رهنمودهای امام صادق علیه السلام به عبدالله بن جندب

(زمان خواندن: 4 - 7 دقیقه)

رهنمودهای اهل‏بیت علیهم السلام به پیروان خود، بخش بزرگی ازمعارف اسلامی را تشکیل می‏دهد. سفارش ‏های امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب در بردارنده حکمت ‏های ‏بسیاری است و راه و رسم زندگی را به همه آن‏ها که خواهان سعادت ‏اخروی هستند، می‏ آموزد. امام صادق(ع) به آسیب ‏شناسی اجتماعی می‏پردازد و هنجارها و ناهنجارها را معرفی می‏کند. شرح معانی بلند این سفارش‏ ها فرصت‏ زیاد و توان علمی فراوان می ‏طلبد که نگارنده از آن‏ها برخوردار نیست. نوشتار حاضر شرحی مختصر بر سخنان امام صادق(ع) است.


ابتدا دو مقدمه را تقدیم می ‏نماییم:
1- عبدالله بن جندب کیست؟
عبدالله بن جندب از علمای بزرگ شیعه و راویان پارسا ومورداطمینان درسده دوم هجری و از یاران امام صادق، امام کاظم وامام رضا علیهما السلام است. (1) وی نزد ائمه علیهم السلام مقام‏و منزلت رفیعی داشت. (2) عبدالله بن جندب از امام رضا(ع)پرسید: آیا از من راضی هستید؟ آن حضرت فرمود: بله، قسم به‏ خداوند! خدا و رسولش نیز از تو راضی هستند. (3)
عشق و ارادت خالصانه عبدالله بن جندب به اهل‏بیت علیهم السلام ‏وتلاش فراوان او برای ترویج فرهنگ شیعی سبب شده است که نام اودر بین صدها راوی حدیث جاودانه بماند. روایت‏ های فراوان او گواه ‏این که وی در نقل و حفظ احادیث ائمه علیهم السلام نقش عمده‏ ای ‏داشته است.
2 سند وصیت
قدیمی ‏ترین منبع شیعی که سفارش ‏های امام صادق(ع) به عبدالله بن‏جندب را نقل کرده، کتاب «تحف العقول‏»، (4) اثر دانشمند وارسته شیعه، فقیه و محدث بزرگ، «ابومحمدحسن بن علی بن حسین‏بن شعبه حرانی‏» است، که در قرن چهارم هجری و معاصر شیخ صدوق(متوفای 318 ه .ق) می‏زیست. او استاد شیخ مفید (متوفای‏413 ه. ق) بود. عبدالله بن جندب نزد عالمان رجال، شخصیتی ستودنی ‏دارد.
ابن شعبه حرانی سفارش ‏های امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب راهمانند سایر روایت‏ های بدون ذکرنام راویان آن آورده است. اودرمقدمه تحف العقول به این نکته اشاره و دلیلش را این گونه ‏بیان می‏کند: «به منظور سبکی، اختصار و ایجاز و نیز باتوجه به ‏محتوای احادیث که بیشتر درباره آداب، اخلاق، مواعظ و حکمت‏ها است، سندهای روایت‏ها را نیاوردم.» (5)
علامه مجلسی(ره) در کتاب ارزشمند بحارالانوار، (6) متن کامل‏ سفارش‏های امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب را به نقل از تحف ‏العقول، با تفاوت‏ های بسیار اندک آورده است.
با توجه به مقام والای مولف و محتوای احادیث که در باب اخلاق وآداب وسنن است. حذف سند حدیث‏ها خللی به وجود نخواهد آورد،زیرا تمام عالمان شیعه همواره از این کتاب پرارزش استفاده‏ کرده‏ اند و به آن اعتماد داشته ‏اند.
هشدار به دوستان
امام صادق(ع) دراولین جمله از سفارش‏های سازنده خود، به دوستان‏خود هشدار می‏دهد و آن‏ها را از خطر دام‏های شیطان آگاه می‏سازد:
«یاعبدالله! لقد نصب ابلیس حبائله فی دارالغرور فما یقصد فیهاالااولیائنا»; ای عبدالله! ابلیس دام ‏هایش را در دنیای فریبنده‏فقط به قصد شکار دوستان ما پهن کرده است.
امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب هشدار می‏دهد که مواظب‏ شکارگا ه‏ها و دام ‏های شیطان باشد:
یابن جندب! ان للشیطان مصائد یصطادبها فتحاموا شباکه ‏ومصائده.»
ای پسر جندب! شیطان مکان‏هایی برای شکار دارد. مواظب دام‏ها وشکارگاه های او باشید!
عبدالله بن جندب می‏پرسد: یابن رسول الله(ص) و ماهی؟
ای پسرفرستاده خدا! آنها چیستند؟
«اما مصائده فصد عن برالاخوان، و اما شباکه فنوم عن قضاءالصلوات التی فرض الله.» اما ابزار شکار او است‏ شیطان ایجادمانع در نیکی به برادران و دام ‏های شیطان خفتن از انجام نمازهای‏واجب است.
فایده‏ های نیکی به برادران
در رفتارها و روابط اجتماعی، که تشکیل دهنده بخش عظیمی اززندگی انسان‏ها، است، داشتن حس همیاری و روحیه نیکی به برادران‏ دینی نشان ده‏دهنده پویایی و سلامت جامعه است.امام صادق(ع) ازسویی بی ‏توجهی به آن را شکارگاه شیطان شمرده و از سوی دیگر اهمیت و ارزش این خصلت نیکو را با ذکر گوشه هایی از آثار وفوائد آن، این گونه بیان داشته است:
الف- عبادت خدا
هدف از آفرینش انسان در فرهنگ متعالی قرآن، بندگی و کرنش درمقابل آفریدگار است: (و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون) (7) ;«جن و انس را جز برای بندگی و عبادت نیافریدم.» از جلوه ‏های ‏پرارزش این هدف، نیکویی به برادران و دیدار آنها است.
«اما انه مایعبدالله بمثل نقل الاقدام الی برالاخوان وزیارتهم‏»; آگاه باش! همانا خداوند به چیزی مانند گام برداشتن‏ در راه نیکی به برادران و دیدار آن‏ها بندگی نشده است.
ب- سعی بین صفا و مروه
دومین اثر نیکی به دیگران، داشتن ثواب سعی بین صفا و مروه است:
«یابن جندب! الماشی فی حاجه اخیه کالساعی بین الصفا والمروه.»
ای پسر جندب! کسی که برای بر طرف کردن نیاز برادر خود گام برمی‏دارد مانند کسی است که سعی بین صفا و مروه می‏کند.
ج- به خون غلطیدن در راه خدا
ارزش دیگری که نیکی به برادران دینی در پی دارد همانندی آن باکشته شدن در راه خدا است: «وقاضی حاجته کالمتشحط بدمه فی سبیل‏ الله یوم بدر واحد»; برطرف کننده نیاز برادر دینی همانند کسی ‏است که روز بدر و احد در راه خدا به خون خود بغلطد.
د- همنشینی با حور
«یابن جندب! من سره ان یزوجه الله الحور العین و یتوجه بالنورفلیدخل علی اخیه المؤمن السرور»; ای‏پسرجندب! هرکه خوشحال‏ می‏شود از این که خداوند او را به ازدواج حورالعین در آورد وتاج نور برسرش نهد باید دل برادر مومنش را شاد سازد.
عقوبت‏ سستی دررفع نیاز برادران
جامعه ‏ای که به مشکلات و گرفتاری‏ های هم نوعان خود بی ‏توجه باشد ونسبت ‏به حقوق نیازمندان سستی نماید زمینه عذاب سخت‏ خداوند رافراهم آورده است:
«ما عذب الله امه الا عنداستهانتهم بحقوق فقراء اخوانهم‏»;خداوند امتی را عذاب نخواهد کرد، مگر در وقتی که نسبت‏به حقوق‏برادران نیازمند خود سستی نمایند.
آسیب‏ شناسی روابط اجتماعی
امام جعفرصادق(ع) چند مورد از آسیب‏ های روابط اجتماعی را چنین‏ بیان کرده است:
1- غش: خیانت، نیرنگ وکلاه برداری.
2- تحقیر: خوار و کوچک شمردن دیگران و بی ‏توجهی به شخصیت آن‏ها.
3- دشمنی: کینه توزی و درگیری.
4- حسادت: ناراحت‏شدن از خوبی‏های دیگران و خیر دیگران رانخواستن.
«و من غش اخاه وحقره وناواه جعل الله النار ماءواه، و من حسدمومنا انماث الایمان فی‏قلبه کما ینماث الملح فی الماء»; هرکس‏به برادر مومنش نیرنگ زند و او را کوچک و خوار شمارد و با اودرگیر شود، خداوند جایگاهش را آتش قرار دهد و هرکه به مومنی‏ حسادت ورزد ایمان در دلش آب شود، همانند آب شدن نمک در آب.»
زیان‏های غفلت از نماز
«ویل للساهین عن الصلوات، النائمین فی الخلوات، المستهزئین‏بالله و آیاته فی الفترات، اولئک لاخلاق لهم فی الاخره و لایکلمهم‏الله و لا ینظرالیهم (8) ، یوم القیمه و لایزکیهم و لهم عذاب‏الیم‏»; وای برغفلت کنندگان ازنماز، خواب رفته‏گان در خلوت‏ها وآن‏ها که در زمان ضعف دین، خدا و نشانه هایش را تمسخر می‏کنند.آن‏ها هیچ بهره‏ ای درآخرت ندارند. خداوند در روز قیامت ‏با آن‏هاسخن نمی‏گوید و به آن‏ها نگاه نمی‏کند و آن‏ها را نمی‏بخشد و برای‏آن‏ها عذابی دردناک است.
امام صادق(ع) در ادامه سفارش هایش به عبدالله بن جندب فرمود:
«یابن جندب! اقل النوم باللیل و الکلام بالنهار فما فی الجسدشیی‏ء اقل شکرا من العین و اللسان، فان ام سلیمان فالت لسلیمان(ع) یابنی ایاک و النوم فانه یفقرک یوم یحتاج الناس الی‏اعمالهم‏»; ای پسر جندب! در شب کم بخواب و در روز کم بگو، زیرادر جسم آدمی عضوی کم سپاس‏ تر از چشم و زبان نیست. همانا مادرسلیمان به سلیمان گفت: پسرم! از خواب بپرهیز، زیرا تو را درروزی که مردم به اعمال و کردار خود نیازمندند، سخت محتاج ‏می‏کند.
باتوجه به نیاز طبیعی ولازم انسان به خواب، مذمت آن دراین سخنان‏ مربوط به پرخوابی و خواب‏ هایی است که انسان را از انجام وظایف‏ دینی و دنیایی باز می‏دارد.

کوثر :: تیر 1379، شماره 40
____________________________________
1- رجال شیخ طوسی، ص‏226، 355 و379.
2- رجال علامه حلی، ص 105.
3- رجال کشی، ص 585.
4- تحف العقول، ص 311.
5- همان، ص 4.
6- بحارالانوار، ج 78، ص‏279، ح‏113.
7- ذاریات، آیه‏56.
8- جمله «ولاینظر الیهم‏» در نسخه تحف العقول نیست ولی دربحارالانوار آمده است

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page