مرحوم شيخ صدوق وبرخى ديگر از بزرگان آورده اند:
روزى حضرت اميرالمؤمنين، امام علىّ عليه السلام در جمع بسيارى از مردم سخنرانى مى نمود؛ در ضمن فرمايشات خود، خطاب به مردم كرد واظهار داشت:(7)
اى مردم! پيش از آن كه من از بين شما رحلت نمايم ومرا از دست دهيد، آنچه مى خواهيد سؤ ال كنيد وجويا بشويد تا از علوم من بهره مند گرديد.
از بين افراد جمعيّت، شخصى به نام صعصعه بن صوحان از جاى برخاست وسؤ ال كرد: يا اميرالمؤمنين! دَجّال چگونه ودر چه زمانى خارج مى شود؟
امام علىّ عليه السلام در جواب فرمود: پيش از خروج دجّال، علائم ونشانه هائى است كه يكى پس از ديگرى ظاهر وواقع خواهد شد، از آن جمله:
مردم نسبت به نماز بى توجّه شده وكارهاى دنيا وامور شخصى را در أولويّت قرار مى دهند، نسبت به امانت بى اعتنا گشته وسهل انگارى مى كنند، دروغ ودروغ گوئى را حلال وتوجيه مى نمايند؛ ونيز رباخوارى شايع وعادى گردد.
مردم ساختمان ها را محكم ومجلّل بنا مى كنند، دين واحكام شريعت را با دنيا واموال آن مبادله مى نمايند، افراد سفيه وبى خرد براى اجراء امور جامعه برگزيده مى شوند، زنان در مسائل مختلف مورد مشورت قرار مى گيرند، ديد وبازديد خويشاوندان با يكديگر قطع مى گردد.
و پيروى از تمايلات وهواهاى نفسانى انجام مى پذيرد؛ وخونريزى، عادى وساده گردد، حلم وبردبارى مذموم وبه ظلم وتجاوز فخر ومباهات شود.
رؤ ساء وحكماء، اشخاصى فاجر وفاسق باشند، كارگزاران وگردانندگان امور جامعه، افرادى ظالم وبى باك خواهند بود؛ وعارفان عالم، نسبت به دين خائن باشند؛ قاريان، قرآن را وسيله معاش وخودنمائى قرار دهند، شهادت وگواه ناحقّ رايج گردد، تهمت وارتكاب گناه عادى وساده باشد.
قرآن را - فقط - زيبا بنويسند وزيبا بخوانند (بدون آن كه توجّهى به معنا ومحتواى آن داشته باشند؛ ونيز بدون آن كه در امور زندگى وموقعيّت كارى خود، مورد عمل قرار دهند)، مساجد وعبادتگاه ها مزيّن ومجلّل - ولى بى محتوا - باشد، دل ها از يكديگر جدا وبلكه مخالف همديگر گردند، عهد ووفا اهميّتى نداشته؛ وزن ها با مردان در امور اقتصادى وتجارى مشاركت نمايند.
افراد فاجر وفاسد - بجهت ايمنى از شرّشان - مورد احترام قرار مى گيرند، دروغ گويان تصديق وتاءييد مى شوند، هركس نسبت به ديگرى بدبين ومشكوك مى باشد؛ وبه همديگر جسارت وتوهين روا داشته وانجام مى دهند، زنان سوار اسب وموتور، دوچرخه و... مى شوند؛ وهمچنين از جهت قيافه، زنان ومردان شبيه يكديگر مى گردند.
براى هر قضيّه وجريانى شهادت دهند، بدون آن كه در جريان اءمر ويا از واقعيّت خبر داشته باشند ويا بدانند كه حقّ با كيست.
مردم احكام ومسائل دين را مى آموزند نه براى دين، بلكه براى دنيا ومعاش، آن ها دنيا ومتعلّقات آن را باارزش وعظيم بدانند؛ ولى آخرت را بى ارزش وهيچ محسوب نمايند.
گرگان صفتان، لباس ميش بر تن كنند؛ ولى دل ها ودرون آن ها متعفّن وفاسد باشد.
سپس حضرت اميرالمؤمنين علىّ صلوات اللّه عليه افزود:
در يك چنين زمانى هركس وهر مؤمنى به دنبال پناهگاهى مى گردد؛ در آن هنگام دجّال ظهور وخروج مى كند، در حالى كه چشم راست ندارد وچشم چپش در پيشانى او همچون ستاره صبح مى درخشد، در پيشانيش نقش كافر مى باشد.
او سوار بر الاغى سفيد رنگ خواهد بود وبه سوى شامات حركت مى كند ودر محلّى به نام بيداء - كه بين مكّه معظّمه ومدينه منوّره واقع شده است - درون زمين فرو مى رود؛ وتمام تابعين وپيروان او حرام زاده هستند.
سپس امام زمان عليه السلام ظهور وقيام مى نمايد؛ ونيز حضرت عيسى مسيح عليه السلام حضور مى يابد وپشت سر او نماز مى خواند.(8)
همچنين مرحوم شيخ مفيد آورده است:
امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: پيش از آن كه حضرت قائم - آل محمّد عليهم السلام - قيام وظهور نمايد؛ بجهت زيادى معصيت وگناه، مردم به وسيله آتش ونور سرخى كه در آسمان نمايان مى شود مورد زجر وسختى قرار مى گيرند، در بغداد وبصره خَسف ونقصان به وجود آيد، در بصره خونريزى شود وساختمان هايش خراب واهل آن فانى گردند، در عراق خوف ووحشتى حاكم شود كه راه فرار ونجاتى بر آن ها نباشد.(9)
پاورقی:
(7) حديث طولانى بود، فرمايشات حضرت گلچين گرديده است.
(8) الخرايج والجرايح: ج 3، ص 133 - 137، ح 53، اكمال الدّين: ص 525، ح 1.
(9) ارشاد: ج 2، ص 378، إعلام الورى طبرسى: ج 2، ص 284، س 13.