلام شرفیاب شدم و ایشان را رنگ پریده و اندوهناک یافتم. اشک همچون مروارید از دیدگانش سرازیر بود. عرض کردم: ای فرزندِ رسول خدا، گریه‏ی شما به چه دلیل است؟ خداوند هرگز دیدگان شما را گریان نکند.حضرت فرمودند: مگر غافلی!؟ آیا نمی‏دانی که حسین بن علی علیهما‌‏السّلام در چنین روزی شهید شده است؟
عرض کردم: ای آقای من، درباره روزه‏ی این روز چه می‏فرمایید؟ حضرت فرمودند: روزه بگیر بدون آنکه در شب، نیّت روزه کرده باشی، ؛ و افطار کن بدون آنکه خوشحال باشی ؛ و اینگونه نباشد که یک روزِ تمام چیزی نخوری، بلکه ساعتی بعد از نمازِ عصر شربتی از آب بنوش، زیرا در این ساعت بود که جنگ از خاندانِ رسول خدا صلّی‏ الله‏ علیه‏ وآله برطرف شد، در حالیکه سی نفر از اهل بیت و موالیانشان روی زمین افتاده بودند؛ کسانی که اگر رسول‏ خدا صلّی‏ الله‏ علیه‏ وآله در آن روز در دنیا بود، صاحب تعزیه هر یک از آنها می شد. در این هنگام حضرت صادق علیه‏السّلام آنچنان گریست که محاسن مبارکش از اشک، ‌تر شد. سپس فرمود: ای پسر سنان، بهترین کار در این روز آن است که لباس پاکیزه بپوشی، بندهای آن را بگشایی، آستین‏ها را بالا زده، و در شکل و شمائل عزاداران درآیی. سپس به بیابان یا جایی که (دشمنان) تو را نبینند یا در خانه رفته، در چاشت (یعنی بعد از طلوع آفتاب)، چهار رکعت نماز (دو نماز دو رکعتی) بخوانی، و رکوع و سجودِ این نماز را به خوبی انجام دهی. پس در نماز اوّل، در رکعت اوّل ، بعد از حمد، سوره‏ی کافرون، و در رکعت دوّم، بعد از حمد، سوره‏ی توحید را بخوان. در نماز دوّم، در رکعت اوّل ، بعد از حمد، سوره‏ی احزاب، و در رکعت دوّم، بعد از حمد، سوره‏ی منافقون را بخوان. در غیر اینصورت‏، هر سوره‏ی قرآنی که می‏توانی بخوان.
بعد از سلام نماز، در حالت ایستاده، به قبر سیدالشّهداء علیه‏السّلام رو کن، و در درونت شهادت ایشان و فرزندان و خاندانش را به یاد آور،‌ و بر ایشان سلام و صلوات بفرست، و قاتلین ایشان را لعن کن و از افعال آنها تبرّی بجوی. خداوند به این لعن و تبرّی،‌ درجه و مقام تو را در بهشت بالا می‏برد و گناهان تو را پاک می‏کند.
سپس از آن محلّی که ایستاده‏ای، چند قدم جلوتر برو و بگو:

«إنّالِلَّهِ وَ إنَّا إلَيْهِ راجِعُونَ، رِضًى بِقَضَائِهِ، وَ تَسْلِيماً لِاَمْرِهِ»

ذکر خدا و کلمه استرجاع (اِنّا لِلَّهِ وَ اِنَّا اِلَيْهِ راجِعُونَ) را زیاد تکرار کن، و در تمام این حالات باید در حال حزن و اندوه باشی.
پس چند قدم به عقب برگرد و در جایگاهی که نماز خواندی قرار گیر. و چنین بگو:

اللَّهُمَّ عَذِّبِ الْفَجَرَةَ، الَّذِينَ شَاقُّوا رَسُولَكَ، وَ حَارَبُوا اَوْلِيَاءَكَ، وَ عَبَدُوا غَيْرَكَ، وَاسْتَحَلُّوا مَحَارِمَكَ، وَالْعَنِ الْقَادَةَ وَالاَتْبَاعَ، وَ مَنْ كَانَ مِنْهُمْ، فَخَبَّ وَ اَوْضَعَ مَعَهُمْ، اَوْ رَضِيَ بِفِعْلِهِمْ لَعْناً كَثِيراً. اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْ صَلَوَاتِكَ عَلَيْهِمْ، وَاسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ اَيْدِي الْمُنَافِقِينَ وَ الْمُضِلِّينَ وَ الْكَفَرَةِ الْجَاحِدِينَ، وَافْتَحْ لَهُمْ فَتْحاً يَسِيراً، وَ اَتِحْ لَهُمْ رُوحاً وَ فَرَجاً قَرِيباً، وَاجْعَلْ لَهُمْ مِنْ لَدُنْكَ عَلَى عَدُوِّ‌ كَ وَ عَدُوِّهِمْ سُلْطَاناً نَصِيراً.

سپس دستانت را به حالت دعا بلند کن و در حالی که دشمنان آل محمّد صلوات‏الله‏علیهم را قصد می‏کنی، چنین بگو:

اللَّهُمَّ اِنَّ كَثِيراً مِنَ الاُمَّةِ نَاصَبَتِ الْمُسْتَحْـفَظِينَ مِنَ الاَئِمَّةِ، وَ كَفَرَتْ بِالْكَلِمَةِ، وَ عَكَفَتْ عَلَى الْقَادَةِ الظَّلَمَةِ، وَ هَجَرَتِ الْكِتَابَ وَ السُّنَّةَ، وَ عَدَلَتْ عَنِ الْحَبْلَيْنِ اللَّذَيْنِ اَمَرْتَ بِطَاعَتِهِمَا وَالتَّمَسُّكِ بِهِمَا، فَاَمَاتَتِ الْحَقَّ، وَ حَادَتْ عَنِ الْقَصْدِ، وَ مَالَاَتِ الاَحْزَابَ، وَ حَرَّفَتِ الْكِتَابَ، وَ كَفَرَتْ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهَا، وَ تَمَسَّكَتْ بِالْبَاطِلِ لَمَّا اعْتَرَضَهَا، فَضَيَّعَتْ حَقَّكَ، وَ اَضَلَّتْ خَلْقَكَ، وَ قَتَلَتْ اَوْلادَ نَبِيِّكَ وَ خِيَرَةَ عِبَادِكَ وَ حَمَلَةَ عِلْمِكَ وَ وَرَثَةَ حِكْمَتِكَ وَ وَحْيِكَ. اللَّهُمَّ فَزَلْزِلْ اََقْدَامَ اَعْدَائِكَ وَ اَعْدَاءِ رَسُولِكَ وَ اَهْلِ بَيْتِ رَسُولِكَ. اللَّهُمَّ وَ اَخْرِبْ دِيَارَهُمْ، وَافْلُلْ سِلاحَهُمْ، وَ خَالِفْ بَيْنَ كَلِمَتِهِمْ، وَ فُتَّ فِي اَعْضَادِهِمْ، وَ اَوْهِنْ كَيْدَهُمْ، وَاضْرِبْهُمْ بِسَيْفِكَ الْقَاطِعِ، وَارْمِهِمْ بِحَجَرِكَ الدَّامِغِ، وَ طُمَّهُمْ بِالْبَلاءِ طَمّاً، وَ قُمَّهُمْ بِالْعَذَابِ قَمّاً، وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً نُكْراً، وَ خُذْهُمْ بِالسِّنِينَ وَ الْمَثُلاتِ الَّتِي اَهْلَكْتَ بِهَا اَعْدَاءَكَ، اِنَّكَ ذُو نَقِمَةٍ مِنَ الْمُجْرِمِينَ. اللَّهُمَّ اِنَّ سُنَّتَكَ ضَائِعَةٌ، وَ اَحْكَامَكَ مُعَطَّلَةٌ، وَ عِتْرَةَ نَبِيِّكَ فِي الاَرْضِ هَائِمَةٌ. اللَّهُمَّ فَاَعِنِ الْحَقَّ وَ اَهْلَهُ، وَاقْمَعِ الْبَاطِلَ وَ اَهْلَهُ، وَ مُنَّ عَلَيْنَا بِالنَّجَاةِ، وَاهْدِنَا إِلَى الايمَانِ، وَ عَجِّلْ فَرَجَنَا، وَانْظِمْهُ بِفَرَجِ اَوْلِيَائِكَ، وَاجْعَلْهُمْ لَنَا وُدّاً، وَاجْعَلْنَا لَهُمْ وَفْداً. اللَّهُمَّ وَ اَهْلِكْ مَنْ جَعَلَ يَوْمَ قَتْلِ ابْنِ نَبِيِّكَ وَ خِيَرَتِكَ عِيداً، وَاسْتَهَلَّ بِهِ فَرَحاً وَ مَرَحاً، وَ خُذْ آخِرَهُمْ كَمَا اَخَذْتَ اَوَّلَهُمْ، وَ اَضْعِفِ اللَّهُمَّ الْعَذَابَ وَ التَّنْكِيلَ عَلَى‏ ظَالِمِي اَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكَ ، وَ اَهْلِكْ اَشْيَاعَهُمْ وَ قَادَتَهُمْ، وَ اََبِرْ حُمَاتَهُمْ وَ جَمَاعَتَهُمْ. اللَّهُمَّ وَ ضَاعِفْ صَلَوَاتِكَ وَ رَحْمَتَكَ وَ بَرَكَاتِكَ عَلَى عِتْرَةِ نَبِيِّكَ، الْعِتْرَةِ الضَّائِعَةِ الْخَائِفَةِ الْمُسْتَذَلَّةِ، بَقِيَّةٍ مِنَ الشَّجَرَةِ الطَّيِّبَةِ الزَّاكِيَةِ الْمُبَارَكَةِ، وَ اَعْلِ اللَّهُمَّ كَلِمَتَهُمْ، وَ اَفْلِجْ حُجَّتَهُمْ، وَاكْشِفِ الْبَلاءَ وَ اللَّأوَاءَ، وَ حَنَادِسَ الاَباطِيلِ وَ الْعَمَى عَنْهُمْ، وَ ثَبِّتْ قُلُوبَ شِيعَتِهِمْ وَ حِزْبِكَ عَلَى طَاعَتِكَ وَ وَلايَتِهِمْ وَ نُصْرَتِهِمْ وَ مُوَالاتِهِمْ، وَ اَعِنْهُمْ وَامْنَحْهُمُ الصَّبْرَ عَلَى الاَذَى فِيكَ، وَاجْعَلْ لَهُمْ اَيَّاماً مَشْهُودَةً، وَ اَوْقَاتاً مَحْمُودَةً مَسْعُودَةً، يُوشِكُ فِيهَا فَرَجُهُمْ، وَ تُوجِبُ فِيهَا تَمْكِينَهُمْ وَ نَصْرَهُمْ كَمَا ضَمِنْتَ لِاَوْلِيَائِكَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ، فَاِنَّكَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ: «وَعَدَ اللهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الاَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ، وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‏ لَهُمْ، وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْناً، يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً» ، اللَّهُمَّ اكْشِفْ غُمَّتَهُمْ، يَا مَنْ لايَمْلِكُ كَشْفَ الضُّرِّ اِلاّ هُوَ، يَا وَاحِدُ يَا اَحَدُ، يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ، وَ اَنَا يَا إِلَهِي عَبْدُكَ الْخَائِفُ مِنْكَ، وَ الرَّاجِعُ اِلَيْكَ، السَّائِلُ لَكَ، الْمُقْبِلُ عَلَيْكَ، اَللاّجِي إِلَى فِنَائِكَ، اَلْعَالِمُ بِاَنَّهُ لامَلْجَاَ مِنْكَ اِلاّ اِلَيْكَ، فَتَقَبَّلِ اللَّهُمَّ دُعَائِي، وَاسْتَمِعْ يَا اِلَهِي عَلانِيَتِي وَ نَجْوَايَ، وَاجْعَلْنِي مِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ، وَ قَبِلْتَ نُسُكَهُ، وَ نَجَّيْتَهُ بِرَحْمَتِكَ، اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ. اللَّهُمَّ وَ صَلِّ اَوَّلاً وَ آخِراً عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ، بِاَكْمَلِ وَ اَفْضَلِ مَا صَلَّيْتَ وَ بَارَكْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَى اَنْبِيَائِكَ وَ رُسُلِكَ وَ مَلائِكَتِكَ وَ حَمَلَةِ عَرْشِكَ بِلا اِلَهَ اِلاّ اَنْتَ. اللَّهُمَّ وَ لا تُفَرِّقْ بَيْنِي وَ بَيْنَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ، وَاجْعَلْنِي يَا مَوْلايَ مِنْ شِيعَةِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ ذُرِّيَّتِهِمُ الطَّاهِرَةِ الْمُنْتَجَبَةِ، وَ هَبْ لِيَ التَّمَسُّكَ بِحَبْلِهِمْ، وَ الرِّضَا بِسَبِيلِهِمْ، وَ الاَخْذَ بِطَرِيقَتِهِمْ، إِنَّكَ جَوَادٌ كَرِيمٌ.

سپس به سجده برو و صورت بر خاک بگذار و بگو:

يَا مَنْ يَحْكُمُ مَا يَشَاءُ، وَ يَفْعَلُ ما يُرِيدُ، اَنْتَ حَكَمْتَ، فَلَكَ الْحَمْدُ مَحْمُوداً مَشْكُوراً، فَعَجِّلْ يَا مَوْلايَ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجَنَا بِهِمْ، فَاِنَّكَ ضَمِنْتَ اِعْزَازَهُمْ بَعْدَ الذِّلَّةِ، وَ تَكْثِيرَهُمْ بَعْدَ الْقِلَّةِ، وَ اِظْهَارَهُمْ بَعْدَ الْخُمُولِ، يَا أصْدَقَ الصَّادِقِينَ، وَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ، فَاَسْاَلُكَ يَا اِلَهِي وَ سَيِّدِي مُتَضَرِّعاً اِلَيْكَ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ، بَسْطَ أمَلِي، وَ التَّجَاوُزَ عَنِّي، وَ قَبُولَ قَلِيلِ عَمَلِي وَ كَثِيرِهِ، وَ الزِّيَادَةَ فِي اَيَّامِي، وَ تَبْلِيغِي ذَلِكَ الْمَشْهَدَ، وَ اَنْ تَجْعَلَنِي مِمَّنْ يُدْعَى فَيُجِيبُ اِلَى طَاعَتِهِمْ وَ مُوَالاتِهِمْ وَ نَصْرِهِمْ، وَ تُرِيَنِي ذَلِكَ قَرِيباً سَرِيعاً فِي عَافِيَةٍ، إنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ.

سپس سرِ خود را به سوی آسمان بلند کن و بگو:

«اَعُوذُ بِكَ مِنْ اَنْ اَكُونَ مِنَ الَّذِينَ لايَرْجُونَ اَيَّامَكَ، فَاَعِذْنِي يَا اِلَهِي بِرَحْمَتِكَ مِنْ ذَلِكَ».

حضرت امام صادق علیه‏السّلام در ادامه فرمود: ای پسر سنان، اگر چنین کنی، این عمل برای تو بهتر است از حجّ و عمره‏ی بسیار که در این راه از مالت انفاق کنی و بدنت را به سختی اندازی، و از خانواده و فرزندت جدا شوی. ای پسر سنان، بدان که هر کس در این روز، این نماز را به جا آورد، و دعایش را با اخلاص بخواند، و این عمل را با یقین و تصدیق انجام دهد، خداوند ده ویژگی به او عطا می‏کند. بعضی از آن ویژگی‏ها عبارتند از: خداوند او را از مرگ بد حفظ می‏کند، خداوند او را از سختی‏ها و فقر ایمن می‏کند، خداوند تا هنگام مرگ دشمنی را بر او غلبه نمی‏دهد، خداوند او و فرزندانش تا چهار نسل را از جنون و جذام و پیسی حفظ می‏کند، خداوند شیطان و دوستانش را بر او و چهار نسل بعد از او چیره نمی‏سازد.
عبدالله بن سنان می‏گوید: بعد از سخنان حضرت امام صادق علیه‏السّلام از نزد ایشان رفتم،‌ در حالیکه چنین می‏گفتم: شکر خدای را به جا می‏آورم که بر من به واسطه معرفت و محبّت شما منّت نهاد، و از خداوند درخواست می‏کنم که به واسطه منّت و رحمتش، مرا بر انجام آنچه از اطاعت شما واجب شده است، یاری فرماید.

1 - کتاب المزارالکبیر ، با نام المزار القدیم نیز مشهور شده است.
2 - بحارالأنوار ، ج101 ، ص313
3 - مصباح المتهجّد ، ص782-787 / بحارالأنوار،ج101، ص303-307 به نقل از مصباح المتهجد/زادالمعاد،ص387-394/مصباح الزائر، ص261-266

منبع : همراه با محرم و صفر نوشته دکتر امین اوحدی

نوشتن دیدگاه