لَيْسَ كُلُّ طالِبٍ يُصِيبُ ، وَلا كُلُّ غائِبٍ يَؤُوبُ ؛ وَمِنَ الْفَسادِ إِضاعَةُ الزّادِ وَمَفْسَدَةُ الْمَعادِ ؛ وَلِكُلِّ أَمْرٍ عاقِبَةٌ سَوْفَ يَأْتِيكَ ما قُدِّرَ لَكَ ؛ التّاجِرُ مُخاطِرٌ ؛ وَرُبَّ يَسِيرٍ أَنْمَى مِنْ كَثِيرٍ .
وَلا خَيْرَ فِي مُعينٍ مَهينٍ ، وَلا فِي صَدِيقٍ ظَنِينِ ؛ ساهِلِ الدَّهْرَ ما ذَلَّ لَكَ قَعُودُهُ ؛ وَلا تُخاطِرْ بِشَيْءٍ رَجاءَ أَكْثَرَ مِنْهُ ؛ وَإِيّاكَ أَنْ تَجْمَحَ بِكَ مَطِيَّةُ اللَّجاجِ ؛ إِحْمِلْ نَفْسَكَ مِنْ أَخِيكَ عِنْدَ صَرْمِهِ عَلى الصِّلَةِ ، وَعِنْدَ صُدُودِهِ عَلى اللَّطَفِ وَالْمُقارَبَةِ ، وَعِنْدَ جُمُودِهِ عَلى الْبَذْلِ ، وَعِنْدَ تَبَاعُدِهِ عَلَى الدَّنُوِّ ، وَعِنْدَ شِدَّتِهِ عَلى اللِّينِ وَعِنْدَ جُرْمِهِ عَلَى الْعُذْرِ ، حَتّى كَأَنَّكَ لَهُ عَبْدٌ وَكَأَنَّهُ ذُو نِعْمَةٍ عَلَيْكَ ، وَإِيَّاكَ أَنْ تَضَعَ ذلِكَ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ ، أَوْ أَنْ تَفْعَلَهُ بِغَيْرِ أَهْلِهِ .
چنين نيست كه هر جوينده‏اى به مقصود خويش برسد و هر غايب و مسافرى باز گردد . از جمله بدى‏ها نابود كردن توشه « 1 » آخرت و تباه كردن معاد است . آنچه برايت مقدّر شده ، به زودى به تو مى‏رسد . بازرگان حادثه جو است ؛ و چه بسا اندكى كه از بسيارها بهتر است . نه در يارى دادن انسان پست چيزى وجود دارد و نه در دوستى با دوست متهم . حال كه روزگار در اختيار تو است ، آسان گير و براى آنكه بيشتر به دست آورى ، خود را به خطر نينداز و از سوار شدن بر مركب ستيزه‏جويى بپرهيز .
چون برادرت از تو جدا گردد ، خود را وادار كن تا به او بپيوندى . همچنين خود را بر مهربانى به هنگام روى گردانى او ، بر بخشش به وقت تنگدستى او ، بر نزديكى هنگام دور شدن او ، بر نرمى هنگام درشت‏خويى او ، بر عذر پذيرى هنگام بدكارى او مجبور كن ، چنان كه انگار برده‏اش هستى و او ولى نعمت توست . مبادا آنچه را گفتم در غير موردش به كار بندى ، و يا آنها را درباره كسانى كه سزاوار نيستند انجام دهى .
توضيحات
1 ـ  الزّاد ( = توشه ) : استعاره براى تقوا .
2 ـ  اللِجاج : لجاجت انسان را همچون مركب چموش به فرجامى خطرناك مى‏كشاند