روزه كودكان در فرهنگ مردم

(زمان خواندن: 3 - 5 دقیقه)

بعضی از كودكان كه هنوز به سن بلوغ نرسیده اند با تقلید از بزرگتران و یا تشویق پدر و مادرشان سحر همراه بزرگترها بیدار می شوند و روزه می گیرند.

بلند شدن در سحر و نشستن پای سفره سحری برای بچه ها بسیار شیرین و دوست داشتنی است. روزه این كودكان اغلب تا ظهر ادامه می یابد. ساعتی به ظهر مانده والدین كودك به صورت و چشمان كودك دقیق می شوند تا ببینند آیا قادر به تمام كردن روزه هست یا نه . در صورتی كه ضعفی در او ببینند یا به قول یزدیهـا مشــاهـــده كننــد :  چشمهایش كله ملق می زند  می كوشند فرزندشان را راضی كنند روزه اش را بخورد و روزه  پیوندی  بگیرد. روزه پیوندی اصطلاحی است كه به دو نصف روز،  روزه بچه ها می گویند و ÷درو مادر بهفرزندشان می گویند :  خداوند دو نصف روز روزه  شمــا را به هم پیوند می زند و یك روز حساب می كند.
والدین كودك عقیده دارند ثواب اولین روزه چنین كودكانی به پدر و مادرشان تعلق داد و آنان در مقابل روزه فرزندشان مقداری پول یا اسباب بازی و در روستاها گاو یا زمین و باغی به او می بخشند تا هم ثواب روزه اش را بخرند و هم او را تشویق به گرفتن روزه بكنند.
در فین كاشان به  روزه پیوندی  روزه  گنجشكی  و در بیرجند و تربت حیدریه و تربت جام روزه چقوكی  می گویند.
در كاشان بچه هایی كه بالغ نشده اند روزه گنجشكی می گیرند و جوانانی كه اولین روزه واجبشان را می گیرند – دختران نه سال و پسران پانزده سال – در اولین روز ماه رمضان هنگام افطار از والدینشان می خواهند هدیه ای به آنها بدهند تا افطار كنند و می گویند اگر هدیه ای ندهید همان طور تشنه و گرسنه خواهیم ماند و به این وسیله هدیه ای از پدر و مادرشان دریافت می كنند. در دانسفان رامنـد قـزویـن نیـز كـودكـان كمتـر از پانزده سال نصف روز روزه می گیرند و پدر و مادر به آنها می گویند :یك تكه پارچه آبی و یك تكه پارچه سفید را با هم گره بزنید و در آب قنات بیندازید تا روزه شما كامل شود.
در جهرم پدر و مادر به فرزند خردسالشان كه روزه می گیرد می گویند :  هر روز نصف روز روزه بگیر آخر سر روزه های نصفه را می دهیم استاد ملكی دوز به هم بدوزد و یك ملكی برایت درست كند.  روز عید فطر هم پدر برای فرزندش یك جفت ملكی می خرد و دل او را شاد می كند. اما اگر پدری مقدورش نباشد برای فرزندش هدیه بخرد ، به او می گوید : درست روزه نگرفتی و نخ هایی كه استاد ملكی دوز با آن ملكی (گیــوه) را دوخت پاره شده است.   و با این حرف از ناراحتی فـرزنـدش می كاهد.
در صغاد آباده مادران به فرزندان نابالغشان كه روزه می گیرند یك مرغ سیاه و یك خروس سفید كه معتقدند شگون دارد هدیه می دهند.
پدران و مادران كازرونی نسبت به روزه گرفتن كودكانشان بسیار مقید می باشند و عقیده دارند اگر فززندانشان را از كودكی به نماز و روزه عادت ندهند در بزرگی مشكل بتوان انتظار داشت كه وظایف شرعیشان را به جا آورند و در روز قیامت مورد بازخواست خداوند قرار می گیرند. وقتی می خواهند بدانند بچه ای روزه است یا نه به زبانش نگاه می كنند اگر كمی سفید باشد علامت آن است كه چیزی نخورده و روزه دار است. اما اگر زبانش سرخ باشد می گویند :روزه پس كوزه ای گرفتی  یعنی روزه ات را پشت كوزه آب گرفتی . این اصطلاح را در مورد اشخاص بالغ هم كه روزه خواری می كنند به كار می برند.
در سرایان فردوس به كودكان می گویند : روزه های نصفه شما را به ملائكه می دهیم تا به هم بدوزند . بچه ها هم تا ظهر روزه می گیرند و ظهر ناهار می خورند و مجددا تا افطار جز آب چیزی نمی خورند.  به بچه ها می گویند آب نمك ندارد و روزه تان باطل نمی شود تا بچه ها از تشنگی ناراحت نشوند. كودكانی كه مریض می شوند مادر برای آن كه از نگرانی فرزند بكاهد برای هر روز كه موفق نشود روزه بگیرد ده سیر گندم به فقیر می دهد و به فرزندش می گوید ملائكه در نامه اعمال او گناهی ثبت نمی كنند.
در روستای قنیرجه گروس دختران هشت ساله و پسران ده ، دوازده ساله را به روزه گرفتن تشویق می كنند و به آنان بره ، بزغاله یا گوساله ماده ای هدیه می كنند. به پسران ممكن است كره اسب ماده نیز بدهند. تمام زاد و ولد حیوان پیشكشی هم به آن پسر یا دخت تعلق می گیرد و دختران هنگامی كه عروسی می كنند آنها را با خود به خانة شوهر می برند.
در اردكان یزد برای تشویق بچه ای كه روزه می گیرد چیزی می خرند یا یكی دو متر از باغچه خانه را به او می دهند تا درخت یا سبـزی بكـارد.  آنهـایـی هـم كـه باغ و ملكی دارند یكی دو درخت میوه به فرزندشان كه روزه اول را گرفته است می بخشند.
در برد سیر كرمان بچه ای كه روزه اولش باشد افطار نمی خورد تا بزرگ خانواده به او  سر روزه ای بدهد. سر روزه ای هدیه ای است كه پدر و مادر در قبال روزه اول به فرزندشان می دهند.
در مشهد تمام بچه ها مخصوصا دخترها را از هفت سالگی وادار می كنند روزه بگیرند تا به روزه گرفتن عادت كنند و زمانی كه روزه بر آنها واجب می شود به زحمت نیفتند. سال اول فرزندشان را تشویق می كنند یك روز روزه گنجشكی بگیرد و سال دوم سه روز و به این ترتیب هر سال كه می گذرد چند روز به روزه او اضافه می كنند.